بزرگترین توفان منظومه خورشیدی دارد رشته رشته می‌شود!

پدیده‌ای شگفت‌انگیز دارد در کنار لکه‌ی سرخ بزرگ مشتری (جی‌آراس) رخ می‌دهد و ستاره‌شناسان آماتور سراسر جهان آن را زیر نظر دارند: به نظر می‌رسد این توفان غول‌پیکر دارد از هم می‌پاشد. آنتونی وسلی از استرالیا در روز ۱۹ می، جریانی از گاز را به تصویر کشید که دارد خودش را از لکه‌ی سرخ بزرگ جدا می‌کند. او می‌گوید: «در این ۱۷ سالی که از مشتری عکس می‌گیرم چنین چیزی ندیده بودم.»

افزودن برنگاشت

این رشته‌ی گازی بسیار بزرگ است و درازای آن از مرکز توفان تا یک رودبادِ نزدیک، به بیش از ۱۰ هزار کیلومتر می‌رسد. این رودباد (جریان جتی) گویا دارد این رشته را با خود می‌برد. وسلی می‌گوید در حال حاضر تقریبا هر هفته یکی از این جریان‌ها از لکه جدا می‌شود.

جی‌آراس بزرگ‌ترین توفان در سامانه‌ی خورشیدی است- یک واچرخند گسترده‌تر از زمین، با سرعت ۵۶۰ کیلومتر بر ساعت. اخترشناسان صدها سالست که آن را می‌بینند و اکنون چند دهه‌ایست که دارد کوچک می‌شود. این توفان زمانی به اندازه‌ای پهناور بود که سه سیاره‌ی زمین را در خود جای می‌داد ولی اکنون تنها یک زمین در آن جا می‌شود. به همین دلیل اخترشناسان گمان دارند که این توفان احتمالا در دوره‌ی زندگی خودمان از هم می‌پاشد یا ناپدید می‌شود. شاید این رشته‌ها بخشی از همین فرآیند نابودی باشند.

چنین رشته‌های جداشونده‌ای پیش‌تر هم دیده شده. برای نمونه، در ماه می ۲۰۱۷ تلسکوپ اپتیک سازگارِ جمنای شمالی در موناکیای هاوایی نمونه‌ی کوچک‌تری از این جریان را دید [تصویر دوم].

عکسی که تلسکوپ اپتیک سازگارِ جمنای شمالی در می ۲۰۱۷ گرفته بود و نمونه‌ی دیگری از این جریان را نشان می‌دهد

گلن اورتون از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (جی‌پی‌ال) و رهبر گروهِ رصدیِ آن سال در پژوهشنامه‌ی خود نوشته بود: «یک ساختار ابری قلاب-مانند در سمت باختر لکه‌ی سرخ بزرگ. پدیده‌ای مانند این نشان می‌دهد که هنوز چیزهای بسیاری برای آموختن درباره‌ی جو مشتری وجود دارد.»

وسلی رفتار کنونی این جریان‌ها را این گونه توصیف می‌کند: «به نظر می‌رسد هر رشته از جی‌آراس جدا شده و از هم می‌پاشد. پس از حدود یک هفته، رشته‌ی تازه‌ای پدید می‌آید و این فرآیند تکرار می‌شود. باید خوش‌شانس باشید تا رخ دادن چنین چیزی را خودتان ببینید. مشتری هر ۱۰ ساعت یک بار به گرد محورش می‌چرخد و جی‌آراس همیشه در دید ما نیست. یک تلاش گروهی برای گرفتن عکس‌هایی روشن از این فرآیند میان چندین اخترشناس آماتور در جریانست.»

اکنون زمان خوبی برای دیدبانی این فرآیند است. مشتری دارد به زمین نزدیک می‌شود و در ژوئن ۲۰۱۹ به نزدیک‌ترین فاصله می‌رسد. در هفته‌ی پیشِ رو، مشتری ۴ برابر روشن‌تر از ستاره‌ی شباهنگ (درخشان‌ترین ستاره‌ی آسمان زمین) خواهد شد، و حتی با تلسکوپ‌های کوچک هم می‌توان توفان غول‌پیکر، ماه‌ها، و کمربندهای ابری‌اش را دید. می‌توانید این سیاره را در صورت فلکی مارافسای پیدا کنید.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Jupiter - Great Red Spot - GRS - Anthony Wesley - Australia - jet stream - solar system - anticyclone - Earth - Gemini North - adaptive optics - Glenn Orton - NASA - Jet Propulsion Laboratory - constellation Ophiuchus

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان