ستاره اتا-شاه تخته به زودی ۱۰ برابر پرنورتر خواهد شد
* ستاره‌ی پرآوازه‌ی اِتا-شاه‌تخته دارد پرنورتر می‌شود زیرا ابری که آن را کم‌نور کرده بوده دارد کنار می‌رود.
ستاره‌ی اتا-شاه‌تخته افزون بر این که یکی از زیباترین و خوش‌عکس‌ترین اجرام آسمان شب است، بیش از یک و نیم سده پیش این افتخار را داشته که از درخشان‌ترین ستارگان آسمان نیز باشد. این ستاره همچنین سحابی غول‌پیکری به نام سحابی آدمک را پدید آورده که آگاهی‌هایی درباره‌ی خود ستاره در بر دارد و از همین رو یک هدف علمی ارزشمند ست.
 |
| سحابی آدمک که دستاورد برون‌ریزی ستاره‌ای به نام اتا-شاه تخته است. تصویر بزرگ‌تر |
اخترشناسان در سال ۱۸۴۷ با اتا-کارینا آشنا شدند؛ در آن زمان فوران سهمگینی در این ستاره رخ داد که نه تنها سحابی‌اش را پدید آورد، بلکه خودش را هم پس از شباهنگ، به دومین ستاره‌ی پرنور آسمان شب تبدیل کرد. در آن هنگام این ستاره در روشنایی روز هم دیده می‌شد که از این نظر آن را متفاوت با دیگر ستارگان ناپایداری مانند خودش - به نام "متغیرهای آبی درخشان" (ال‌بی‌وی)- که سحابی‌هایشان به خوبی دیده نمی‌شوند می‌کرد.
این پژوهش تازه که جزییاتش در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی انتشار یافته، به رهبری آگوستو دامینلی از دانشگاه سائو پائولو و به همراهی پژوهشگرانی از مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا، بنیاد ماکس پلانک برای اخترشناسی رادیویی، و چند بنیاد و دانشگاه دیگر انجام شده.
بر پایه‌ی این پژوهش، افزایش درخشش این ستاره به احتمال بسیار به دلیل پراکنده شدن ابری از غبار است که از دید ما جلوی آن را گرفته. این در تناقض با گفته‌های پیشین است که درخشش این ستاره را ذاتی و از خود ستاره می‌دانستند. در حقیقت پژوهشگران می‌گویند این ابر جلوی ستاره و بادهایش را گرفته و بیشترِ نوری که از آن به زمین می‌آید را کاهش داده.
ولی این ابر اثری روی سحابی آدمک نداشته زیرا این سحابی بیش از ۲۰۰ برابر بزرگ‌تر از آنست. اما تا سال ۲۰۳۲ (چهار سال کمتر یا بیشتر) ابر غبار پراکنده و ناپدید می‌شود و ستاره‌ی مرکزی [از دید ما] بسیار پرنورتر شده و سحابی آدمک را در پرتوی خود پنهان خواهد کرد. به زبان دیگر، ستاره‌ی اتا-شاه‌تخته از دید ما پرنورتر شده و سحابی‌اش دیگر دیده نخواهد شد.
 |
| تصویر زمینه با تلسکوپ ۲.۲ متری MPG/ESO گرفته شده و سحابی شاه‌تخته را نشان می‌دهد. پیوست سمت چپ عکس سحابی آدمک که به گرد سامانه‌ی دوستاره‌ای اتا-شاه‌تخته درست ده را نشان می‌دهد و پیوست سمت راست هم واضح‌ترین تصویری که تاکنون از مرکز این سامانه‌ی احتمالا دوتایی گرفته شده را در بر دارد. این تصویر دراندازه‌های بزرگ‌تر: ۱.۸ مگ و ۴.۳ مگ |
بی‌شک این خبر بدی به نظر خواهد آمد، ولی دانشمندان با تاکید خلاف این را می‌گویند. یک دلیلش اینست که با افزایش دید ما از ستاره‌ی اتا-شاه‌تخته، می‌توانیم بررسی‌های ژرف‌تر و دقیق‌تری روی آن انجام دهیم و در نتیجه پاسخ برخی پرسش‌های دیرپا را بیابیم. برای نمونه این پرسش که آیا اتا-شاه‌تخته در واقع یک تک‌ستاره است یا یک سامانه‌ی دوتایی.
چنان چه آنتونی موفات، استاد اخترفیزیک در دانشگاه مونترال و یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «به تازگی چند راز دیگر را درباره‌ی این جرم بی‌نظیرِ آسمان آشکار شده، ولی این یکی از مهم‌ترینِ آنهاست. این شاید به ما کمک کند تا سرانجام سرشت راستین موتور مرکزی را بررسی کرده و نشان دهیم که یک سامانه‌ی دوتایی نزدیک به هم است، با دو ستاره‌ی بسیار بزرگ که با یکدیگر در برهم‌کنش‌اند.»
به گفته‌ی هراکلیتوس، "هیچ چیز پایدار نیست جز تغییر". در جهانی که همه‌چیز در جریانست، تغییر و دگرگونی می‌تواند فرصت‌هایی تازه و هیجان‌اگیز برای پژوهش به ما بدهد. و به زودی با آمدن نسل بعدی تلسکوپ‌ها، اتا-شاه‌تخته می‌تواند جرمی بسیار شگفت‌انگیز و جالب برای پژوهش از آب در بیاید.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Eta Carinae - Homunculus nebula - star - Luminous Blue Variable - LBV - Monthly Notices of the Royal Astronomical Society - MNRAS - Augusto Damineli - University of Sao Paulo - NASA - Goddard Space Flight Center - Max Planck Institute for Radio Astronomy - Earth - binary system - Anthony Moffat - University of Montreal - Heraclitus
منبع: universetoday
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر