هابل سیارک کمیابی را که آغاز به فروپاشی کرده به تصویر کشیده

* این چیزیست که به هنگام آغاز روند فروپاشی یک سیارک دیده می‌شود.

دو دُم بلند و باریک از مواد از سیارک ۴ کیلومتری "۶۴۷۸ گولت" در کمربند اصلی سیارک‌ها میان بهرام و مشتری بیرون زده. به گفته‌ی پژوهشگران، گولت هر دو ساعت یک بار به گرد خود می‌چرخد- به اندازه‌ای سریع که مواد دارد از سطحش به فضا پرتاب می‌شود.

این تصویر تلسکوپ فضایی هابل خود-ویرانگری آهسته‌ی سیارک "(۶۴۷۸) گولت" را نشان می‌دهد که سنگ و خاکِ بیرون‌زده از آن دو دم بلند و باریکِ دنباله‌دار-مانند برای آن پدید آورده است. درازای دم بلندتر بیش از ۸۰۰ هزار کیلومتر است و پهنایی نزدیک به ۴۸۰۰ کیلومتر دارد. دم کوتاه‌تر حدود یک چهارم دیگری درازا دارد. این دو دم در پایان در فضا پراکنده خواهند شد. این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

اایویه اِنو، از گارشینگ آلمان و رصدخانه‌ی جنوبی اروپا می‌گوید: «این رویدادِ خود-ویرانگری پدیده‌ای کمیاب اسست. سیارک‌های فعال و ناپایداری مانند گولت تازه دارند به لطف تلسکوپ پیمایشی تازه‌ای که سرتاسر آسمان را می‌پوید یافته می‌شوند؛ این بدین معناست که سیارک‌هایی با رفتار نامعمول مانند گولت نمی‌توانند دیگر از چشم ما پنهان بمانند.»

انو و همکارانش به رهبری جان کلینا از دانشگاه هاوایی، گولت را به کمک تلسکوپ فضایی هابل ناسا و چندین دستگاه در هاوایی، اسپانیا و هند بررسی کردند. این رصدها دو دنباله‌ی پسماندی را نمایان کردند و به پژوهشگران امکان دادند تا چگونگی پدید آمدن آنها را بررسی کنند.

یکی از دم‌ها حدود ۸۰۰ هزار کیلومتر درازا و۴۸۰۰ کیلومتر پهنا دارد. درازای دم دیگر به حدود ۲۰۰ هزار کیلومتر می‌رسد. ذرات درون این دم‌ها توسط نور خورشید پس زده و رو به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی کشیده شده‌اند.

این دم‌ها به نظر می‌رسد دستاورد دو برون‌ریزی‌ جداگانه‌اند که میان ۲۸ اکتبر و ۳۰ دسامبر رخ داده بودند. هر یک از این برون‌ریزی‌ها از چند ساعت تا چند روز ادامه داشت.

خود این دو برون‌ریزی در اصل دستاورد چرخش بسیار سریع گولت هستند که در این پژوهش اندازه گرفته شده. این سیارک یک توده‌ی به نسبت سست از سنگ و خاک به نام "توده خرده‌سنگ" است؛ چنین انباشت‌هایی با بیشتر شدن دوره‌ی چرخششان از مرز ۲ ساعت، آغاز به جدا شدن و از هم پاشیدن می‌کنند.

کلینا می‌گوید: «گولت بهترین نمونه از یک چرخنده‌ی سریعست که درست به حد دوره‌ی چرخش ۲ ساعته و آغاز روند فروپاشی رسیده. این سیارک احتمالا ۱۰ میلیون سالست که وارد مرز ناپایداری شده. این برون‌ریزی‌های تازه می‌توانسته تنها در اثر یک آشفتگی اندک، مانند برخوردی کوچک با یک سنگریزه آغاز شده باشد.»

کلینا و همکارانش فکر می‌کنند دلیلِ رسیدنِ گولت به این حد سرعت را می‌دانند: این سیارک میلیون‌ها سالست که انرژی‌ای که از خورشید می‌گیرد را به روشی نامتقارن به شکل گرما باز-می‌گسیلد. این بازگسیلش یک گشتاور کوچک پدید می‌آورد که باعث شده سرعت چرخش گولت در هر ۱۰ هزار سال ۱ ثانیه افزایش یابد.

این ویدیوی پویانمایی ویژگی‌های مداری سیارک  ۶۴۷۸ گولت که در فاصله‌ی ۳۴۴ میلیون کیلومتری زمین، در کمربند سیارک‌ها میان متری و بهرام جای دارد را نشان می‌دهد

این فرآیند که به نام اثر یا پدیده‌ی "یارکوفسکی-اُکیف-راژیفسکی-پداک" (یورپ- YORP) شناخته می‌شود، به احتمال بسیار دلیل سریع‌تر شدن چرخش بن‌نو هم هست. بن‌نو یک سیارک نزدیک-زمین است که اکنون فضاپیمای اوسیریس-رکس ناسا از نزدیک دارد آن را بررسی می‌کند.

بن‌نو چنان چه گروه ماموریت اوسیریس-رکس هفته‌ی گذشته اعلام کردند یک سیارک فعال نیز هست. اوسیریس-رکس از زمان رسیدنش به این سیارک ۵۰۰ متری در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۸ تاکنون بیننده‌ی ۱۱ مورد رویداد پرتاب سنگ و برون‌پاشی از این سیارک بوده.

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان برای انتشار در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز پذیرفته شده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

tail - 6478 Gault - main asteroid belt - Mars - Jupiter - asteroid - Olivier Hainaut - European Southern Observatory - Garching - Germany - Jan Kleyna from - University of Hawaii - NASA - Hubble Space Telescope - Hawaii - Spain - India - solar system - Each - rubble pile - Yarkovsky-O'Keefe-Radzievskii-Paddack - effect - YORP - Bennu - OSIRIS-REx - The Astrophysical Journal Letters - comet

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان