پیام کمک از سوی قربانی یک "بیوه سیاه"

* دانشمندان با تبدیل سیگنال‌های دریافت شده از یک ستاره‌ی نوترونیِ سریع-چرخان (یک تپ‌اختر) به امواج صدا، یک پیام "SOS" که از همدم نگون‌بخت آن می‌آید را آشکار کردند.

این تپ‌اختر که ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و به نام پی‌اس‌آر بی۱۹۵۷+۲۰ رده‌بندی شده، باریکه‌هایی از پرتو از دو کانون در قطب‌های مغناطیسی‌اش می‌گسیلد، و یک همدم ستاره‌ایِ کم‌جرم از رده‌ی کوتوله‌های قهوه‌ای نیز دارد.

اگر ویدیو اینجا جرا نشد می‌توانید آن را در توییتر یا تلگرام یک ستاره در هفت آسمان، و یا در یوتیوب ببینید

فاصله‌ی کوتوله‌ی قهوه‌ای از این تپ‌اختر تنها ۲ میلیون کیلومتر است و با آن در قفل کشندی‌ست، مانند ماه که با زمین در قفل کشندی یا گرانشی‌ست، یعنی همیشه تنها یک نیمکره‌اش رو به تپ‌اختر است. به دلیل نزدیکی این دو، کوتوله‌ی قهوه‌ای پیوسته زیر بارانی از پرتوهای نیرومند و پرانرژی‌ست که از سوی تپ‌اختر بر آن می‌بارند.

این گونه تپ‌اخترها که چنین همدمی دارند به نام تپ‌اخترهای "بیوه‌ی سیاه" شناخته می‌شوند زیرا مانند همنام زمینی‌شان، عنکبوت بیوه‌ی سیاه (black widow) که جفت خود را می‌کشد و می‌خورد، آنها هم با بمباران پرتوهای نیرومندشان می‌توانند سرانجام همدم کیهانی خود را تحلیل برده و از پا در آوردند.

تپ‌اختر با پرتوهایش مواد سطح کوتوله‌ی قهوه‌ای را از آن جدا می‌کند و در نتیجه برای آن دُمی مانند یک دنباله‌دار پدید آورده. این دم گازی هم به نوبه‌ی خود مانند یک "ذره‌بین" رفتار کرده و با تقویت و درخشان‌تر کردن تپ‌های تپ‌اختر، نمایی دقیق‌تر را از آن به دانشمندان می‌دهد.

در حقیقت باریکه‌های تپ‌اختر با گذشتن از درون دم کوتوله‌ی قهوه‌ای، تا ۴۰ برابر درخشان‌تر می‌شوند. این دستاورد پژوهشی‌ست که به رهبری رابرت مین از دانشگاه تورنتو انجام شده و در شماره‌ی ماه می ۲۰۱۸ نشریه‌ی نیچر انتشار یافته است.

پژوهشگران به کمک رادیوتلسکوپ آرسیبو در پورتوریکو توانستند امواج رادیویی تپ‌اختر را ثبت کرده و آنها را به موج صدا برگردانند. آنها با این کار دریافتند که تپ‌اختر به طور کلی یک نوت پایدار "می-بمل" (Eb) می‌نوازد ولی هر از گاهی در میان این نوت‌ها، یک صدای ناگهانی و گذرا هم شنیده می‌شود؛ این صدا زمانی پدید می‌آید که پرتوهای رادیویی تپ‌اختر با گذشتن از درون دم کوتوله‌ی قهوه‌ای، تقویت شده و شدت می‌گیرند. پویانمایی بالا را ببینید.

صدای ساز کوبه‌ای همین موج‌های تقویت‌شده را نشان می‌دهد و صداهای دیگر هم نوت‌های معمولِ سیگنال تپ‌اختر هستند که در اثر پدیده‌ی نسبیتی فراخش (اتساع) زمان، بسامد و در نتیجه نوتشان تغییر می‌کند. صداهای تقویت شده کمی مانند کد مورس هستند، انگار که کوتوله‌ی قهوه‌ای دارد برای ما پیام اس‌او‌اس می‌فرستد.

--------------------------------------------
چند ماه پیش هم درباره‌ی این تپ‌اختر خوانده بودید: * انجام یکی از پروضوح‌ترین رصدها در تاریخ اخترفیزیک به کمک "عدسی پلاسما" 

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

neutron star - pulsar - PSR B1957+20 - star - brown dwarf - moon - tidally locked - Earth - binary system - black widow - spider - comet - magnifying glass - Robert Main - University of Toronto - tail - Nature - Arecibo - radio telescope - Puerto Rico - radio - E-flat note - Eb - percussive instrument - pitch - Morse code - SOS

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان