ستاره‌ای که دارد در یک قرص تاب‌خورده ساخته می‌شود
پژوهشگران با بهره از آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) برای نخستین بار یک قرص تاب‌خورده را پیرامون یک پیش‌ستاره‌ی نوزاد که تنها چند ده هزار سال از عمرش می‌گذرد یافته‌اند. این بدان معناست که ناهمترازی مدارهای سیاره‌ها در بسیاری از سامانه‌های سیاره‌ای -از جمله سامانه‌ی خودمان- می‌تواند در اثر اعوجاج‌های قرص پیش‌سیاره‌ای در زمان نوزادی ستاره‌ها پدید آمده باشد.
 |
| برداشت هنری از قرص تاب‌خورده و دو بخشیِ پیرامون پیش‌ستاره‌ی ال۱۵۲۷ |
در سامانه‌ی خورشیدی، مدار سیاره‌ها تا حدود ۷ درجه با صفحه‌ی استوایی خورشید زاویه دارد. بسیاری از سامانه‌های فراخورشیدی که تاکنون شناخته‌ایم نیز سیاره‌هایی با مدارهای ناهم‌تراز دارند. یک توضیح احتمالی برای این پدیده، برخورد سیاره‌ها با دیگر اجرام هم‌خانواده‌شان است و توضیح دیگر هم گذشتن یک ستاره‌ی دیگر از کنار سامانه و تاثیر گذاشتن بر سیاره‌های سامانه و بیرون راندن آنها از مدارهای آغازینشان.
ولی یک احتمال سوم نیز هست که سیاره‌ها در همان آغاز، در دل قرص‌های پیش‌سیاره‌ایِ تاب‌خورده به دنیا آمده‌اند- قرص‌های پیش‌سیاره‌ای قرص‌های چرخانی از گاز و غبار پیرامون یک ستاره‌اند که سیاره‌ها در آن ساخته می‌شوند. به تازگی یک چنین قرصی که تاب خورده بوده یافته شده است. ولی هنوز روشن نیست که این تاب‌خوردگی در چه زمانی پدید آمده بوده.
در حقیقت پژوهشگران بنیاد پژوهشی ریکن و دانشگاه شیبای ژاپن یک پیش‌ستاره‌ی نوزاد به نام ال۱۵۲۷ را یافته‌اند که هنوز در دل یک ابرست و قرصی با دو بخش دارد- بخش درونی در یک صفحه می‌چرخد و بخش بیرونی در صفحه‌ای دیگر. این قرص بسیار جوانست و هنوز دارد رشد می‌کند. ال۱۵۲۷ که با فاصله‌ی حدود ۴۵۰ سال نوری از زمین، در ابر مولکولی گاو جای دارد، یک نمونه‌ی خوب برای بررسی‌ست زیرا قرص پیرامونش از چشم ما از لبه دیده می‌شود.
 |
| برشی از ساختار قرص تاب‌خورده‌ی ال۱۵۲۷، با دو بخش درونی و بیرونی |
نامی ساکای، رهبر پژوهشگران از دانشگاه شیبا می‌گوید: «بر پایه‌ی این مشاهدات می‌توان تصور کرد که ناهمترازی مدارهای سیاره‌ها می‌تواند در اثر تاب‌خوردگی ساختار [قرص-م] در همان نخستین گام‌های پیدایش سیاره‌ها باشد. ما نیاز به بررسی سامانه‌های دیگری داریم تا بفهمیم آیا این پدیده‌ای رایج است یا نه.»
پرسشی که به جا می‌ماند اینست که چه چیزی باعث تاب‌خوردگی این قرص‌ها شده. ساکای دو دلیل منطقی پیشنهاد می‌دهد. او می‌گوید: «یک احتمال اینست که بی‌نظمی‌هایی که در همان آغاز در جریان گاز و غبار در ابر پیش‌ستاره‌ای بوده هنوز حفظ شده‌اند و خود را به شکل قرص‌های تاب خورده نشان می‌دهند. احتمال دوم هم اینست که صفحه‌ی میدان مغناطیسی پیش‌ستاره با صفحه‌ی چرخش قرص تفاوت دارد، و قرص درونی دارد توسط همین میدان مغناطیسی به درون صفحه‌ای متفاوت با بقیه‌ی قرص کشیده می‌شود.» وی می‌گوید ما برنامه داریم تا بررسی‌های بیشتری برای شناسایی دلیل این تاب‌خوردگی انجام دهند.
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
ALMA - Chile - protostar - planetary orbit - planetary system - planet - solar system - equator - sun - extrasolar system - protoplanetary disk - Nature - RIKEN Cluster for Pioneering Research - CPR - Chiba University - Japan - L1527 - Taurus Molecular Cloud - edge-on - Nami Sakai - magnetic field
منبع: sciencedaily
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر