تلسکوپ هابل تولدش را با یک خرچنگ جنوبی جشن گرفت

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

تلسکوپ فضایی هابل به مناسبت ۲۹مین سال حضورش در فضا این تصویر شگفت‌آور را از یک جرم کیهانیِ ساعت شنی-مانند به نام "سحابی خرچنگ جنوبی" گرفته. این سحابی که اثر هنریِ یک سامانه‌ی دوستاره‌ای است، یکی از چندین جرمی‌ست که هابل در درازنای عمر کاری‌اش شناسایی کرده. این تصویر تازه به ما در شناخت بیشترِ این سحابی کمک کرده و توانایی‌های دامنه‌دار هابل را می‌نمایاند.

در ۲۴ آوریل ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی اِسا/ناسای هابل سوار بر شاتل دیسکاوری به فضا رفت. این تلسکوپ از آن زمان تاکنون دیدگاه اخترشناسان و همچنین مردم عادی را به جهان هستی دگرگون کرده. عکس‌هایی که این تلسکوپ گرفته از هر نظر چشمگیر و تماشایی‌اند، چه از دید علمی و چه تنها از دید زیبایی‌شناختی.

هابل سالی یک بار، بخش کوچکی از وقت باارزش رصدی خود را به ثبت تصویری ویژه به مناسبت تولد خودش اختصاص می‌دهد و برای این هدف، اجرامی با زیبایی ویژه و پرمعنی را برمی‌گزیند. تصویر امسال از سحابی خرچنگ جنوبی گرفته شده که همان ویژگی‌های گفته شده را دارد.

این سحابی شگفت‌انگیز که پیکره‌ای با ساختارهای تو در توی ساعت شنی-مانند دارد، دستاورد برهمکنش میان دو ستاره‌ی نابرابر در مرکزش است: یک غول سرخ و یک کوتوله‌ی سفید. غول سرخ که در واپسین گام‌ زندگی‌اش است، دارد لایه‌های بیرونی‌اش را به فضا پس می‌زند و سرانجام خودش هم یک کوتوله‌ی سفید خواهد شد. همدم این غول سرخ (همان کوتوله‌ی سفید) با نیروی گرانشش بخشی از موادِ پس زده شده‌ی آن را به به سوی خودش کشیده است.

این پس‌زنی و کشیده شدن مواد به سوی کوتوله‌ی سفید به یک حدی که برسد، او هم مواد را در فورانی به بیرون پس می‌زند، و ساختاری که اکنون می‌بینیم پدید می‌آید. سرانجام غول سرخ پس‌زنیِ لایه‌های بیرونی‌اش را به پایان می‌رساند و خوراک کوتوله‌ی سفید قطع می‌شود. اگر فوران‌های دیگری تا پیش از این رخ دهد، شاید ساختاری از این هم پیچیده‌تر شکل بگیرد.

این پویانمایی روند شکل‌گیری سحابی خرچنگ جنوبی را نشان می‌دهد

ولی اخترشناسان از آغاز چنین چیزهایی را درباره‌ی این سحابی نمی‌دانستند. نخستین بار در سال ۱۹۶۷ درباره‌ی این جرم نوشته شد، ولی تا سال ۱۹۸۹ که تلسکوپ‌های رصدخانه‌ی لاسیا در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا آن را رصد کردند یک ستاره‌ی معمولی پنداشته می‌شد. تصویر لاسیا یک سحابی کشیده‌ی تقریبا خرچنگ-مانند را آشکار کرد که از حباب‌های گاز و غبار متقارن پدید آمده بود.

رصدهای لاسیا تنها ساعت شنیِ بیرونی را که از یک منطقه‌ی درخشان مرکزی بیرون زده بود نشان می‌داد و چیزی بیشتری را نمایش نمی‌داد. این گذشت تا سال ۱۹۹۹ که تلسکوپ هابل رو به آن تنظیم شد و در آن هنگام بود که کل ساختار سحابی خرچنگ جنوبی آشکار شد. تصویر هابل ساختارهای تو در توی مرکزی را نمایان کرد که نشان می‌داد پدیده‌ای که حباب‌های بیرونی را به وجود آورده در زمانی نه چندان دور (در استاندارد نجومی) دو بار رخ داده بوده.

این سحابی حدود ۷۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی قنطورس دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

hourglass - Southern Crab Nebul - NASA - ESA - Hubble Space Telescope - binary star system - space shuttle Discovery - red giant - white dwarf - European Southern Observatory - La Silla Observatory - crab - Centaurus

منبع: esa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان