مشاهده ستارگان سرگردان میان کهکشان
یک گروه از اخترشناسان که با بهره از داده‌های فضاپیمای گایا در جستجوی ستارگان پرسرعتی که از کهکشان راه شیری به بیرون پرتاب شده‌اند بودند، به جای آنها ستارگانی را دیدند که دارند با سرعت به سوی کهکشان می‌آیند- شاید از سوی کهکشانی دیگر. گزارش این بررسی در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده است.
 |
| جایگاه و مدار بازسازی‌شده‌ی ۲۰ ستاره‌ی فراسریع در نمایی از کهکشان راه شیری. این تصویر در دو اندازه‌ی بزرگ‌تر: ۲.۶ مگ و ۱۰.۴ مگ |
در فضای پیرامون کهکشان راه شیری ستارگانی با سرعت‌های چند صد کیلومتر بر ثانیه به این سو و آن سو می‌روند که حرکتشان گنجینه‌ای از اطلاعات را درباره‌ی تاریخ گذشته‌ی کهکشان در بر دارد. سریع‌ترین آنها که به نام ستارگان فراسریع (hypervelocity star یا HVS) شناخته شده‌اند، گمان می‌رود در جایی نزدیک مرکز کهکشان به دنیا آمده بوده‌اند و بعدها با گذشتن از کنار ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان و برهمکنش با آن، رو به بیرون کهکشان پرتاب شده‌اند.
کهکشان راه شیری بیش از یکصد میلیارد ستاره دارد که بیشتر آنها در یک صفحه با یک کوژ مرکزی فشرده که ابرسیاهچاله‌ای در آن لانه کرده جای دارند. بقیه‌ی این ستارگان دریک هاله‌ی کروی بسیار گسترده‌تر پراکنده شده‌اند. [در این نوشته، بیشتر ستارگان فراسریعی که درباره‌شان می‌گوییم در همین هاله دیده شده‌اند-م]
النا ماریا روسی، یکی از نویسندگان این پژوهش از دانشگاه لیدن هلند می‌گوید: «ما از میان هفت میلیون ستاره از ستارگان داده‌های گایا که نقشه‌ی سرعتشان به طور کامل در سه بعد به دست آمده، بیست ستاره را یافتیم که سرعتشان به اندازه‌ی کافی سریع هست که سرانجام بتوانند از کهکشان راه شیری بگریزند.»
ولی این دانشمندان از دیدن چیزی شگفت‌زده شدند. تووماسو مارکتی، یکی دیگر از نویسندگان پژوهش می‌گوید: «بیشتر ستارگان فراسریعی که دیدیم به جای آن که از مرکز کهکشان رو به بیرون بروند، گویا دارند به سوی آن می‌آیند. اینها می‌توانند ستارگان کهکشانی دیگر باشند که یکراست وارد کهکشان ما شده‌اند.»
شاید این مسافران میان‌کهکشانی از ابر ماژلانی بزرگ آمده باشند -کهکشانِ به نسبت کوچکی که ماهواره‌ی راه شیری است- یا شاید هم از کهکشانی دورتر آمده‌اند. اگر چنین باشد، پس آنها نشان و مُهرِ جایی که در آن به دنیا آمده‌اند را با خود دارند، و بررسی آنها از این فاصله که بسیار نزدیک‌تر از کهکشان خودشانست می‌تواند آگاهی‌هایی بی‌سابقه درباره‌ی سرشت ستارگان در کهکشانی دیگر به ما بدهد- مانند بررسی مواد سیاره‌ی بهرام به کمک سنگ‌هایی که از آن جدا شده و به شکل شهاب‌سنگ بر زمین افتاده‌اند.
النا توضیح می‌دهد: «ستارگان با گذشتن از نزدیک یک ابرسیاهچاله می‌توانند شتاب گرفته و به بیرون پرتاب شوند. پس وجود این ستارگان می‌تواند نشانه‌ی وجود چنین سیاهچاله‌هایی در کهکشان‌های نزدیک باشد. ولی این ستارگان شاید زمانی عضو یک سامانه‌ی دوتایی بوده‌اند که در پی انفجار ابرنواختریِ همدمشان، به سوی راه شیری پرتاب شده‌اند. در هر دو صورت، بررسی آنها می‌تواند چیزهای بیشتری درباره‌ی این فرآیندها در کهکشان‌های نزدیک به ما بگوید.»
یک توضیح دیگر هم هست که این ستارگان از آغاز در خود هاله‌ی کهکشان راه شیری بوده‌اند (ستارگان هاله‌ای) ولی در پی برهمکنش یکی از کهکشان‌های کوتوله با راه شیری در آغاز شکل‌گیری‌اش، این ستارگان هاله‌ای هم رو به درون کهکشان شتاب گرفته‌اند. آگاهی‌های بیشتر درباره‌ی سن و همنهش این ستارگان می‌تواند به اخترشناسان در شناسایی زادگاه آنها کمک کند.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
ESA - Gaia - star - Milky Way - galaxy - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - hypervelocity star - Galactic centre - black hole - supermassive black hole - spherical halo - 3D - Elena Maria Rossi - Leiden University - Netherlands - Tommaso Marchetti - Large Magellanic Cloud - Martian - planet - meteorite - binary system - supernova -
منبع: sciencedaily
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر