نمایی از قطب خورشید، چیزی که هرگز آن را درست ندیده‌ایم

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

تاکنون فضاپیماهای بسیاری برای بررسی خورشید به فضا رفته‌اند. ولی بیشتر آنها دید اصلی‌شان رو به منطقه‌ی استوای خورشید بوده. تنها کاوشگر اولیس بود که با گرفتن کمک گرانشی از مشتری، مدارش را تغییر داد و وارد مداری شد که صفحه‌ی استوایی خورشید را قطع می‌کرد. این کاوشگر به مدت نزدیک به دو دهه، تا سال ۲۰۰۹، طیف گسترده‌ای از عرض‌های جغرافیایی خورشید را رصد کرد.

ولی قطب‌های خورشید حتی از چشم اولیس هم تا اندازه‌ای پنهان ماندند. با نبود داده‌های تصویری کافی، دانشمندان ناچار شده‌اند از خلاقیت خود بهره گرفته و با پیوند عکس‌های مناطق قطبی خورشید، تصویری از قطب آن بسازند، مانند همین عکس که قطب شمال ستاره‌ی مادریمان را نشان می‌دهد.

این تصویر از پیوند عکس‌های ماهواره‌ی پروبا-۲ از عرض‌های پایین‌ترِ نیمکره‌ی شمالی خورشید درست شده و نمایی از قطب شمال آن را نشان می‌دهد.

با این که قطب‌های خورشید به طور مستقیم دیده نمی‌شوند، ولی رصدخانه‌ها به هنگام رصد خورشید از هر چیزی که در خط دیدشان است داده گرد می‌آورند، از جمله جَوی که سرتاسر قرص خورشید را در بر گرفته، روشنایی‌ای که پیرامون قرص اصلی خورشید دیده می‌شود، از جمله در قطب‌های آن.

دانشمندان با بهره از همین می‌توانند نمایی از مناطق قطبی خورشید پدید بیاورند. آنها برای برآورد ویژگی‌های جو خورشید در مناطق قطبی، به طور پیوسته از قرص خورشید عکس گرفتند و همزمان با چرخش خورشید، برش‌های نازکی از داده‌های به دست آمده از مناطق قطبی و بیرونی خورشید گرفتند تا این واقعیت که سرعت چرخش خورشید در عرض‌های گوناگون یکسان نیست را جبران کنند. با گذشت زمان، این برش‌های کوچک به هم پیوند داده شد تا نمایی تقریبی از قطب خورشید را نشان دهد.

نشانه‌های این چسبانه‌کاری را در تصویر می‌توان دید. این تصویر از داده‌هایی پدید آمده که پروبا-۲ به کمک تصویرگر فرابنفش-دورِِ خود (SWAP) به دست آورده. خط میانی تصویر ناشی از تغییرات کوچکی‌ست که در بازه‌ی زمانی تصویربرداری در جو خورشید رخ داده بود.

یک برآمدگی روشن در بالا، سمت راست خورشید دیده می‌شود که دستاورد چرخش یک حفره‌ی تاجیِ عرض پایین به گرد قرص خورشید است. [این حفره‌ها جاهایی هستند که بادهای پرسرعت خورشیدی از آنها به بیرون می‌وزد و به همین دلیل تاج خورشید در آن منطقه برجسته‌تر شده-م]. تیرگی‌های روی قطب هم نشانگر منطقه‌ای با حفره‌ی تاجی در قطب است. ساختارهای ظریف تیره و روشن روی آن می‌توانند به دلیل تغییرات در سرعت بادهای خورشیدی باشند.

این تصویر با این که پیکرنما (mock-up) است ولی می‌تواند به دانشمندان در گشودن رازهایی از خورشید کمک کند، از جمله چگونگی پیدایش حفره‌ها و فوران‌های تاجی. با این وجود برای بررسی درستِ قطب‌های خورشید باید تا سال ۲۰۲۰ که سازمان فضایی اروپا "مدارگرد خورشید" (Solar Orbiter) را به فضا بفرستد منتظر بمانیم.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Sun - ESA - Proba-2 - PRoject for OnBoard Autonomy 2 - NASA - Ulysses mission - equator - latitude - pole - ultraviolet - SWAP - coronal hole - Solar Orbiter

منبع: esa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان