کم‌خوراکیِ سیاهچاله مرکز کهکشان زیر سر میدان‌های مغناطیسی است!

* خاموشی ابرسیاهچاله‌ی مرکزی کهکشان راه شیری می‌تواند زیر سر میدان های مغناطیسی باشد.

رصدهای تازه‌ای که به کمک رصدخانه‌ی پوش‌سپهری اخترشناسی فروسرخ ناسا (سوفیا، SOFIA) انجام شده آگاهی‌های بی‌سابقه‌ای درباره‌ی خطوط میدان مغناطیسی نیرومند مرکز کهکشان به ما می‌دهد.

نوارهایی که میدان مغناطیسی را نشان می‌دهشد به یک تصویر رنگی که از حلقه‌ی غبار پیرامون ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری گرفته شده افزوده شده‌اند. مواد گرم‌تر که دارند به سوی سیاهچاله به درون فروکشیده می‌شوند یک ساختار Y-مانند درست کرده‌اند. خود سیاهچاله نزدیک نقطه‌ی برخوردِ دو بازوی Y است.

کشش گرانشی نیرومند ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری (سیاهچاله‌ی کمان-ای*) بر قلب کهکشان فرمان می‌راند. به طور کلی، هنگامی که مواد به درون سیاهچاله‌ها فروکشیده می‌شوند، این هیولاهای تاریک پرتوهایی پرانرژی می‌گسیلند و از این راه حضور خود را نشان می‌دهند. ولی کمان ای* نسیت به ابرسیاهچاله‌هایی که در مرکز دیگر کهکشان‌ها شناسایی شده، ابرسیاهچاله‌ی آرامی‌ست و بسیار کمتر از چشمداشت‌ها پرتو می‌گسیلد. شناخت چگونگی برهمکنش سیاهچاله‌ها با میدان‌های مغناطیسی‌شان می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا به تفاوت میان سیاهچاله‌های خاموش و فعال پی ببرند.

میدان‌های مغناطیسی چه پیرامون آهنرباهای روی در یخچال باشند و چه پیرامون ابرسیاهچاله‌ها، نادیدنی‌اند. دانشمندان برای بررسی میدان مربوط به ابرسیاهچاله‌ی کمان ای* از سوفیا کمک گرفتند، یک رصدخانه‌ی هوابرد که در حقیقت یک هواپیمای بویینگ ۷۴۷اس‌پی تغییر کاربری داده شده است. آنها برای این کار با بهره از یکی از تازه‌ترین دستگاه‌های سوفیا به نام HAWC+، تابشِ فروسرخ-دورِ قطبیده‌ای که ذرات غبار گسیلیده می‌شد را ردیابی کردند.

ترازبندی ذرات غبار عمود بر میدان‌های مغناطیسی است و اخترشناسان از این راه توانستند شدت میدان مغناطیسی پیرامون سیاهچاله را به دست آورده و از شکل آن نقشه بردارند. با پیوند این نقشه‌ی تازه به عکس‌هایی که در طیف‌های فروسرخ-دور و فروسرخ-میانه از کمان-ای* گرفته شده بود، جهت میدان مغناطیسی پیرامون این سیاهچاله آشکار شد.

به گفته‌ی پژوهشگران، با آن که بخشی از موادِ حلقه‌ی گاز و غبار پیرامون سیاهچاله به سوی آن کشیده می‌شود، ولی میدان مغناطیسی هم دارد مواد را از این هیولای گرسنه دور می‌کند. [به همین دلیل آرامت-م]

درن داول، سرپرست دستگاه HAWC + از آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در پاسادنای کالیفرنیا می‌گوید: «ساختار مارپیچ میدان مغناطیسی، گازها را به درون مداری پیرامون سیاهچاله هدایت می‌کند.»

داول که نویسنده‌ی اصلی گزارشی درباره‌ی این یافته‌های سوفیا هم هست می‌افزاید: «این می‌تواند دلیل آرام بودن ابرسیاهچاله‌ی ما و فعال بودن ابرسیاهچاله‌های دیگر را توضیح دهد.»

کمان-ای* نزدیک‌ترین ابرسیاهچاله (سیاهچاله‌ی ابرپرجرم) به خورشید است و بنابراین می‌تواند آزمایشگاهی خوب برای آموختن درباره‌ی چگونگی کارکرد این غول‌های رازآمیز باشد.

جوان اشملز، یکی از نویسندگان این پژوهش و اخترفیزیکدان بنیاد پژوهشی ایمز ناسا می‌گوید: «این یکی از نخستین نمونه‌ها از جاهاییست که می‌توانیم واقعا برهمکنش میدان‌های مغناطیسی و مواد میان‌ستاره‌ای با یکدیگر را در آنها ببینیم. با HAWC+ ورق برمی‌گردد.»

پژوهشگران این یافته‌ها را در ۲۳۴مین نشست انجمن اخترشناسی آمریکا که در سنت لوییس برگزار شد ارایه کردند. 

آنچه پیش‌تر در این زمینه خوانده بودید: * شاید کلید فعالیت سیاهچاله‌ها در دست "میدان‌های مغناطیسی" باشد  

همچنین بخوانید: * گرانش بس است، کمی هم از میدان مغناطیسی سیاهچاله‌ها بگوییم 

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

supermassive black hole - Milky Way - NASA - Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy - SOFIA - magnetic field - Sagittarius A* - galaxy - Boeing 747SP - High-resolution Airborne Wideband Camera-Plus - HAWC+ - polarized - infrared - Darren Dowell - Jet Propulsion Laboratory - Pasadena - California - Joan Schmelz - Ames Research Center - California - American Astronomical Society - St. Louis

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان