آیا واقعا یک فضاپیمای بیگانه با منظومه ما دیدار کرده بوده؟

* شاید شبیه تیتر نشریه‌های زرد باشد ولی این بار می‌تواند حقیقت داشته باشد. پژوهشگران مرکز اخترفیزیک هاروارد پرونده‌ای تازه برای یک جرم میان‌ستاره‌ای به نام اومواموا گشوده‌اند و ادعا کرده‌اند این جرم می‌توانسته یک بادبان نوری بیگانه باشد!

داستان اومواموا از اکتبر ۲۰۱۷ آغاز شد، زمانی که به کمک تلسکوپ پان-استارز۱ در هاوایی کشف شد. اخترشناسان به سرعت دریافتند که با چیزی ویژه سروکار دارند: این جرم داشت در مداری هذلولی و آزاد در فضای سامانه‌ی خورشیدی به پیش می‌رفت. این جرم از ستاره‌ای دیگر آمده بود. تغییرهای چشمگیری که در نور آن رخ می‌داد نشانگر این بود که دارد می‌غلتد و نازک و نامتقارن و پهن است، مانند سیگار برگ و یا شاید هم پنکیک. [اینجا خواندید: * "اومواموا"، مهمانی که از سوی ستارگان آمد]

اومواموا هنگامی که داشت از سامانه‌ی خورشید بیرون می‌رفت رفتاری نامنتظره از خود نشان داد. این جرم ناگهان شتاب گرفت، انگار که فواره‌هایی از گاز از آن بیرون زده و آن را به جلو هل داده باشند. اخترشناسانی که در آغاز آن را یک سیارک دانسته بودند، اکنون نظرشان به یک دنباله‌دار تغییر کرد. دنباله‌دارها به طور معمول با نزدیک شدن به خورشید فواره‌هایی از آنها بیرون می‌زند، و یک چنین فواره‌هایی هم می‌توانستند رفتار اومواموا را توجیه کنند. [اینجا خواندید: * تغییری نامنتظره در مسیر و سرعت "اومواموا" رخ داده]

تنها یک مساله بود- پژوهشگران هاروارد، شموئیل بیلی و اَوی لوب می گویند: «امواموا در مسیرش از نزدیک خورشید، با فاصله‌ی ۰.۲۵ یکای نجومی از آن، یعنی از درون مدار سیاره‌ی تیر گذشته بود، ولی در آن هنگام هیچ رفتار دنباله‌دارگونه‌ای نشان نداد، نه دُمی و نه خطوط گسیلشی/درآشامی (نشری/جذبی) از گازی.» افزون بر این، «اگر برون‌ریزی گاز دلیل شتاب گرفتن آن بود، گشتاورهای مربوط به آن می‌بایست تغییری سریع در چرخش آن پدید می‌آوردند، و مشاهدات چنین چیزی را نشان نمی‌داد.»

پس اگر نه سیارک بود و نه دنباله‌دار، چه چیزی می‌توانست باشد؟ لوب که رییس بخش اخترشناسی دانشگاه هاروارد و همچنین از مشاوران پروژه‌ی بادبان نوری "Breakthrough Starshot" است، پی برده که کلید ماجرا در نمایه‌ی شتابگیری این جرم است. نسبت شتابگیریِ غیر-گرانشیِ اومواموا با فاصله از خورشید، r به توان منفی ۲ بود (اینجا r فاصله از خورشید است)- درست رفتاری که یک بادبان نوری باید داشته باشد.

اینجا حرکت غلتان اومواموا با فواره‌های احتمالی که از آن بیرون زده و باعث تغییر سرعت و مسیرش شده نیز نشان داده شده. اندازه‌ی بزرگ‌تر: اندازه‌ی بزرگ‌تر

بیلی و لوب با شبیه‌سازی اومواموا به عنوان یک جرم نازک که توسط فشار پرتوی خورشید هل داده می‌شود دریافتند که اگر آن را ورقه‌ای از مواد به کلفتی ۰.۳ تا ۰.۹ میلیمتر، با چگالی جرم سطحیِ حدود ۰.۱ گرم بر سانتیمتر مربع بدانیم، ماجرا با آنچه دیده شده همخوانی پیدا خواهد کرد. آنها می گویند: «یک چنین جرمی اگرچه بی‌اندازه نازک است، ولی می تواند تا فاصله‌ی حدود ۵ مگاپارسک در پهنه‌ی کهکشان پیش برود، و در برابر برخورد با ذرات گاز و غبار و همچنین فشارهای ناشی از چرخش و نیروهای کشندی هم تاب بیاورد.»

این پژوهشگران اکنون خواهان رصدهای بیشتر برای یافتن بازدیدکنندگانی مانند اومواموا در سامانه‌ی خورشیدی هستند: «انجام یک پیمایش برای بادبان‌های نوری به عنوان نشانگرهای فنی در سامانه‌ی خورشیدی ضروری است، چه امواموا یکی از آنها باشد چه نباشد.»

نگارش پیش‌چاپ پژوهشنامه‌ی این دانشمندان روز ۳۱ اکتبر در نشریه‌ی arXiv منتشر شده. این پژوهشنامه اگرچه فنی است، ولی خوب نوشته شده و بر خلاف همیشه، خواندنش برای کسانی که متخصص نیستند هم آسان است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Harvard Center for Astrophysics - asteroid - 'Oumuamua - light sail - arXiv - Robert Weryk - Pan-STARRS - Hawaii - Haleakalā - volcano - Solar System - hyperbolic - star - cigar - pancake - comet - sun - AU - Mercury - cometary tail - emission/absorption line - Shmuel Baily - Abraham Loeb - Harvard University - Breakthrough Starshot - tidal force - technosignature

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان