شبح ستاره‌ای که دیرزمانیست مُرده

* این رگه‌های گازی سرخ و برافروخته یکی از گسترده‌ترین پسماندهای ابرنواختر در کهکشان راه شیری را ساخته‌اند.

یک "پسماند ابرنواختر" به هر آن چه از انفجار یک ستاره، یا همان ابرنواختر به جا مانده باشد گفته می‌شود. این رشته‌های سرخ‌فام بخشی از پسماند ابرنواختر اچ‌بی‌اچ ۳ هستند، جرمی که در ۱۹۶۶ با بهره از تلسکوپ‌های رادیویی شناسایی شد. این شاخه‌های برافروخته به احتمال بسیار گازهایی مولکولی هستند که موج شوک ابرنواختر به آنها کوبیده شده. برخورد موج انفجار این مولکول‌ها را برانگیخته و به تابش فروسرخ واداشته.

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

ساختارهای ابر-مانند سفیدی هم در تصویر دیده می‌شوند که بخشی از یک دسته منطقه‌ی ستاره‌زایی به نام‌های دبلیو۳، دبلیو۴، و دبلیو۵ هستند. این مناطق تا بیرون از این چارچوب گسترده شده‌اند. هم پسماند ابرنواختر و هم این ابرهای سفید حدود ۶۴۰۰ سال نوری از ما فاصله دارند.

قطر پسماند اچ‌بی‌اچ ۳ حدود ۱۵۰ سال نوریست و از این نظر یکی از بزرگ‌ترین پسماندهای ابرنواختریست که تاکنون شناخته شده. این پسماند شاید یکی از قدیمی‌ترین‌ها هم باشد: تاریخ انفجاری که آن را پدید آورد از ۸۰ هزار تا ۱ میلیون سال پیش برآورد شده.

در سال ۲۰۱۶ تلسکوپ فرمی تابش پرتوهای گاما را از جایی نزدیک اچ‌بی‌اچ ۳ ردیابی کرد. احتمال می‌رود سرچشمه‌ی این پرتوها گازهای درون یکی از آن مناطق ستاره‌زا باشد که در اثر ذرات پرانرژیِ گسیلیده از ابرنواختر برانگیخته شده‌اند.

این عکس توسط تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا گرفته شده و در آن، طول موج‌های ۳.۶ میکرون با رنگ آبی و ۴.۵ میکرون با رنگ سرخ نشان داده شده‌اند. رنگ سفیدِ ابرهای ستاره‌زا آمیزه‌ای از هر دو طول موج است، ولی رشته‌های برافروخته‌ی اچ‌بی‌اچ ۳ تنها طول موج ۴.۵ میکرون را می‌نمایانند.

تلسکوپ اسپیتزر به همراه تلسکوپ فضایی هابل، رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا، و رصدخانه‌ی پرتو گامای کامپتون یکی از چهار رصدخانه‌ی بزرگ ناسا است. اسپیتزر که آسمان را در طیف فروسرخ که کم انرژی‌تر از نور دیدنی (مریی) است می‌کاود، در روز ۲۵ اوت امسال ۱۵ سالگی‌اش را جشن خواهد گرفت.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

supernova remnant - Milky Way galaxy - NASA - Spitzer Space Telescope - star - HBH 3 - radio telescope - molecular gas - shockwave - molecule - infrared - star-forming region - W3 - W4 - W5 - Fermi Gamma-Ray Telescope - gamma ray - Great Observatories - Hubble Space Telescope - Chandra X-ray Observatory - Compton Gamma-Ray Observatory - wavelength

منبع: nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان