وجود ابرسیاهچاله در مرکز کهکشان راه شیری تایید شد

* دانشمندان سرانجام تایید کردند که جرم بزرگ و سنگینی که در قلب کهکشان راه شیری لانه کرده در حقیقت یک ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی ابرپرجرم) است.

پژوهشگران به کمک دستگاه جسمند "گراویتی" (GRAVITY) در تلسکوپ وی‌ال‌تی در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا درخشش‌های فروسرخی را از قرص برافزایشی پیرامون "کمان ای*" -جرم بزرگی که در مرکز کهکشان پنهان شده- مشاهده کردند. به باور دانشمندان، بیشتر کهکشان‌ها دارای یک ابرسیاهچاله در مرکز خود هستند، ولی تا به امروزهرگز داده‌ها و رصدهایی که این باور را اثبات کند به دست نیاورده بودند.

نمایی از شبیه‌سازی حرکت مداری گازی که با سرعت ۳۰ درصد سرعت نور در مداری دایره‌ای به گرد سیاهچاله می‌چرخد. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

دانشمندان برای سنجش و اندازه‌گیری اثرهای گرانشی در نزدیکی یک سیاهچاله، نیاز به این دارند که بتوانند جرمی را که دارد بسیار نزدیک به آن به دورش می‌چرخد ببینند. آنها چنین چیزی را به لطف یک ستاره‌ی کوچک به نام اس۲ که در ژرفای چاه گرانشی کمان ای*، در مداری ۱۶ ساله به گرد آن می‌چرخد دیدند. آنها سه برق درخشان را نزدیک افق رویداد این سیاهچاله مشاهده کردند که داشتند با سرعت ۳۰ درصد سرعت نور (حدود ۳۴۷ میلیون کیلومتر بر ساعت) به گرد آن می‌چرخیدند.

[اس۲ همان ستاره‌ایست که چند ماه پیش، همین دانشمندان به کمکش نظریه‌ی نسبیت عام را تاید کردند. اینجا خواندید: * ابرسیاهچاله مرکز کهکشان هم نسبیت عام اینشتین را تایید کرد]

این گسیلش‌ها از سوی الکترون‌هایی به شدت پرانرژی نزدیک سیاهچاله می‌آمد و مانند سه برق بسیار درخشان و آشکار بودند. گمان می‌رود این درخشش‌ها دستاورد برهم‌کنش‌های مغناطیسی در گازهای داغی بودند که بسیار نزدیک به سیاهچاله به گرد آن می‌چرخد.

این دقیقا چیزیست که به پیش‌بینی اینشتین در نظریه‌ی نسبیت عام، اگر یک کانون گرمایی از نزدیک یک سیاهچاله با جرم ۴ میلیون برابر خورشید بگذرد باید رخ بدهد، و این مشاهدات ثابت کرد که به راستی چنین چیزی با این جرم در آنجاست.

الیور فول، دانشمند بنیاد ماکس پلانک برای فیزیک فرازمینی (ام‌پی‌ئی) در آلمان می‌گوید: «ما به دقت ستاره‌ی اس۲ را زیر نظر داشتیم، و البته همیشه هم چشممان به کمان ای* بود. ما شانس این را پیدا کردیم که در مدت رصدهایمان متوجه سه برق فروسرخ پیرامون سیاهچاله شویم- این یک همرویدادی شانسی بود!»

پنداشت‌های درست

این نخستین بارست که اخترشناسان مواد را در مداری تا این اندازه نزدیک به نقطه‌ی بی‌بازگشت یک سیاهچاله (افق رویداد) می‌بینند. این رصدها همچنین دقیق‌ترین مشاهداتیست که تا به امروز از مواد در مداری تا این اندازه نزدیک به یک سیاهچاله انجام شده.

فول می‌گوید: «این شگفت‌آور است که عملا بیننده‌ی موادی باشیم که دارند با سرعت ۳۰ درصد سرعت نور به گرد یک ابرسیاهچاله می‌چرخند. حسمندی بسیار بالای دستگاه گراویتی به ما اجازه داد تا فرآیندهای برافزایش را به طور زنده و با جزییاتی بی‌سابقه مشاهده کنیم.»

دانشمندان مدت‌هاست که می‌پندارند یک ابرسیاهچاله در مرکز کهکشان راه شیری و بسیاری از کهکشان‌های دیگر لانه کرده. ولی این نخستین بارست که توانسته‌اند این نظریه‌ی دیرپای خود را به طور رصدی ثابت کنند.

راینهارد گنزل، رهبر این پژوهش از ام‌پی‌ئی می گوید: «این همیشه یکی از برنامه‌های رویایی ما بود ولی جرات این که امیدوار باشیم به این زودی انجام شود را نداشتیم... این یافته‌ها یک تایید استوار و قاطع از الگوواره‌ی (پارادایم) ابرسیاهچاله‌هاست.»

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

galaxy - supermassive black hole - European Southern Observatory - GRAVITY - Very Large Telescope - VLT - infrared - Sagittarius A* - black hole - star - S2 - event horizon - Einstein - general relativity - Oliver Pfuhl - Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics - MPE - Garching - Germany - Reinhard Genzel

منبع: astronomy.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان