نمایش نور در شمال سیاره کیوان از چشم هابل

* در عکس‌های تازه‌ی هابل شفق‌های فرابنفش سیاره‌ی کیوان که به گرد قطب شمالش حلقه زده‌اند را در ماه‌های پیش و پس از انقلاب تابستانی شمال آن می‌بینیم.

تصویری که تلسکوپ هابل با دوربین طیف‌نگار فرابنفش خود از سیاره‌ی کیوان گرفته و شفق‌های آن به بهرگرد قطب شمالش حلقه زده‌اند را به خوبی نشان می‌دهد. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

دانشمندان به کمک دوربین طیف‌نگار تلسکوپ فضایی هابل، شفق‌های کیوان (زحل) را در زمان انقلاب تابستانی به تصویر کشیده‌اند. دلیل گزینش این زمان یکی اینست که بهترین زمان برای دیدن قطب شمال سیاره (از زمین) است، و نیز همزمان با رصدهای فضاپیمای کاسینی از این شفق‌هاست که سال گذشته در مدارهای "پایان بزرگ" خود انجام داد. دانشمندان با پیوند داده‌های کاسینی و هابل توانستند دقیق‌ترین بررسی را روی رفتار شفق‌های قطبی کیوان در گذر زمان انجام دهند.

شفق‌های قطبی شمالی و جنوبی زمین در پی برهمکنش میدان مغناطیسی سیاره با بادهای خورشیدی (جریان ذرات باردار از خورشید) پدید می‌آیند. این ذرات در راستای خطوط میدان مغناطیسی زمین به سوی قطب‌ها کشیده می‌شوند و در آنجا با برهمنش اکسیژن و نیتروژن جو زمین با آنها، رقص نوری خیره‌کننده پدید می‌آورند. شفق‌های کیوان و دیگر سیاره‌های بیرونی هم به شیوه‌ای همسان درست می‌شوند، ولی چون جو آنها به طور عمده هیدروژنی است، نوری که تولید می‌شود در طیف فرابنفش است.

چشم انسان توان دیدن این نور فرابنفش را ندارد، و بیشتر آن هم توسط جو زمین درآشامیده (جذب) می‌شود [بنابراین اگر چشممان نور فرابنفش را هم می‌دید، با تلسکوپ‌های معمولی از روی زمین آنها را نمی‌توانستیم ببینیم-م]. ولی خوشبختانه چشمان تیزتر و توانمندتری در آسمان داریم- اینجا، طیف‌نگار تلسکوپ فضایی هابل که در فضا به گرد زمین می‌گردد به کمکمان می‌آید.

شفق‌های قطب شمال کیوان در این ویدیو از رشته نماهایی درست شده که هابل با طیف‌نگار فرابنفش خود گرفته. اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در فیسبوک، تویتر، و یا تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

تصاویر هابل شفقی پیوسته در تغییر را در قطب شمال کیوان نشان می دهد که همزمان با کاهش و افزایش شدت باد خورشیدی و همچنین چرخش سریع سیاره دگرگون می‌شوند (یک دور چرخش کیوان تنها ۱۱ ساعت زمان می‌برد). درخشش شفق‌ها به هنگام سپیده‌دم و همچنین درست پیش از نیمه شب به اوج می‌رسد- ولی این بیشینه‌ی نیمه شب را تاکنون هرگز ندیده بودیم، و شاید ربطی به شیوه‌ی برخورد باد خورشیدی به سیاره در زمان انقلاب داشته باشد.

هابل در گذشته هم شفق‌های کیوان را بررسی کرده بود. این بررسی‌ها به دانشمندان کمک می‌کند تا بتوانند میدان مغناطیسی نیرومند این سیاره را از راه دور بهتر بشناسند.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Hubble Space Telescope - Saturn - ultraviolet - aurora - planet - solstice - spectrograph - north pole - NASA - Cassini spacecraft - Earth - magnetic field - solar wind - sun - oxygen - nitrogen - hydrogen - visible

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان