دریاچه بزرگی از آب مایع زیر سطح مریخ پنهان شده

* باز هم در بهرام "آب" پیدا کردیم! داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند که دریاچه‌ی بزرگی از آب مایع زیر یک لایه‌ی کلفت یخ سطحی این سیاره پنهان شده.

اگرچه سیاره ی بهرام (مریخ) سردتر از آنست که آب خالص بتواند در آن به حالت مایع باشد، ولی در عوض سرشار از نمک‌های کلسیم، منیزیم، و سدیم است که دمای یخ زدن (انجماد) آب‌هایش را پایین می‌آورد. همین می‌تواند آب را در دماهایی به پایینیِ ۷۴ درجه ی سانتیگراد زیر صفر هم به حالت مایع نگه دارد.

برداشت هنری از فضاپیمای مارس اکسپرس بر فراز قطب جنوب بهرام، و نمایی راداری از یک بخش آن. رنگ آبی پررنگ نماینده‌ی بیشترین بازتاب است که به گفته‌ی دانشمندان نشانگر آب مایع است

برخلاف یافته‌های پیشینِ آب در بهرام، که یا یخ‌زده بودند یا اگر هم مایع بودند به شدت فصلی بودند، این ذخیره‌ی آب به نظر می‌رسد مایع پایدار است. روبرتو اوروزی از بنیاد ملی اخترفیزیک در بولونیای ایتالیا می‌گوید: «این تنها جاییست که آب در آن تا مدتی دراز به حالت مایع پایدار می ماند.»

اوروزی و همکارانش به کمک مواهواره‌ی مارس اکسپرس، نگاهی به زیر یخ‌های کلاهک یخی قطب جنوب سیاره انداختند. این دریاچه با پهنای ۲۰ کیلومتر و فاصله‌ی ۱.۵ کیلومتر زیر سطح، در عکس‌های راداری روشن‌تر از دیگر بخش‌های زیر سطح دیده می‌شد.

اوروزی می‌گوید این دریاچه بی‌اندازه سرد و شور است، ولی می‌تواند زیست‌پذیر باشد، همان گونه که روی زمین در چنین شرایطی می‌توان میکروب زنده یافت: «اینجا جاییست که انتظار نمی‌رود جانداران زندگی راحتی داشته باشند، ولی از روی همسان‌های زمینی می‌توان وجود زندگی را در آن هم امکان‌پذیر دانست.»

پژوهش خطرناک

یافتن این دریاچه کار سختی بود، زیرا از پیش می‌دانستیم که آشکارساز راداری مارس اکسپرس برای چنین سنجش‌هایی نامطمئن است. در حقیقت این پژوهشگران برای برنامه‌نویسیِ دوباره‌ی نرم‌افزار آشکارساز، آن هم هنگامی که فضاپیما دارد به گرد سیاره می‌چرخد باید قمار می‌کردند. واقعا احتمال داشت یک نقص جدی پدید بیاید، ولی به گفته‌ی اوروزی، همه چیز به خیر گذشت.

تصویر راداری- برشی از سطح قطب جنوب بهرام که لایه‌های زیرش را نشان می‌دهد. نوار افق بالاتر از همه، یخ سطح بهرام را نشان می‌دهد. تا ژرفای پایین‌تر، حدود ۱.۵ کیلومتر، ردیف ته‌نشست‌های یخ و خاک را می‌بینیم. پایین‌ترین لایه، بخش مرکز آن که به پهنای ۲۰ کیلومتر است، بسیار روشن‌تر (بازتابندگی بیشتر) نسبت به همه‌ی جاهای دیگر دارد که برداشت دانشمندان از آن، یک ذخیره‌ی آب مایع است. تصویر بزرگ‌تر (۲.۳۷ مگ)

پس از آن، دانشمندان باید منتظر فرصتی برای دیدن قطب جنوب می‌ماندند. مارس اکسپرس تنها زمانی می‌توانست داده‌های خوبی به دست بیاورد که به هنگام شب، نزدیک منطقه‌ی قطب جنوب باشد، زیرا نور روز می‌توانست با داده‌های آن تداخل پیدا کند. در مدت ۳ سال، این فرصت کمتر از ۳۰ بار پیش آمد، ولی خوشبختانه همین هم برای رسیدن به نتیجه بسنده می‌کرد.

جفری پلات از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا هشدار می‌دهد که اگرچه این کشفی نویدبخش به نظر می‌رسد ولی برای تایید نیاز به پژوهش‌های بیشتر دارد. به گفته‌ی او، آنچه که عکس‌های راداری نشان داده می‌تواند چیزهای دیگری هم باشد، از جمله آرایش ویژه‌ای از یخ دی‌اکسید کربن، و یا یخ آب بسیار خالص.

پلات می‌گوید: «اگر نتایج تایید شود، بزرگ‌ترین رویداد درباره‌ی وجود آب مایع در روزگار کنونی بهرام خواهد بود. این آشکارا می‌تواند بر شناخت ما از تاریخ اقلیمی و امکان زیست‌پذیری این سیاره تاثیر بگذارد.»

گزارش این دانشمندان روز ۲۵ ژوییه در نشریه‌ی ساینس منتشر شد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars - liquid water - Red Planet - calcium - magnesium - sodium - salt - Roberto Orosei - National Institute for Astrophysics - Bologna - Italy - Mars Express - ice cap - microbe - Earth - radar - detecto - Jeffery Plaut - NASA - Jet Propulsion Lab - California - Pasaden - carbon dioxide - Science

منبع: newscientist

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان