پدیده اپتیکی شگفت‌انگیزی که هنوز نامی هم رویش گذاشته نشده!

یک سال پیش، در فوریه‌ی ۲۰۱۸، میکاپکا مارکانن که برای اسکیت روی یخ‌های دست‌نخورده‌ی دریاچه‌ای به جزیره‌ی قطبی سنیای نروژ رفته بود با پدیده‌ای رازگونه روبرو شد. پا که روی یخ گذاشت چیزی دید که از یک سال پیش تاکنون هیچ کارشناسی پاسخ قاطع برایش پیدا نکرده.

او می‌گوید: «من این رنگ‌های شگفت‌انگیز را روی یخ، نزدیک جایی که نور خورشید بازتابیده بود مشاهده کردم.» [سایه‌ی او در تصویر تزیینی است و ربطی به این پدیده ندارد-م]

چه چیزی این رنگ‌های رنگین‌کمانی را پدید آورده بود؟ مارکانن برای یافتن پاسخ با چندین کارشناس در زمینه‌ی رنگ‌ها و نورشناسی جَوی (اپتیک جوی) تماس گرفت. وی می‌گوید: «هیچ کس به نظر نمی‌رسید پاسخ روشنی داشته باشد. هیچ کس، حتی لس کاولی (کارشناس اسپیس‌ودر) چنین چیزی را تا آن زمان ندیده بود!»

سرانجام دیتریش زاویشا، استاد بازنشسته‌ی بنیاد فیزیک نظری در دانشگاه هانوفر پاسخی احتمالی به او داد. او بر پایه‌ی شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای این کمان‌های رنگی را یک الگوی تداخلی دانست که توسط ذرات ریز روی سطح یخ پدید آمده بودند .

زاویشا می‌گوید: «چنین یخ طبیعی زیبایی بسیار کمیاب است، و من حدس می‌زنم این اثر اپتیکی به اندازه‌ای نارایج باشد که تاکنون حتی نامی هم رویش گذاشته نشده. به نظر می‌رسد سطح یخ که بافتی دانه دانه‌ دارد باعث پیدایش این رنگ‌ها شده. خود این بافت احتمالا به این دلیل پدید آمده که درست همزمان با یخ زدن آب دریاچه، برف هم می‌باریده و هوا هم بسیار آرام بوده. به احتمال بسیار پرتوهای نور خورشید که توسط دانه‌های کنارِ هم باز می‌تابیده با هم تداخل (اندَرزَنِش) پیدا کرده‌اند.»

زاویشا می ‌گوید اگرچه کاملا مطمئن نیست که شبیه‌سازی‌اش با این تصویر همخوانی داشته باشد، ولی فکر می‌کند فیزیک پایه‌ی این پدیده را درست فهمیده.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Mika-Pekka Markkanen - ice skating - Arctic island - Senja - Norway - Les Cowley - Dietrich Zawischa - Institute of Theoretical Physics - Hannover University - computer simulation - reflect - interfere

منبع: spaceweather

شکارچی مغناطیسی

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
آیا ویژگی‌های مغناطیسی هم می‌تواند بر روی شکل‌گیری ستارگان اثری داشته باشد؟
بر پایه‌ی پژوهشی که با بهره از داده‌های دستگاه HAWC+ در رصدخانه‌ی هوابرد "سوفیا" از سحابی شکارچی انجام شده، پاسخ این پرسش مثبت است، البته گاهی.
دستگاه HAWC+ می‌تواند قطبش پرتوهای فروسرخ-دور را بسنجد، که این هم به نوبه‌ی خود می‌تواند همترازی ذرات غبار توسط میدان‌های مغناطیسی محیطی فراگیر را آشکار کند.
در این تصویر، این میدان‌های مغناطیسی در سحابی شکارچی به شکل خطوط منحنی دیده می‌شوند؛ تصویر پس‌زمینه عکسی‌ست که تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در شیلی از این سحابی گرفته و خطوط میدان مغناطیسی بر آن افکنده شده.
سحابی "کلاینمان-لو" یا "سحابی کی‌ال شکارچی" که فعال‌ترین بخش در مجموعه ابرهای شکارچی است، بالای مرکز تصویر، کمی به سمت راست دیده می‌شود. ستارگان درخشان خوشه‌ی ذوزنقه را هم پایین، سمت چپ مرکز می‌بینیم.
سحابی شکارچی با فاصله‌ی حدود ۱۳۰۰ سال نوری از زمین، نزدیک‌ترین منطقه‌ی بزرگ ستاره‌زایی به خورشید (به ما) است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
magnetism - star - HAWC+ - airborne - SOFIA - polarization - infrared - magnetic field - Orion Nebula - Very Large Telescope - Chile - Kleinmann-Low Nebula - Trapezium cluster - star formation - Sun

منبع: apod.nasa

آذرخش‌های شبحی بر فراز استرالیا

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۵.۵ مگ)
این رشته‌های سرخ‌رنگ در آسمان چیست؟
این گونه‌ای آذرخش کمیاب است که نخستین بار حدود ۳۰ سال پیش وجودش تایید شد؛ آذرخشی به نام "دیو سرخ" یا شبح سرخ (red sprite).
پژوهشی که به تازگی انجام شده نشان داده که گاهی امکان دارد به دنبال یک برخورد نیرومند آذرخشِ مثبتِ ابر-زمین، گلوله‌هایی از هوای یونیده به قطر ۱۰۰ متر، از بلندای حدود ۸۰ کیلومتری با سرعتی برابر با ۱۰ درصد سرعت نور به پایین پرتاب شوند و به سرعت در پی آنها هم یک دسته گلوله‌ی یونیده‌ی رو به بالا شلیک شود و بدین ترتیب چیزی پدید آید که دیو سرخ نامیده شده.
این تصویر یک هفته پیش در کونونورا، استرالیای باختری گرفته شده و چند دیو سرخ درخشان را نشان می‌دهد. در هنگام ثبت این عکس، تصویربرداران سرگرم پدید آوردن یک ویدیوی زمان‌گریز از توفان تندری در دوردست بودند.
پیش‌زمینه‌ی تصویر با درختانی سبز پوشیده شده و کوه‌هایی تیره و ابرهای توفانی هم در افق دیده می‌شوند، و در این میانه، دیوهای سرخ هم در آسمان، بر زمینه‌ای از ستارگان دوردست خودنمایی می‌کنند.
دیوهای سرخ تنها در کسری از ثانیه روی می‌دهند و بهترین زمان برای دیده شدنشان به هنگام توفان‌های تندری نیرومند است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
red sprite - ionized - Kununurra - Western Australia - time-laps -

منبع: apod.nasa

پژواک‌های نور انفجاری که ۳۲ سال پیش رخ داد

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در فیسبوک، توییتر، و یا تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

می‌توانید اینجا ابرنواختر ۱۹۸۷ای را پیدا کنید؟ کار سختی نیست- این ابرنواختر در مرکز این ساختارِ رو به گسترش که مانند یک نشان تیراندازی است رخ داده بود.
با این که این انفجارِ ستاره‌ای نخستین بار در سال ۱۹۸۷ دیده شد، ولی نورش تا چند سال پس از انفجار هم از روی توده‌های غبار میان‌ستاره‌ای پژواک می‌یافت و به ما می‌رسید.
این ویدیوی زمان‌گریز که به کمک تلسکوپ ای‌ای‌تی در استرالیا و میان سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ ثبت شده، پژواک‌هایی از نور این ابرنواختر را نشان می‌دهد که دارند از نقطه‌ی مرکزی (همان جایگاه ابرنواختر) رو به بیرون گسترده می‌شوند.
برای پدید آوردن این تصاویر، عکسی از ابر ماژلانی بزرگ (ال‌ام‌سی) که پیش از رسیدن نور ابرنواختر گرفته شده بود را از عکس‌هایی که پس از انفجار از ال‌ام‌سی گرفته شده بود و ابرنواختر هم در آنها بود کم کرده‌اند.
ویدیوهای چشمگیر دیگری هم از این پژواک‌های نور ثبت شده از جمله ویدیوهایی که در برنامه‌های دیده‌بانی آسمان به نام EROS2 و SuperMACHO گرفته شده بودند.
بررسی حلقه‌های گسترنده‌ی پژواک نور به گرد ابرنواخترها به دانشمندان امکان داده تا با دقت بیشتری جایگاه، تاریخ، و تقارن این انفجارهای سهمگین ستاره‌ای را تعیین کنند.
دیروز ۳۲مین سالگرد رخداد اس‌ان ۱۹۸۷ای بود- آخرین ابرنواختری که پیرامون کهکشان راه شیری ثبت شد و نیز آخرین ابرنواختری که با چشم نامسلح دیده شد.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
supernova - 1987A - bullseye - SN 1987A - Anglo Australian Telescope - AAT - Australia - time-lapse - LMC - light echo - EROS2 - SuperMACHO - Milky Way Galaxy - unaided eye

منبع: apod.nasa

جو زمین تا آن سوی مدار ماه هم گسترده شده

* بیرونی‌ترین لایه‌ی جو زمین تا ژرفایی بسیار بیشتر از آنچه که دانشمندان می‌پنداشتند در فضا گسترده شده- به اندازه‌ای ژرف که مدار ماه را هم در بر می‌گیرد.

تاج زمین (Geocorona) یک لایه‌ی تنُک (رقیق) و کم‌شناخته شده از اتم‌های هیدروژن است که به گونه‌ای سست در بند گرانش زمین گرفتار شده‌اند. این منطقه‌ی جَوی به اندازه‌ای تنک است که روی زمین آن را خلا می‌نامیم. ولی باز هم به اندازه‌ی کافی مهم و به اندازه‌ی کافی نیرومند هست که با پراکنش نور خورشید، مزاحم تلسکوپ‌های فرابنفش شود. و اکنون پژوهشگران با بررسی داده‌های سال‌های ۱۹۹۰ پی برده‌اند که این تاج تا فاصله‌ی ۶۳۰ هزار کیلومتری سطح زمین گسترده شده، چیزی میان ۱۰ تا ۲۵ برابر دورتر از برآوردهای پیشین.

یکی از دلایل کم‌شناخته شدن تاج زمین اینست که پیدا کردن یک نقطه‌ی دید (دیدگاه) مناسب که از آن بشود تاج را بررسی کرد دشوار است. از روی سطح یا حتی از مدار پایین زمین کمابیش نادیدنی است. پرآوازه‌ترین عکسی که از آن گرفته شده (تصویر همین مطلب) در سال ۱۹۷۲ توسط فضانوردان ماموریت آپولو ۱۶ گرفته شده، زمانی که ماه، زمین و خورشید به گونه‌ای هم‌خط شدند که فضانوردان توانستند عکسی از نور خورشید که در تاج زمین پراکنده شده بود بگیرند.

پژوهشگران در این بررسی به سراغ بایگانی داده‌های رصدخانه‌ی فضایی خورشیدی و هورسپهری (سوهو) رفتند. این فضاپیمای سازمان فضایی اروپا که در سال ۱۹۹۵ برای بررسی خورشید به فضا پرتاب شده بود در فاصله‌ی ۱.۵ میلیون کیلومتری زمین، در نقطه‌ی لاگرانژ ۱ (ال۱) جای گرفت، نقطه‌ای که در آن، گرانش زمین و خورشید یکدیگر را خنثا کرده و باعث می‌شدند فضاپیما سر جایش بماند. اگرچه کار این فضاپیما بررسی خورشید بود، ولی هر از گاهی رویش را به زمین برمی‌گرداند و از آن دور آن را بررسی می‌کرد.

پراکنش نور خورشید توسط تاج زمین از دید فضانوردان آپولو ۱۶
این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
هدف آن بررسی‌ها نقشه‌برداری از تاج زمین نبود، ولی پژوهشگران پی بردند که از داده‌های آن برای چنین هدفی هم می‌شود بهره گرفت.

برنارد فلک، دانشمند برنامه‌ی سوهو در ازمان فضایی اروپا می‌گوید: «از بایگانی‌های داده‌های چندین سال پیش می‌توان برای پژوهش‌های تازه بهره‌برداری کرد. این کشف نشان‌دهنده‌ی ارزش داده‌هایی‌ست که بیش از ۲۰ سال پیش گرد آمده بودند و همچنین عملکرد استثنایی سوهو را هم نشان می‌دهد.»

که می‌داند چه آگاهی‌های علمی دیگری در داده‌های بایگانی‌شده‌ی گذشته پنهان شده که چشم انتظار کسی‌ست تا بیاید و آنها را بیرون بکشد و تفسیر کند.

جزییات این پژوهش در شماره‌ی ۱۵ فوریه‌ی نشریه‌ی "جِی‌جی‌آر اسپیس فیزیکز" منتشر شده است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Earth - moon - geocorona - hydrogen - atom - planet - vacuum - ultraviolet - scatterin - Apollo 16 - JGR Space Physics - European Space Agency - ESA - Solar and Heliospheric Observatory - SOHO - Bernhard Fleck

منبع: livescience

فلسفه: براستی یک سیاهچاله چیست؟

شبیه‌سازی موادی که نزدیک یک سیاهچاله به گرد آن می‌چرخند. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
یک سیاهچاله به طور معمول جرمی اخترشناختی پنداشته می‌شود که هر چه ماده و تابش وارد کره‌ی نفوذش شود را می‌بلعد و برای همیشه پنهان می‌کند. از نظر فیزیکی، سیاهچاله با یک تکینگی -منطقه ای از فضا که به یک "افق رویداد" محدود شده- تعریف می‌شود که در آن چگالی جرم/انرژی بی‌نهایت است و قوانین شناخته شده‌ی فیزیک دیگر کاربرد خود را از دست می‌دهند. ولی بر پایه‌ی پژوهشنامه‌ای که در شماره‌ی ماه ژانویه‌ی نشریه‌ی نیچر آسترونومی انتشار یافته، یک تعریف دقیق و پذیرفته شده برای این حالت "تکین" به گونه‌ی ناامیدکننده‌ای دشوار و دور از ذهن است.

نویسنده‌ی این مقاله، دکتر اریک کوریل از مرکز فلسفه‌ی ریاضی مونیخ در دانشگاه لودویگ-ماکسیمیلیان به طور خلاصه این مساله را شرح می‌دهد: «ویژگی‌های سیاهچاله‌ها در چندین زیرشاخه‌ی فیزیک بررسی می‌شوند، فیزیک نورشناسی (اپتیک)، فیزیک کوانتومی، و البته اخترفیزیک. ولی رویکرد هر یک از این رشته‌ها به این مساله با مجموعه مفاهیم نظری همان رشته انجام می‌شود.»

اریک کوریل فلسفه و همچنین فیزیک نظری را در دانشگاه‌های هاروارد و شیکاگو خوانده، و هدف اصلی برنامه‌ی پژوهشی کنونی‌اش پدید آوردن یک توصیف فلسفی دقیق برای برخی از جنبه‌های گیج کننده‌ی فیزیک نوین است. کوریل می‌گوید: «پدیده‌هایی مانند سیاهچاله‌ها در قلمرویی جای دارند که رصد و آزمایششان امکان‌ناپذیر است. بنابراین پژوهش‌هایی که بر پایه‌ی پنداشتِ وجود داشتنِ سیاهچاله‌ها انجام می‌شود دارای سطحی از گمانه‌زنی هستند که حتی برای فیزیک نظری هم چیزی نامعمول است.»

ولی این چالش چیزیست که باعث شده رویکرد فیزیکی به سرشت سیاهچاله‌ها از دیدگاه فلسفی هم بسیار هیجان‌انگیز شود. کوریل می‌گوید: «خود چشم‌انداز فیزیکی سیاهجاله‌ها پیوندی جدایی‌ناپذیر با موضوع‌های فلسفی مربوط به ملاحظات هستی‌شناختی، متافیزیکی، و روش‌شناختی دارد.»

دیدگاه‌های "غافلگیرکننده" و "روشنگر"
نویسنده‌ی این پژوهشنامه به هنگام آماده‌سازی تحلیل‌های فلسفی‌ از مفهوم سیاهچاله برای نشریه‌ی نیچر آسترونومی با فیزیکدانانی که درگیر طیف گسترده‌ای از زمینه‌های پژوهشی بودند گفتگو کرد. او در جریان این گفتگوها با تعریف‌های بسیار گوناگونی برای یک سیاهچاله روبرو شد. ولی نکته‌ی مهم این بود که هر تعریف به یک روش خودسازگار در زمینه‌ی تخصصی خود آن دانشمندان و با اصول ویژه‌ی آن به کار می‌رفت. خود کوریل این گفتگوها را "شگفت‌انگیز" و "روشنگر" توصیف می‌کند.

برای اَوی لوب که یک اخترفیزیکدان است، سیاهچاله یک زندان واپسین و بی‌بازگشت است: به درونش که بروید دیگر هرگز راه برگشتی نخواهید داشت. از سوی دیگر فیزیکدان نظری، دومینیکو جولینی فکر کردن به یک سیاهچاله به عنوان یکی از اجرام فضایی -چیزهایی که می‌توانند جابجا شوند و به این سو و آن و رانده شوند- را از دید مفهومی گیج‌کننده می‌داند.

پیام کلی کوریل اینست که گوناگونی بسیار و متنوع بودن توصیف‌های سیاهچاله‌ها یک نشانه‌ی مثبت است، زیرا به فیزیکدانان امکان می‌دهد تا از چشم‌اندازهای بسیار گوناگون در فیزیک به این پدیده بپردازند. گرچه برای این که بتوانیم استفاده‌ی سودمندی از این تنوع آرا ببریم، باید درک بهتری از تفاوت‌های تاکیدشده‌ی میانشان داشته باشیم.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
black hole - singularity - event horizon - Nature Astronomy - singular - Dr. Erik Curiel - Munich Center for Mathematical Philosophy - Ludwig-Maximilians-Universitaet - optical physics - quantum physics - astrophysics - Philosophy - Theoretical Physics - Harvard University - University of Chicago - ontological - metaphysical - methodological - Avi Loeb - Domenico Giulini

منبع: sciencedaily

تک‌ستارگان در یکی از کهکشان‌های همسایه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر (۸.۴ مگ)
در این تصویر موزاییکی روشن و پُروضوح که تلسکوپ فضایی هابل با دوربین پیشرفته برای پیمایش خود (ACS) گرفته، ستارگان کهکشان سه‌بر (مثلث) را مانند دانه‌های شن در ساحل یک دریای کیهانی می‌بینیم.
تصویر منطقه‌ی درونی کهکشان که پهنایی بیش از ۱۷۰۰۰ سال نوری را پوشانده با واگشودِ (وضوحِ) بسیار بالا گرفته شده و دومین تصویر بزرگیست که تلسکوپ هابل تاکنون گرفته.
در این مرکز، هسته‌ی انبوه و درخشان کهکشان را می‌بینیم که با رگه‌های پراکنده‌ی غبار و ستارگانِ درون صفحه‌ی کهکشان در بر گرفته شده است.
کهکشان مارپیچی سه‌بر که به نام ام۳۳ هم شناخته می‌شود سه میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی سه‌بر دیده می‌شود. ام۳۳ با قطری بیش از ۵۰ هزار سال نوری، دومین کهکشان بزرگ در گروه محلی پس از کهکشان‌های زن در زنجیر (ام۳۱) و راه شیری است.
گفتنی‌ست برای تماشای تک‌ستارگان، خوشه‌های ستاره‌ای، و سحابی‌های روشن در این تصویر ام۳۳ می‌توانید آن را با ابزار بزرگنمایی (زوم) ببینید.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Triangulum Galaxy - Hubble Space Telescope - Advanced Camera for Surveys - ACS - star - galactic plane - M33 - spiral galaxy - constellation Triangulum - Local Group - Andromeda Galaxy - M31 - Milky Way - star cluster - nebula

منبع: apod.nasa

اولتیما ثولی- هر چه عکس‌ها باکیفیت‌تر می‌شوند رازها پیچیده‌تر می‌شود

بهترین عکس‌های اولتیما ثولی (۲۰۱۴ ام‌یو۶۹) که تا امروز از فضاپیمای نیوهورایزنز دریافت شده اشتیاق دانشمندان برای شناخت این دنیای سرد و دوردست را بیشتر کرده است.
این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
نیوهورایزنز در نخستین روز سال ۲۰۱۹ میلادی از کنار اولتیما ثولیِ ۳۴ کیلومتری گذشت و رکورد دورترین گذر سیاره‌ای در تاریخ را به نام خود ثبت کرد. اولتیما ثولی حدود ۱.۶ میلیارد کیلومتر از پلوتو که نیوهورایزنز در ژوییه‌ی ۲۰۱۵ با آن دیدار کرده بود دورتر است.

دریافت داده‌های کاملِ دیدارِ نیوهورایزنز با اولتیما ثولی ۱۸ ماه زمان خواهد بود. داده‌هایی که تاکنون به زمین رسیده یک پیکره‌ی دورگه‌ی آدم برفی-کلوچه با ویژگی‌هایی رازگونه را نشان می‌دهد، از جمله یک نوار طوق-مانند به رنگ روشن در جایی که دو لوب جرم به هم چسبیده‌اند.

و اکنون بهترین نماهایی که تا روز ۲۲ فوریه از این جرم به دستمان رسیده جزییاتی از این هم خیره‌کننده‌تر را در اولتیما ثولی نشان می‌دهند- دایره‌هایی روشن و گودال‌هایی تیره با ریشه‌ای ناشناخته.

جان اسپنسر، دانشمند برنامه‌ی نیوهورایزنز از بنیاد پژوهشی جنوب باختر می‌گوید: «هنور درباره‌ی این که آیا این گودال‌ها دهانه‌ی برخوردی هستند، در اثر فرازش (تصعید) پدید آمدند، چاله‌های فرونشستی هستند و یا چیزی به کلی متفاوتند گفت و گوهایی در گروهمان در جریانست.»

این تصویر تازه واگشودی (رزلوشنی) بهتر از تصویرهای پیشین دارد و هر پیکسلش ۳۳ متر را نشان می‌دهد که شاید نیوهورایزنز تا پایان عمر کاری خود دیگر عکس‌هایی با این کیفیت نگیرد.

این عکس‌ها تنها ۶.۵ دقیقه پیش از رسیدن به نزدیک‌ترین فاصله در روز ۱ ژانویه گرفته شده بودند. در آن هنگام، فاصله‌ی نیوهورایزنز از اولتیما ثولی به ۶۶۲۸ کیلومتر و از زمین به ۶.۶ میلیارد کیلومتر رسیده بود (کمترین فاصله‌ی این فضاپیما از اولتیما ثولی ۳۵۰۰ کیلومتر بود.)

هیچ تضمینی نبود که بشود اولتیما ثولی را در این نور خیره‌کننده به تصویر کشید. گرفتن عکس‌های تازه منتشر شده نیاز به آماده‌سازی دقیقی برای جایگیری اولتیما در باریکه‌ی میدان دید دوربین تلسکوپی نیوهورایزنز داشت، هدفی دشوار و خطرناک که به عمد برگزیده شده بود.

پژوهشگر اصلی نیوهورایزنز، آلن استرن می‌گوید: «برای گرفتن این عکس‌ها باید به هنگام گذشتن نیوهورایزنز از کنار اولتیما با سرعت ۵۱۵۰۰ کیلومتر بر ساعت، جای هر دوی آنها را دقیق و لحظه به لحظه در روشنایی اندکِ کمربند کوییپر -یک میلیارد مایلی پلوتو- می‌دانستیم. این عملیات بسیار خت‌تر از از گذر سال ۲۰۱۵ از کنار پلوتو بود.»

استرن می‌افزاید: «این چالش رصدی کاری دشوار و خطرناک بود زیرا احتمال می‌رفت که تنها بخشی از اولتیما ثولی در میدان دید دوربین بیفتد یا اصلا چیزی در آن نیفتد.»«برخی از جزییاتی که روی سطح اولتیما ثولی می‌بینیم مانند هیچ یک از چیزهایی که تاکنون روی اجرام دیگر دیده‌ایم نیست.»

نیوهورایزنز اکنون در رایط خوبیست و سوخت کافی برای دیدار با یک جرم دوردست دیگر را هم دارد.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Ultima Thule - Earth - New Year's Day - NASA - Pluto - sublimation - John Spencer - Southwest Research Institute - SwRI - Earth - 2014 MU69 - Kuiper Belt

منبع: Space.com

کهکشان سوزن

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
کهکشان مارپیچی باشکوه ان‌جی‌سی ۴۵۶۵ از دید ما زمینیان از لبه دیده می‌شود. این کهکشان درخشان که به دلیل نمای باریکش به نام کهکشان سوزن نیز شناخته شده، یکی از هدف‌های تورهای رصدی تلسکوپی در نیمکره‌ی شمالی در صورت فلکی کم‌نور ولی آراسته‌ی گیسو (گیسوی برنیکه) است.
این تصویر واضح رنگی، کوژی یا همان توده‌ی مرکزی هسته‌ی کهکشان را که رگه‌های غبار تیره‌ی درون صفحه‌ی نازک کهکشان آن را به دونیم کرده‌اند.
شماری از کهکشان‌های پس‌زمینه هم در این میدان دید زیبا خودنمایی می‌کنند از جمله کهکشان همسایه‌اش، ان‌جی‌سی ۴۵۶۲ که بالا سمت راست چارچوب دیده می‌شود.
فاصله‌ی خود ان‌جی‌سی ۴۵۶۵ از زمین حدود ۴۰ میلیون سال نوریست و چیزی نزدیک به ۱۰۰ هزار سال نوری پهنا دارد. این کهکشان را به سادگی می‌توان با یک تلسکوپ کوچک نیز تماشا کرد. از دیدگاه آسمان‌دوستان، ان‌جی‌سی ۴۵۶۵ یکی از شاهکارهای برجسته‌ی کیهانیست که شارل مسیه آن را نادیده گرفته.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
spiral galaxy - NGC 4565 - Needle Galaxy - constellation Coma Berenices - central core - dust lane - galactic plane - NGC 4562 - Messier

منبع: apod.nasa

ماه دارد در افق آب می‌شود!

در برخی از فرهنگ‌ها، به قرص کامل ماه در ماه فوریه "ماه برف" می‌گویند. ولی امسال همین قرص ماه هنگامی که داشت از افق دریاچه‌ی سوپریور بالا می‌آمد، بیشتر به یک تکه گدازه‌ی مذاب می‌ماند. اینجا عکسی از طلوع این ماه را می‌بینید که تامس اسپنس از تافته در ایالت مینه‌سوتا گرفته.

اسپنس می‌گوید: «چونگی (اعوجاج) جَوی بزرگی رخ داده بود.» «توده‌های یخ و آب ریاچه هم به این چشم‌انداز زیبا افزوده شده.»

این یک "سراب زیرین" است که توسط یک لایه هوای به نسبت گرم درست بالای سطح دریاچه پدید آمده. شیب دمایی در هوا -گرم‌تر نزدیک سطح دریاچه و سردتر بالای آن- باعث شکل‌گیری یک تصویر وارنه از ماه زیر قرص واقعی‌اش شده. هر دو تصویر به دلیل فیلتر شدن نور  توسط جو به رنگ سرخ در آمده‌اند و با هم نمایی مانند یک پیکره‌ی گداخته که دارد آب می‌شود درست کرده‌اند.

ژول ورن این سراب را "سراب گلدان اتروسکی" خوانده، ولی به دلیل همانندی‌اش با آخرین حرف الفبای یونانی، به نام "سراب امگا" نیز نامید شده.


--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
full Moon - Snow Moon - Thomas spence - Lake Superior - Tofte - MN - inferior mirage - Etruscan vase mirage - Jules Verne - omega mirage - Greek alphabet

منبع: spaceweather

تابلوی نقاشی کیهانی با رنگ‌های آبی و سیاه

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
در مرکز این تابلوی خوش‌ترکیب کیهانی که گویی با یک قلم‌موی آسمانی و با مضمون "طبیعت بی‌جان" آفریده شده جرم زیبا و آبی‌فام وی‌دی‌بی ۹ را می‌بینیم، نهمین جرم ثبت شده در کاتالوگ سال ۱۹۶۶ سیدنی ون دن برگ از سحابی‌های بازتابی.
این میدان دید تلسکوپی پهنایی نزدیک به دو برابر قرص کامل ماه را در آسمان سیاره‌ی زمین می‌پوشاند و ستارگان و ابرهای تیره‌ی غبار در صورت فلکی شمالی ذات‌الکرسی (خداوند اورنگ) را در بر دارد.
غبارهای کیهانی نور آبیِ ستاره‌ی داغ "اس‌یو ذات‌الکرسی" که در دلشان است را بازتابانیده‌اند و رنگ آبی ویژه‌ی یک سحابی بازتابی را به وی‌دی‌بی ۹ داده‌اند.
اس‌یو ذات‌الکرسی یک ستاره‌ی متغیر قیفاووسی است ولی حتی در پرنورترین حالتش هم با چشم نامسلح دیده نمی‌شود. متغیرهای قیفاووسی نقش مهمی در اندازه‌گیری فاصله‌های کیهانی در کهکشان و بیرون از آن دارند.
فاصله‌ی اس‌یو ذات‌الکرسی از زمین ۱۵۴۰ سال نوری است و بر پایه‌ی این فاصله، پهنای این بوم کیهانی چیزی حدود ۲۴ سال نوری است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
vdB 9 - Sidney van den Bergh - reflection nebula - star - constellation Cassiopeia - SU Cassiopeiae - SU Cas - Cepheid variable star - galaxy

منبع: apod.nasa

ستاره محکوم به نابودی

اتا شاه‌تخته (یا اتا کارینا)، ستاره‌ی اتای صورت فلکی شاه تخته احتمالا در آستانه‌ی انفجارست. ولی هیچ کس نمی داند کِی: شاید یک سال دیگر، شاید یک میلیون سال دیگر. جرم اتا شاه‌تخته نزدیک به ۱۰۰ برابر جرم خورشید ماست و از آن یک نامزد بسیار عالی برای یک ابرنواختر تمام عیار ساخته.
پیشینه‌های تاریخی نشان می‌دهند که اتا شاه‌تخته در حدود ۱۷۰ سال پیش فورانی نامعمول داشته که آن را به یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان نیمکره‌ی جنوبی تبدیل کرده بوده. اتا شاه‌تخته در سحابی سوراخ کلید جای دارد و تنها ستاره‌ی شناخته شده‌ایست که گمان می‌رود پرتوی لیزر طبیعی می‌گسیلد.
در این تصویر جزییاتی از سحابی شگفت‌انگیزی را می‌بینیم که این ستاره‌ی سرکش را در بر گرفته.
رگه‌های درخشان و رنگارنگی از مرکز اتا شاه‌تخته بیرون زده‌اند تیزی‌های پراش‌اند که در اثر ساختمان و تنظیم خود تلسکوپ پدید آمده.
سحابی دو لوبی‌ای که منطقه‌ی داغ مرکزی را در بر گرفته به نام سحابی آدمک شناخته می‌ود؛ رگه‌های شعاعی شگفت‌انگیز سرخ‌فامی از آن رو به سمت راست بیرون زده که هنوز توضیحی برایشان یافته نشده.
این لوب‌ها پر از رگه‌های گاز و غبارند؛ این گازها و غبارها پرتوهای آبی و فرابنفشی که از نزدیک مرکز سحابی گسیلیده شده را در می‌آشامند (جذب می‌کنند) [و احتمالا به همین دلیل در تصویر تیره دیده می‌شوند-م].

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Eta Carinae - Sun - supernova - Keyhole Nebula - star - LASER - diffraction spike - Homunculus Nebula - ultraviolet

منبع: apod.nasa

دنباله‌داری که با ۳۰ میلیون سال نوری فاصله، از برابر یک کهکشان می‌گذرد

اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام، فیسبوک، و یا توییتر یک ستاره در هفت آسمان تماشا کنید

گذشتن یک دنباله‌دار از روی یک کهکشان چیزی نیست که هر شب رخ دهد.
پنجشنبه‌ی گذشته، دنباله‌دار سی/۲۰۱۸ وای۱ (ایواموتو) که با دوربین دوچشمی به خوبی دیده می‌شود، تقریبا از جلوی یک کهکشان مارپیچی با درخششی تقریبا برابر گذشت: کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳.
دنباله‌دار ایواموتو که اواخر سال ۲۰۱۸ یافته شده بود، در مدار بیضی کشیده‌ای به گرد خورشید می‌گردد و آخرین بار در سده‌های میانه (قرون وسطی)، حدود سال ۶۴۸ میلادی وارد بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی شده بود.
این دنباله‌دار در روز ۶ فوریه به نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به خورشید (که جایی میان زمین و بهرام بود) رسید و روز ۱۳ فوریه هم از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به زمین گذشت.
ویدیوی زمان‌گریزِ ۱۰ ثانیه‌ای که اینجا می‌بینید هفته‌ی گذشته از سوییس گرفته شده و یک بازه‌ی سه ساعته را در بر دارد. در زمان گرفتن ویدیو، دنباله‌دار ایواموتو با گیسوی سبزش حدود ۱۰ دقیقه‌ی نوری، و کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ حدود ۳۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله داشت. در این سه ساعت، دو ماهواره هم در مسیری کج از درون چارچوب می‌گذرند.
سالانه به طور معمول چند دنباله‌دار به درخششی هم‌اندازه‌ی دنباله‌دار ایواموتو می‌رسند.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
binocular - comet - C/2018 Y1 - Iwamoto - spiral galaxy - NGC 2903 - Sun - ellipse - Solar System - Middle Ages - Earth - Mars - Switzerland - coma

منبع: apod.nasa

گیسوی زهرآلود!

در دسامبر ۲۰۱۸ دنباله‌دار۴۶پی/ویرتنن از فاصله‌ی حدود ۱۱.۶ میلیون کیلومتری زمین گذشت- تقریبا ۳۰ برابر فاصله‌ی زمین تا ماه. این گذرِ نزدیک به اخترشناسان این شانس را داد تا دنباله‌دار را با جزییات ببینند. آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) هم بهره‌ی کامل را این این موقعیت گرفت. ویژه‌گری (تخصص) آلما رصد همنهش‌های سردترِ کیهانست، چیزهایی مانند گاز و غبار؛ و اغلب هم بر مولکول‌های ویژه‌ای تمرکز می‌کند. این تصویر هم از این قاعده مستثنا نیست، زیرا یک همنهش کلیدی را نشان می‌دهد: گاز سیانید هیدروژن در گیسوی پیرامون هسته‌ی دنباله‌دار ویرتنن.

ولی چرا دانشمندان باید دنبال چنین سم بدنامی بگردند؟

خوب، دانشمندان پی برده‌اند که سیانید هیدروژن به همان اندازه که داستان‌های رمزآلود (معمایی) به ما باورانده‌اند رایج و فراوان است- دستکم در گستره‌ی کیهان! از آنجایی که این ماده یک مولکولی آلی ساده است و به نسبت آسان ساخته می‌شود، در دنباله‌دارها، جو ستارگان و در ابرهای گاز و غبار میان‌ستاره‌ای هم دیده شده. این تصویر بر پایه‌ی همین رصدهاست و سیانید هیروژن را که دارد از هسته‌ی این دنباله‌دار بیرون می‌زند به خوبی نشان می‌دهد. در رصدهای دیگری که آلما انجام داده حضور مولکول‌های آلی پیچیده‌تری هم آشکار شده.

این یافته‌ی مهمی‌ست زیرا سیانید هیدروژن اگرچه برای بسیاری از جانداران امروزیِ زمین ماده‌ای سمی است، ولی احتمالا نقش مهمی در آغاز شدن زندگی روی زمین داشته. این ماده بسیار واکنش‌پذیر است، از همین رو به سادگی با مواد شیمیایی محیط واکنش انجام داده و مولکول‌هایی تازه می‌سازد- مولکول‌هایی که برخی از آنها برای زندگی کلیدی‌اند، از جمله اسیدهای آمینه.

بر پایه‌ی یک نظریه، بخشی از سیانید هیدروژن با دنباله‌دارها به زمین آمد و آغازگر فرآیندهای شیمیایی آلی‌ای شد که سرانجام به پیدایش زندگی زمینی انجامیدند. تصویر آلما از دنباله‌دار ۴۶پی/ویرتنن تاییدی دیگر بر این نظریه است که می‌گوید احتمالا دنباله‌دارها مواد زندگی‌ساز را به زمین آورده بوده‌اند.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
comet - 46P/Wirtanen - Earth - Moon - ALMA - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - hydrogen cyanide - coma - nucleus - organic molecule - organism - amino acid

منبع: eso

اژدهای غول‌پیکر در آسمان ایسلند

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
تاکنون اژدهایی را در آسمان دیده‌اید؟
با این که در واقعیت چیزی به نام اژدهای پرنده وجود ندارد، ولی در اوایل این ماه، چیزی با پیکره‌ی یک اژدهای سبز غول‌پیکر در آسمان ایسلند پدیدار شد، یک شفق قطبی به شکل اژدها. [گویا این اژدها آتش هم از دهانش بیرون زده!-م]
شفق قطبیِ آن شب دستاورد حفره‌ای در تاج خورشید بود که ذرات باردار را به شکل باد خورشیدی به فضای سامانه‌ی خورشیدی فرستاد، که آن هم با دنبال کردن میدان مغناطیسیِ متغیرِ میان‌سیاره‌ای، به مغناطکره‌ی زمین رسید. با برخورد بخشی از این ذرات به جو زمین [در عرض‌های بالا]، اتم‌های جو برانگیخته شده و پرتوافشان شدند: شفق فطبی.
این نمایش آسمانی به اندازه‌ای شگفت‌انگیز و خیره‌کننده بود که حتی مادرِ عکاسِ این تصویر هم برای دیدنش با شتاب از خانه بیرون آمد و چنانچه می‌بینید تصویرش در پیش‌زمینه ثبت شده.
از آغاز ماه فوریه تاکنون هیچ لکه‌ای روی خورشید پدیدار نشده ولی چند نمایش‌ شفقی زیبا در آسمان زمین اجرا شده که این تا اندازه‌ای مایه‌ی شگفتی بوده است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Iceland - dragon - aurora - Sun - corona - solar wind - interplanetary magnetic field - Earth - magnetosphere - atom - sunspot

منبع: apod.nasa

چرا ناسا خودروی کنجکاوی را برای نجات خودروی آپورچونیتی نمی‌فرستد؟

نگاره‌ی هنری از خودروی آپورچونیتی یا فرصت در سیاره‌ی بهرام. تصویر بزرگ‌تر
می‌دانید که ناسا روز چهارشنبه، ۱۳ فوریه مرگ خودروی آپورچونیتی را اعلام کرد. به احتمال بسیار یک لایه‌ی غبار که در پی توفان گرد و غبار سهمگین سال ۲۰۱۸ پنل‌های خورشیدی آن را پوشانده بود توانایی دریافت انرژی خورشیدی را از آن گرفته.

ولی مگر ناسا نمی‌تواند یک ماموریت نجات انجام دهد تا آپورچونیتی را دوباره زنده کند؟ هر چه باشد آپورچونیتی نخستین خودرو در سیاره‌ی بهرام نبوده و آخرینش هم نخواهد بود. او تنها سخت‌جان‌ترین خودرو بوده است. سفر خیره‌کننده‌ی این خودرو که بیش از ۱۴ سال به درازا کشید به کمک بادهای سیاره امکان‌پذیر شده بود که هر از گاهی می‌وزیدند و پنل‌های خورشیدی‌اش را از غبار پاک م‌کردند و به او امکان دادند تا ۴۰ کیلومتر را بپیماید.

اصلی‌ترین نامزد برای نجات آپورچونینی خودروی هسته‌ای کنجکاوی است، برادر جوان‌تر و درشت‌هیکل‌ترِ آپورچونیتی. آیا دانشمندان نمی‌توانند بخشی از وقت کاری کنجکاوی را بگیرند و آن را به سوی آپورچونیتی بفرستند تا ببینند چه بلایی سرش آمده و آیا درست می‌شود یا نه؟

چالش نخست، بدبختانه، راه دراز میان این دو است. بر پایه‌ی نقشه‌ی ناسا از سیاره‌ی بهرام، جایگاه‌های کنجکاوی و آپورچونیتی حدود ۸۴۰۰ کیلومتر از هم دورند. کنجکاوی کمی سریع‌تر از آپورچونیتی است، ولی باز هم پیمودن این راه برایش بسیار زمانبر است. به جز این که این خودروها برای ناوبری و پیمودن سطح بهرام نیاز به راهنمایی پیوسته از سوی زمین دارند، تراگسیل و دریافت پیام‌ها میان زمین و خودرو هم با تاخیر بسیار انجام می‌شود و بنابراین حتی پیمودن چند فوت هم چند روز به درازا می‌کشد.

چالش دوم اینست که کنجکاوی یک کاوشگر است، نه یک روبات تعمیرکار. برنامه‌ریزی دوباره‌ی دستگاه‌هایش برای این که بتواند گرد و خاک پنل‌های خورشیدی آپورچونیتی را پاک کند هم کاری بسیار بزرگ و دشوارست. و تازه تضمینی هم نیست که مشکل آپورچونیتی و خاموش شدن آن تنها به همین دلیل بوده باشد.

چالش پایانی "زمان" است. حتی اگر کنجکاوی بتواند یک قطار تندرو (سریع‌السیر) بگیرد تا به آپورچونیتی برسد، زمستان بهرام دارد می‌رسد و از آنجا که آپورچونیتی دیگر توان گرم نگه داشتن خود را ندارد، آسیب‌هایپیچیده‌تر خواهد شد.

بنابراین آپورچونیتی در بد دردسری افتاده. ولی کسی چه می‌داند، شاید روزی بشر در سیاره‌ی سرخ او را بیابد و کاری کند که به زندگی برگردد.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Mars rover - Opportunity - NASA - solar panel - Red Planet - planet - Curiosity rover - nuclear - Earth

منبع: Spce.com

سایه متحرک بر سطح بهرام

آیا ممکن است سایه‌تان را روی سیاره‌ی بهرام (مریخ) ببینید ولی این سایه، سایه‌ی "انسان" نباشد؟ بله می‌شود! در صورتی که شما خودروی آپورچونیتی یا فرصت باشید که تا همین چند ماه پیش سرگرم کاوش در بهرام بود.
آپورچونیتی که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۸ به بررسی سیاره‌ی سرخ پرداخته بود، شواهدی از آب در روزگار باستانی سیاره به دست آورده و تصاویری خیره‌کننده نیز به سراسر بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی فرستاد.
در این تصویر، آپورچونیتی پشت به خورشید ایستاده و به سایه‌ی خود که بر سطح دهانه‌ی پایداری (Endurance) افتاده نگاه می‌کند. دو چرخ در پایین، سمت چپ و راست دیده می‌شود. کف و دیواره‌های این دهانه‌ی شگفت‌انگیز هم در پس‌زمینه نمایانست.
خودروی آپورچونیتی که با انرژی خورشیدی کار می‌کرد، درژوییه‌ی ۲۰۱۸، هنگامی که یک توفان گردوغبار سرتاسری جایگاهی که در آن بود را پوشاند و جلوی نور خورشید را گرفت تماسش با زمین قطع شد و سرانجام ناسا هفته‌ی پیش به طور رسمی ماموریت بسیار پیروزمند این خودرو که در آغاز تنها برای ۹۲ روز برنامه‌ریزی شده بود را اعلام کرد.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:
Thor's Helmet - Norse god - interstellar bubble - Wolf-Rayet star - supernova - NGC 2359 - emission nebula - constellation Canis Major - broadband - narrowband - oxygen - atom

منبع: apod.nasa

درخشش "کلاهخود ثور" در آسمان

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
این ابر کیهانی کلاهخود-مانند با زایده‌های "بال"-مانندش به نام "کلاهخود ثور" شناخته می‌شود و پهنایی در حدود ۳۰ سال نوری دارد، ابعادی که حتی برای ثور (Thor) که یکی از خدایان اسکاندیناوی‌ست هم بزرگ و قهرمانانه به نظر می‌رسد.
این کلاهخود بیشتر همانند یک حباب میان‌ستاره‌ای‌ است که از تندبادی که از ستاره‌ی درخشان نزدیک مرکز منطقه‌ی آبی‌فامش می‌وزد به وجود آمده. این باد، ابر مولکولی پیرامون ستاره را در می‌نوردد و آن را "باد" می‌کند.
ستاره‌ی مرکزی به عنوان یک ستاره‌ی ولف-رایه شناخته می‌شود، ستاره‌ی غول‌پیکر بی‌اندازه داغی که به نظر می‌رسد در گام کوتاهِ پیش-ابرنواختری به سر می‌برد و چیزی به انفجارش نمانده.
سحابی گسیلشی کلاهخود ثور به نام ان‌جی‌سی ۲۳۵۹ فهرست‌بندی شده و با فاصله‌ی حدود ۱۵۰۰۰ سال نوری از ما، در صورت فلکی سگ بزرگ دیده می‌شود.
این تصویر واضح و باکیفیت که با فیلترهای پهن‌باند و باریک‌باند گرفته شده، جزئیات چشمگیری از ساختار افروزه‌ها یا همان رشته‌های برافروخته‌ی سحابی را نشان می‌دهد.
رنگ آبی درون تصویر نشانگر تابش نیرومندیست که از اتم‌های اکسیژن موجود در گاز برافروخته می‌تابد.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:
Thor's Helmet - Norse god - interstellar bubble - Wolf-Rayet star - supernova - NGC 2359 - emission nebula - constellation Canis Major - broadband - narrowband - oxygen - atom

منبع: apod.nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان

دنباله‌داری که از درون بازوهای یک کهکشان می‌گذرد

این یک  تصویر پویای gif است. برای کامل دنش شکیبا باید. اندازه‌ی بزرگ‌تر (۳.۸ مگ)
در روز ۱۳ فوریه، دنباله‌دار ایواموتو (سی/۲۰۱۸ وای۱) از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به زمین در بیش از هزار سال گذشته رسید. انریکو گلزانی که از رصدخانه‌ی اخترشناسی سورمانو این گذر را زیر نظر داشت، این گلوله برفی گل‌آلود را دید که از از دید ما، درون بازوهای کهکشان مارپیچی ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ گذشت.

او می‌گوید: «دنباله‌دار و کهکشان یک زوج زیبا، هر چند زودگذر پدید آوردند.»

کهکشان مارپیچی میله‌ای ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ در نوامبر ۱۷۸۴ توسط ویلیام هرشل یافته شد. در آن هنگام، این دنباله‌دار هنوز شناخته نشده بود و ۲۳۵ سال زمان برد تا یافته شود: در دسامبر ۲۰۱۸ توسط اخترشناس آماتور ژاپنی، ماسایوکی ایواموتو. دیدار این دو جرم کیهانی در این هفته همزمان با دیدار ایواموتو از بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی در صورت فلکی شیر انجام شد. [کهکشان ان‌جی‌سی ۲۹۰۳ حدود ۲۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. [درباره‌اش اینجا خوانده بودید: * جواهری که شارل مسیه آن را نادیده گرفت]

دنباله‌دار ایواموتو مسافری از آن سوی کمربند کوییپر است و از قلمروی "دورترین اجرام ترانپتونی" (ETNOها)، در فاصله‌ای ۵ برابر فاصله‌ی خورشید و پلوتو آمده. پس می‌تواند از خانواده‌ی اجرام ترانپتونی شگفت‌انگیز دیگری مانند سدنا، ۲۰۱۲ وی‌پی۱۱۳ (بایدن)، و ۲۰۱۵ تی‌جی۳۸۷ (گابلین) باشد.

ایواموتو که یک مدار بسیار کشیده و بیضی با دوره‌ی ۱۳۷۱ ساله دارد، آخرین بار حدود سال ۶۴۸ میلادی (ثبت نشده) به بخش درونی سامانه‌ی خورشیدی سر زده بوده و دیگر تا سال ۳۳۹۰ میلادی گذرش به این سو نخواهد افتاد. این بدان معناست که ۱۳ فوریه‌ی ۲۰۱۹ یک شب واقعا تاریخی بوده است.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Comet Iwamoto - C/2018 Y1 - Earth - Enrico Colzani - Sormano Astronomical Observatory - spiral galaxy - NGC 2903 - William Herschel - Japan - Masayuki Iwamoto - constellation Le - solar system - Kuiper Belt - Extreme Trans-Neptunian Objects - ETNO - Pluto - Sedna - 2012 VP113 - Biden - 2015 TG387 - Goblin

منبع: nasa

تپه‌های شن روان در مریخ

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر
در این تصویر چند تپه‌ی ماسه‌ای روی "پترای نیلی" (Nili Patera) در سیاره‌ی بهرام را می‌بینیم. این تلماسه‌ها که پیکره‌ی هلالی کشیده‌ دارند، به نام "تلماسه‌های برخانی" شناخته می‌شوند و در اثر وزش پیوسته و مداومِ باد در یک جهت پدید می‌آیند.

جهتگیری این تپه‌ها نشان می‌دهد که بیشترِ بادهای این ناحیه از راست به چپ (خاور به باختر) می‌وزند. باد به طور پیوسته دانه‌های شن را به بالای دامنه‌ی بلندترِ تلماسه (دامنه‌ی بادگیر) می‌کشاند. موج‌های کوچکی که روی دامنه‌های بادگیر دیده می‌شود دستاورد همین جابجایی دانه‌های شن است. هنگامی که دانه‌های شن به بالاترین نقطه‌ی تلماسه می‌رسند، به پایینِ دامنه‌ی بادپناه که دامنه‌ی کوتاه‌تر ولی شیبدارتر است سرازیر می‌شوند و به همین دلیل هیچ موجی رویشان نیست [چون برای سرازیر شدن نیاز به باد و ... نیست. تنها نیروی گرانش کافی است-م]. همین جابجایی آرامِ شن است که باعث می‌شود تلماسه‌ها کم کم با گذشت زمان رو به جلو حرکت کنند.

این عکس را فضاپیمای مدارگرد ناسایی بهرام (ام‌آراو) گرفته و هر پیکسلش هم ارز ۲۵ سانتیمتر است.

--------------------------------------------
پترا (paterae) - گونه ‌ی ساختمان آتشفشانی که دارای ویژگی های زیر است: ۱- برجستگی کمتر نسبت به سطح برونزد آتشفشان‌های سپَری؛ ۲- گودال‌های مرکزی که در مقایسه با کل ابعاد آنها بزرگند؛ ۳- شکل کلی آنها شبیه به نعلبکی وارونه - منبع

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Mars - sand dune - barchan dune - MRO - Mars Reconnaissance Orbiter

منبع: nasa

مرگ یک قهرمان ۱۵ ساله


ماموریت خودروی آپورچونیتی (فرصت) ناسا -یکی از پیروزمندترین و پایدارترین شاهکارها در کاوش‌های فضایی- پس از حدود ۱۵ سال کاوش سطح سیاره‌ی بهرام و زمینه‌سازی برای بازگشت ناسا به سیاره‌ی سرخ به پایان رسید.

این عکس را خودروی آپورچونیتی در سال ۲۰۱۰ با دوربین ناوبری خود از رد چرخ‌هایش گرفته بود. این رد رو به شمال است و هنگامی که خودرو داشت از یک نقطه‌ی آفتابگیر (مناسب دریافت انرژی) به نقطه‌ای دیگر می‌رفت بر روی موج‌نقش‌های ماسه‌ای به جا مانده. گردانندگان ماموریت این راهبرد را "لی لی کردن" (پریدن از نیلوفر آبی به نیلوفر آبی، "hopping from lily pad to lily pad) نامیده‌ بودند.

خودروی آپورچونیتی که با انرژی خورشیدی کار می‌کرد، درژوییه‌ی ۲۰۱۸، هنگامی که یک توفان گردوغبار سرتاسری جایگاهی که در آن بود را پوشاند و جلوی نور خورشید را گرفت تماسش با زمین قطع شد. پس از فرستادن بیش از هزار پیام برای برقراری دوباره‌ی ارتباط، سرانجام مهندسان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در روز سه‌شنبه آخرین تلاش برای بیدار کردنش را انجام دادند -که آن هم سودی نداشت. خودروی آپورچونیتی آخرین پیامش را در روز ۱۰ ژوییه به زمین فرستاده بود.

آپورچونیتی برای یک ماموریت ۹۰ روزه و پیمودن مسیری ۱۰۰۰ متری طراحی شده بود، ولی در پایداری، ارزش علمی، و دیرپایی (طول عمر) بسیار فراتر از همه‌ی چشمداشت‌های آغازین رفت. این خودرو افزون بر این که ۶۰ برابر بیشتر از انتظار عمر کرد، تا پیش از رسیدن به آرامگاه ابدی‌اش (دره‌ی پرسورنس، Perseverance Valley) ۴۵ کیلومتر راه پیمود.

تراگسیل آخرین پیام از زمین به آوپورچونیتی که با آنتن ۷۰ متری ایستگاه بهرام در مجموعه‌ی فضای ژرف گلدستون ناسا در کالیفرنیا انجام شد پایانی بود بر یک راهبرد بازیابیِ چندمنظوره‌ی هشت ماهه که از ماه ژوییه برای بیدار کردن این خودرو آغاز شده بود.
 عکس خودروی آپورچونیتی از یک تنوره‌ی دیو. تنوره‌های دیودر بهرام هم درست مانند زمین، توسط یک ستون بالارونده و چرخان از هوای گرم پدید می‌آید. اگر این ستون به اندازه‌ی کافی سریع بچرخد می‌تواند ذرات ریز خاک را هم از روی سطح بلند کرده و گردبادی بسازد که با چشم دیده شود.

خودروی آپورچونیتی [که oppy هم نامیده می‌د]در ۲۴ ژانویه‌ی سال ۲۰۰۴، در پایان سفری هفت ماهه که از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال فلوریدا آغاز شده بود در منطقه‌ی فلاته‌ی نیمروز سیاره‌ی بهرام فرود آمد. خواهرش، خودروی اسپیریت (روح) ۲۰ روز پیش از او بر سطح دهانه‌ی ۱۶۶ کیلومتری گاسیف در آن سمت سیاره نشسته بود. اسپیریت در سال ۲۰۱۱ برای همیشه خاموش شد [خواندید: * به یاد روح].

از روزی که آپورچونیتی بر خاک بهرام نشست، مهندسان، رانندگان خودرو، و دانشمندان روی زمین دست به دست هم دادند تا بر همه‌ی چالش‌ها چیره شده و خودرو را هر بار از یک منطقه‌ی زمین‌شناختی بهرام به منطقه‌ی دیگر ببرند. آنها مسیرهای کاربردی‌ای را بر روی سطح ناهموار سیاره برمی‌گزیدند تا این خودروی ۱۷۴ کیلوگرمی بتواند مانور دهد، گاهی از روی تخته‌سنگ‌ها بگذرد و حتی از دامنه‌های پوشیده از شن با شیب‌هایی تا ۳۲ درجه بالا برود (رکودی برای بیرون از زمین)، سطح دهانه‌ها را بررسی کند، از تپه‌ها بالا برود، و بستر رودهای خشکیده‌ی احتمالی را بپیماید. این خودرو در آخرین ماجراجویی‌اش به لبه‌ی باختری دره‌ی پرسورنس رسیده بود.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
NASA - Opportunity rover - Mars - Red Planet - Earth - Space Flight Operations Facility - NASA - Jet Propulsion Laboratory - JPL - Perseverance Valley - Mars Station antenna - Goldstone Deep Space Complex - California - Meridiani Planum - Cape Canaveral Air Force Station - Florida - Spirit - Gusev Crater

منبع: nasa

والنتاین ۱۹۹۰ - عکس خانوادگی خورشید و فرزندانش

در روز والنتاین ۱۹۹۰، فضاپیمای وویجر ۱ که شش میلیارد کیلومتر از خورشید دور شده بود، یک بار دیگر نگاهی به پشت سر انداخت و این عکس را به عنوان نخستین تصویر یا پرتره‌ی خانوادگی خورشید و خانواده‌اش ثبت نمود. پس از گرفتن این عکس، وویجر دوربینش را برای حفظ توان الکتریکی و حافظه‌ خاموش کرد.
این تصویر در نگارش (ورژن) کاملش، از ۶۰ تکه‌ی موزاییکی تشکیل شده که وویجر از فاصله‌ی ۳۲ درجه بالای صفحه‌ی برجگاهی (دایره‌البروجی) ثبت کرده بود. آنچه دوربین زاویه گسترده‌ی وویجر در این تصویر ثبت کرده از سمت چپ، سیاره‌های درونی سامانه‌ی خورشیدی هستند و رو به سمت راست به بیرونی‌ترین سیاره‌ی سامانه‌ی خورشیدی، یعنی غول گازی نپتون می‌رسد.
جایگاه ناهید، زمین، مشتری، کیوان (زحل)، اورانوس و نپتون با حرف‌های الفبا نمایانده شده. خود خورشید هم همان نقطه‌ی روشن نزدیک مرکز دایره‌ایست که از چارچوب‌ها درست شده. تصاویر پیوستی که هر یک از سیاره‌ها را جداگانه نشان می‌دهد توسط دوربین میدان بسته‌ی وویجر ثبت شده‌اند.
[توجه داشته باشید که این تصویر زمین، همان تصویر پرآوازه‌ایست که کارل سیگن آن را 'Pale Blue Dot' یا "نقطه‌ی آبی کمرنگ" نامیده بود.]
در این عکس خانوادگی سیاره‌ی تیر و بهرام (عطارد و مریخ) دیده نمی‌شوند زیرا تیر بسیار به خورشید نزدیک بود و بهرام هم از شانس بدش در اثر پراش نور خورشید در سامانه‌ی نوری وویجر پنهان شده بود. پلوتوی کوچک و کم نور هم اصلا در پوشش میدان دید این تصویر جای نداشت.

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

واژه‌نامه:
Helix Nebula - helix - NGC 7293 - planetary nebula - Sun - star - white dwarf - fluoresce - oxygen - hydrogen - Melbourne - Australia

منبع: apod.nasa

Blogger template 'Browniac' by Ourblogtemplates.com 2008

بالای صفحه