شفق آبی‌رنگ کمیاب بر فراز کانادا

شفق‌های قطبی معمولا سبزند، گاهی هم سرخ. اینها رنگ‌هایی‌ست که به هنگام یک توفان زمین‌مغناطیسی (ژئومغناطیسی)، در پی برخورد الکترون‌های فضا به اکسیژن هوای زمین دیده می‌شود. ولی چند شب پیش، هارلن توماس از کلگری در آلبرتای کانادا بیننده‌ی رنگ متفاوتی بود: آبی سیر. وی این ستون‌های آبی‌فام را باورنکردنی و شگفت‌آور توصیف کرده.

در شفق‌های قطبی، رنگ آبی نشانه‌ی نیتروژن است. برخورد ذرات پرانرژی به مولکول‌های یونیده‌ی نیتروژن (N2+) در فرازای بالای جو می‌تواند تابش آبی‌فامی پدید بیاورد که در رویدادهای شفقی نادر است.

شفق‌های آن شب دستاورد یک رویداد فوران تاج خورشیدی (سی‌ام‌ئی) بودند. این سی‌ام‌ئی در روز ۶ می، به دنبال انفجاری که در سایبان مغناطیسی لکه‌ی خورشیدی ای‌آر۲۷۴۰ رخ داد از خورشید جدا شده و به این سو آمده بود. این ابر که سرعت بالایی نداشت، در ۱۰ می به میدان مغناطیسی زمین برخورد کرد و یک توفان زمین‌مغناطیسی کم‌جان رده‌ی جی۱ پدید آورد. شفق‌های قطبی در بخش‌هایی از کانادا، و همچنین در برخی از ایالت‌های آمریکا مانند میشیگان و مینه‌سوتا دیده شدند.

توماس که این عکس را گرفته می‌گوید برای کامل کردن شگفتی‌های آن شب، "استیو" هم در آسمان پدیدار شد و چند دقیقه آنجا ماند. استیو یک نوار گاز یونیده‌ی داغ (۳۰۰۰ درجه‌ی سانتیگراد) است که در جو بالایی زمین، در فرازای حدود ۳۰۰ کیلومتری پدید می‌آید. در آغاز استیو یک گونه شفق قطبی پنداشته می‌شد، ولی پژوهش تازه نشان می‌دهد که این پدیده به هیچ وجه یک شفق نیست.

بر پایه‌ی گزارش تازه‌ای که در نشریه‌ی جئوفیزیکال ریسرچ لترز منتشر شده، رنگ بنفش ملایم استیو هم دستاورد گسیلش نیتروژن است. گویا هم استیو و هم شفق‌های آبی یک ربطی به این عنصر هفتم جدول تناوبی دارند، آیا این اتفاقیست؟

شفق‌های آبی اغلب به هنگام توفان‌های زمین‌مغناطیسی نیرومند پدید می‌آیند؛ ولی توفان آن شب یک توفانِ به نسبت جزیی بود. هنوز روشن نیسست که چرا در آن شب (۱۱ می)، تابش آبی نیتروژن بالای تابش معمولیِ اکسیژن پدیدار شد. گویا شگفتی‌های شفق‌ها پایانی ندارد.

این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

oxygen - electron - geomagnetic storm - Harlan Thomas - Calgary - Alberta - aurora - nitrogen - ionized - molecul - N2+ - CME - sunspot - AR2740 - Earth - magnetic field - G1-class - Canada as - US - Michigan - Minnesota - STEVE - aurora borealis - Geophysical Research Letters

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان