مشتری سه قطب مغناطیسی دارد!

خطوط میدان مغناطیسی مشتری. a) نمای قطب شمال، b) نمای قطب جنوب، c) نمای استوا

در سال ۲۰۱۶ که فضاپیمای جونو به مشتری رسید، دانشمندان سیاره‌ای مشتاقانه در انتظار بررسی میدان مغناطیسی این سیاره‌ی غول‌پیکر بودند. جونو در مدارش از فراز هر دو قطب سیاره، و با فاصله‌ی بسیار اندک تنها ۴۰۰۰ کیلومتر از قله‌ی ابرهای آن می‌گذشت. اکنون گروهی از دانشمندان به رهبری کیمبرلی مور از دانشگاه هاروارد یافته‌های تازه و شگفت‌آوری را درباره‌ی این سیاره در نشریه‌ی نیچر منتشر کرده‌اند که یکی از این آنها اینست: مشتری یک قطب مغناطیسی دیگر هم دارد.

این پژوهشگران در گزارش خود نوشته‌اند: «ما پی بردیم که میدان مغناطیسی مشتری با همه‌ی میدان‌های سیاره‌ای که تاکنون شناخته‌ایم تفاوت دارد.»

بهترین راه برای نشان دادن شگفت‌انگیزی میدان مغناطیسی مشتری مقایسه‌ی آن با زمینست. سیاره‌ی ما دو قطب مغناطیسی کاملا مشخص دارد- یکی در هر دو نیمکره. این یک ویژگی معمولی است که در آن، خطوط شار میدان از قطب شمال بیرون زده و به قطب جنوب وارد می شوند. نیمکره‌ی جنوبی مشتری هم به نظر همین گونه است و یک قطب مغناطیسی در جایی نزدیک محور چرخشش دارد.

ولی نیمکره‌ی شمالی مشتری چیز دیگریست. قطب شمال مغناطیسی سیاره به جای یک نقطه، در یک بخش دم‌اسبی-مانند پخش شده که خطوط میدان از آن بیرون زده. و همچنین یک قطب جنوب دومی هم در جایی نزدیک استوای سیاره وجود دارد [خطوط میدان که از قطب مغناطیسی شمال بیرون زده‌اند، در دو نقطه، یکی در نیمکره‌ی شمالی و دیگری در نیمکره‌ی جنوبی وارد سیاره می‌شوند-م]. دانشمندان این قطب اضافی را "لکه‌ی آبی بزرگ" نامیده‌اند، زیرا در عکس‌های رنگ زیف (رنگ کاذب) که از قطبش مغناطیسی سیاره گرفته‌اند به رنگ آبی نمایانده شده.

دانشمندان در گزارش خود در نشریه‌ی نیچر این احتمال را در نظر گرفته‌اند که ما داریم مشتری را در میانه‌های "وارونش مغناطیسی" آن می‌بینیم- وضعیت ناآرامی که در آن قطب‌هایی موقت در جاهایی نامعمول پدید می‌آیند تا سرانجام قطب‌های شمال و جنوب جای یکدیگر را بگیرند. ولی نظریه‌ی پرطرفدارتر اینست که دینام مغناطیسی درونی مشتری با دینام مغناطیسی دیگر سیاره‌ها تفاوت دارد. بر پایه‌ی این نظریه، هیدروژن فلزی مایع در ژرفای درون مشتری با سنگ‌ و یخ نیمه-محلول آمیخته شده و جریان‌های الکتریکی نامعمولی پدید آورده که به پیدایش میدان مغناطیسی‌ای به همین اندازه نامعمول انجامیده‌اند.

با دامه‌ی بررسی‌های جونو تا سال ۲۰۲۱، سرنخ‌های بیشتری درین باره به دست خواهد آمد. برای نمونه، اگر در ساختار مغناطیسی مشتری دگرگونی‌هایی دیده شود، می‌توانند نشانه‌ی در راه بودن "وارونش مغناطیسی" باشد، و اگر تغییری رخ نداد پس این قطب دوم یک قطب پایدار است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

NASA - Juno - Jupiter - planet - magnetic field - Nature - Kimberly Moore - Harvard University - Earth - spin axis - magnetic pole - ponytail - equator - Great Blue Spot - false-color - magnetic polarity - magnetic reversal - magnetic dynamo - metallic hydrogen - electrical current -

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان