مسکونی کردن مریخ شاید ناممکن باشد

سیاره‌ای سرخ با هوای دلپذیر. آیا شدنی است؟

نویسندگان داستان‌های علمی-تخیلی مدت‌هاست که برای تبدیل سیاره‌ی بهرام (مریخ) به یک زمین دیگر، جایی که انسان‌ها بتوانند بدون نیاز به لباس‌های فضایی در آن زندگی کنند رویاپردازی می‌کنند. ساده‌ترین راه برای این کار، بهره گرفتن از دی‌اکسید کربنِ خود بهرام برای ساختن یک هوای تازه بوده، ولی اکنون پژوهشگران می‌گویند این کار ناممکن است.

تبدیل بهرام به جایی که جانداران زمینی بتوانند روی سطحش زندگی کنند (زمین‌دیسی) نیاز به این دارد که با افزودنِ جَوی از گازهای گلخانه‌ای، هم دمایش و هم فشار هوایش را بالا ببرند. تنها موادی از این گونه که روی بهرام به میزان چشمگیری وجود دارد دی‌اکسید کربن است و بخار آب- که هر دوی آنها هم امروزه یخ‌زده‌اند.

کریس مک‌کی از مرکز پژوهشی ایمز ناسا می‌گوید: «اگر دی‌اکسید کربن به اندازه‌ی کافی باشد، می‌توانیم در ۱۰۰ سال بهرام را گرم کنیم. ما روش گرم کردن یک سیاره را بلدیم- این همان کاریست که داریم با زمین می‌کنیم [!]. پرسش بنیادین اینست که آیا مواد موردنیاز به اندازه‌ی کافی داریم یا نه؟»

به نظر می‌رسد پاسخ "نه" است. بروس جاکاسکی از دانشگاه کلرادو، بولدر و کریستوفر ادواردز از دانشگاه آریزونای شمالی با بهره از داده‌های هفت کاوشگر، سنجشی از همه‌ی موجودیِ دی‌اکسید کربن بهرام انجام دادند تا ببینند اگر همه‌ی آن را از سطح به جو ببریم، می‌توانیم دما و فشار کافی را برای زندگی پدید بیاوریم یا نه.

زیر فشار

امروزه فشار هوای بهرام حدود ۶ میلی بار (۰.۰۰۶ بار) است- این در برابر فشار زمین که در سطح دریا "۱ بار" است فشار ناچیزیست. جاکاسکی می گوید: «ما برای رساندن فشار هوا به سطح ۱ بار، نیاز به یک میلیون مکعب یخ دی‌اکسید کربنِ ۱۰۰۰ کیلومتری داریم.»

در فشارِ ۱ بار، دما کمی بالای صفر می‌رود و آب مایع، و بنابراین زندگی را روی سطح امکان‌پذیر می‌سازد. این هوا برای نفس کشیدن مناسب نیست، ولی انسان‌ها با ماسک اکسیژن می‌توانند بدون لباس فضایی در آن به سر ببرند، و گیاهان می‌تواتند به راحتی رشد کنند و به آرامی در درازنای چند سده، اکسیژن بسازند.

ولی جاکاسکی و ادواردز دریافته‌اند که گویا همه‌ی ذخیره‌ی یخ دی‌اکسید کربن در کلاهک‌های یخی، غبار و سنگ‌های بهرام در اندازه‌ایست که می‌تواند فشار هوای آن را حداکثر به ۲۰ میلی‌بار برساند. بنابراین ما با فن‌آوری کنونی نمی‌توانیم بهرام را آباد کنیم، تنها به این دلیل ساده که دی‌اکسید کربن کافی نداریم. جاکاسکی می‌گوید: «این گونه نیست که زمینی کردن بهرام امکان ندارد، مساله اینست که به آن آسانی که برخی از مردم این روزها می‌گویند نیست. ما نمی‌توانیم تنها چند انفجار هسته‌ای روی کلاهک‌های یخی آن انجام دهیم [و انتظار داشته باشیم که به اندازه‌ی کافی کربن به دست آید].»

آسان نیست
رابین وردزورث از دانشگاه هاروارد می‌گوید: «شاید ذخیره‌هایی از کربن در ژرفای زیر سطح بهرام پنهان شده باشد که بتوانند کار را ساده‌تر کنند. اگر فن‌آوری به جایی برسد که بتوانیم این ذخیره‌ها را کاوش کرده و استخراج کنیم شاید به [۱؟] بار نزدیک شویم. ولی این مانند جستجو در تاریکی است- هیچ تضمینی نیست که این چیزها در آنجا وجود داشته باشند.»

بدون کربن کافی می‌توانیم سیاره‌ی سرخ را از راه‌های دیگری گرم کنیم، شاید با ساختن کلروفلوئوروکربن (سی‌اف‌سی، CFC) یا بمباران سیاره با دنباله‌دارها و سیارک‌ها. این [گرمایش بهرام] کار دشواری خواهد بود، ولی [حتی پس از انجام آن] باز هم برای زندگی به اندازه‌ی کافی مناسب نخواهد بود. برای این کار نیاز به نیتروژن هم داریم- و این هم چیزیست که نمی‌دانیم موجودی آن در بهرام چقدر است.

مک‌کی می‌گوید: «بدون دی‌اکسید کربن کافی، زمینی کردن بهرام چند هزار سال یا بیشتر زمان می‌برد ولی به هر حال شدنی است. اگر نیتروژن کافی نباشد، ناچارید از پیشتازان فضا کمک بگیرید- "سرعت فرا-نوری" (بالاتر از سرعت نور) و "پرتوهای کششی". باید نیتروژن را از جو مشتری به جو بهرام بکشید. ماجرا علمی-تخیلی می‌شود.»

در همین زمینه: * شاید بتوانیم به زودی بخشی از مریخ را آباد کنیم 

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars - Earth - carbon dioxide - greenhouse gas - Chris McKay - NASA - Ames Research Center - California - planet - Bruce Jakosky - the University of Colorado - Boulder - Christopher Edwards - Northern Arizona University - one - plant - oxygen - polar ice cap - terraform - nuke - Robin Wordsworth - Harvard University - chlorofluorocarbon - CFC - comet - asteroid - nitrogen - Star Trek - warp drive - tractor beam - Jupiter - science fiction

برگرفته از: newscientist

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان