این نخستین تصویر روشن از یک سیاره نوزاد است

* در عکسی خیره‌کننده که نخستین مورد از نوع خود است، به روشنی یک سیاره‌ی فراخورشیدی غول‌پیکر نوزاد که نخستین گام‌های پیدایش خود را در قرصی از گاز و غبار پیرامون یک ستاره‌ی جوان می‌گذراند دیده می‌شود.

* به گفته‌ی دانشمندان یابنده‌ی این جرم، این نخستین مشاهده‌ی تاییدشده‌ی مستقیم از چنین فراسیاره‌ی جوانیست.

اگر نتوانستید تصویر را ببینید بر روی آن بکلیکید.

این نخستین تصویر واضح از یک سیاره‌ی نوزاد است. این سیاره در قرص پیش‌سیاره‌ای پیرامون ستاره‌ی کوتوله‌ی پی‌اس‌دی ۷۰ جای دارد و اینجا که مانند لکه‌ای درخشان در سمت راستِ مرکز دیده می‌شود. دایره‌ی سیاه مرکز تصویر خود ستاره‌ی پی‌اس‌دی ۷۰ است که قرص درخشانش با تاج‌نگار تلسکوپ وی‌ال‌تی پوشیده شده. اندازه‌ی بزرگ‌تر

رهبر گروه پژوهشگران، میریام کپلر از بنیاد اخترشناسی ماکس پلانک در آلمان می‌گوید: «این قرص‌های پیرامون ستارگان جوان زادگاه سیاره‌ها هستند، ولی تاکنون در شمار اندکی از عکس‌های آنها نشانه‌های سیاره‌های جوان دیده شده. مساله اینست که تا به امروز، شاید بیشتر این نامزدهای سیاره‌‌ای تنها ویژگی‌هایی در ساختار قرص بوده‌اند.»

کپلر و همکارانش عکس‌های تازه و پیشین یک ستاره‌ی کوتوله‌ی جوان از رده‌ی کی به نام پی‌دی‌اس ۷۰ که ستاره‌ای ۵.۴ میلیون ساله در فاصله‌ی ۳۷۰ سال نوری زمینست را بررسی کردند. این داده‌ها به کمک دو دستگاه به نام اسفیر (SPHERE) در تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در شیلی و یک دستگاه در رصدخانه‌ی جمنای هاوایی گرد آمده بود.

عکس‌ها وجود یک غول گازی بسیار جوان در قرص پیش‌سیاره‌ای پیرامون پی‌دی‌اس ۷۰ را نشان دادند و دانشمندان توانستند به کمک دستگاه‌های وی‌ال‌تی عکس این دنیای بیگانه که پی‌دی‌اس ۷۰بی نام گرفته را بگیرند.

اسفیر یک تاج‌نگار است که قرص ستاره را می‌پوشاند تا دانشمندان بتوانند بدون مزاحمت نور خیره‌کننده‌ی آن، سیاره‌های کم‌نور پیرامونش را ببینند. دستگاه تلسکوپ جمنای نیز یک تاج‌نگار است.

اگر نتوانستید تصویر را ببینید بر روی آن بکلیکید.
ستاره‌ی پی‌دی‌اس ۷۰ همان نقطه‌ی کوچک نارنجی‌رنگ در میانه‌ی چارچوب
است. ستاره‌ی پرنور بالا ستاره‌ی خی قنطورس نام دارد. اندازه‌ی بزرگ‌تر
بسیار بزرگ‌تر: ۶.۴ مگ و ۷.۷ مگ

بررسی این دانشمندان نشان می‌دهد که پی‌دی‌اس ۷۰بی دو تا سه برابر مشتری است و حدود ۳ میلیارد کیلومتر از ستاره‌اش فاصله دارد- به اندازه‌ی فاصله‌ی اورانوس تا خورشید.

پی‌دی‌اس ۷۰بی با دمای سوزان ۱۰۰۰ درجه‌ی سانتیگراد بسیار داغ‌تر از هر سیاره‌ای در سامانه‌ی خورشیدیست. شاید این دما برای سیاره‌ای در این فاصله از ستاره نامعمول به نظر برسد، ولی این برای یک غول گازی نوزاد دمایی طبیعی است (سیاره‌های بی‌اندازه جوان هنوز گرمای بسیار بالایی که از فرآیند شکل‌گیری‌شان مانده را در خود نگه داشته‌اند).

این دانشمندان خبر یافته شدن پی‌دی‌اس ۷۰بی و گزارشی از ویژگی‌های آن را در دو مقاله‌ی جداگانه در شماره‌ی ۲ ژوییه‌ی نشریه‌ی آسترونومی اند آستروفیزیکز منتشر کرده‌اند (اینجا و اینجا).

آندره مولر، نویسنده‌ی پژوهش دوم می‌گوید: «یافته‌های میریام کپلر دریچه‌ای تازه برای شناخت گام‌های پیچیده و بسیار کم‌شناخته‌شده‌ی آغازین پیدایش سیاره‌ها می‌گشاید.»

وی می‌افزاید: «ما برای شناخت واقعی فرآیندهای سیاره‌زایی نیاز به دیدن سیاره‌ای در قرص پیش‌سیاره‌ای یک ستاره‌ی جوان داشتیم.»

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

exoplanet - star - planet - Miriam Keppler - Max Planck Institute for Astronomy - Heidelberg - Germany - dwarf star - PDS 70 - Earth - European Southern Observatory - Very Large Telescope - VLT - Chile - Hawaii - Gemini Observatory - protoplanetary disk - PDS 70b - SPHERE - Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research - coronagraph - Near-Infrared Coronagraphic Imager - Jupiter - Uranus - sun - solar system - Astronomy & Astrophysics - planetary evolution - André Müller

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان