دو مُرده‌ای که با پیوستن به هم "زنده" شدند!
* اخترشناسان ستاره‌ای را یافته‌اند که به باور آنها از مرگ بازگشته است.
این ستاره که با فاصله‌ی ۱۰ هزار سال نوری از زمین، در یک سحابی تنُک گازی در صورت فلکی ذات‌الکرسی (خداوند اورنگ) جای دارد، تقریبا مانند هیچ ستاره‌ی دیگری نیست. در این ستاره هیچ نشانه‌ای از هیدروژن یا هلیوم، سبک‌ترین عنصرهای کیهان که چشمه‌ی اصلی سوخت برای واکنش‌های هسته‌ای در قلب ستارگانند دیده نمی‌شود. با این وجود، این ستاره ده‌ها هزار بار درخشان‌تر از خورشیدست و بادهایی می‌وَزاند که به نظر می‌رسد نیرو و شدتِ دو ستاره را دارند.
 |
| در یک سحابی گازی تنُک در فاصله‌ی ۱۰ هزار سال نوری زمین، ستاره‌ای با درخشش و نیروی دو ستاره یافته شده که گمان می‌رود در اثر پدیده‌ای کمیاب به نام "ادغام دو کوتوله‌ی سفید" از مرگ برگشته و زنده شده است. این ستاره به زودی در یک انفجار ابرنواختری دوباره به گورستان کیهانی بازخواهد گشت |
اکنون بر پایه‌ی یک پژوهش، دلیل این همه شگفتی و نامعمولی اینست که این ستاره زمانی دو ستاره بوده- آن هم دو ستاره‌ی مُرده. پژوهشگران پس از بررسی‌های دقیقِ این ستاره و سحابی گازیِ پیرامونش به این نتیجه رسیدند که بهترین توضیح برای ویژگی‌های شگفت‌انگیز آن، پدیده‌ای کمیاب به نام ادغام یک کوتوله‌ی سفیدِ دوتایی است. این دو ستاره‌ی مرده بسیار به هم نزدیک شده و با یکدیگر برخورد کرده و به هم پیوسته بودند. جرمِ به دست آمده به اندازه‌ای بود که نیروگاه درونش را دوباره روشن کرده و همجوشی هسته‌های سنگین را در آن به راه انداخته.
گوتس گریفنه، یکی از نویسندگان این پژوهش از دانشگاه بن آلمان می‌گوید: «چنین رویدادی بی‌اندازه کمیاب است. شاید شمار این اجرام در کهکشان راه شیری به نیم دوجین هم نرسد، و ما یکی از همین‌ها را یافته‌ایم.»
روح ناآرام
گریفنه و همکارانش به هنگام رصد صورت فلکی ذات‌الکرسی با یک تلسکوپ فروسرخ به این هیولای فرانکشتاین کیهانی برخوردند. آنها یک سحابی گازی پاره پاره با ستاره‌ای درخشان در مرکزش یافتند. شگفت این که گویا این سحابی هیچ نور دیدنی (مریی) نمی‌گسیلید، ولی در طیف فروسرخ به شدت می‌درخشید. این ویژگی، و همچنین نبودِ آشکارِ گازهای هیدروژن و هلیوم در سحابی نشان می‌داد که ستاره‌ی رازآلودِ مرکزی یک ستاره‌ی کوتوله‌ی سفید بوده- هسته‌ی رُمبیده و برهنه‌ی ستاره‌ای که سوخت هسته‌ایش به پایان رسیده بوده [یک ستاره‌ی مرده].
ولی اگر این ستاره مُرده بود بی‌شک نمی‌توانست چنین توانایی‌هایی داشته باشد. کاملا برعکس- به نظر می‌رسید زنده است و دارد با تمام وجود چیزی می‌سوزاند، احتمالا اکسیژن و نئون. رصدهای بیشتر نشان داد که این ستاره دارد در طیف فروسرخ با درخششی ۴۰ هزار برابر خورشید می‌درخشد، و بادهایی با سرعت ۵۸ میلیون کیلومتر بر ساعت از خود می‌دمد- بسیار نیرومندتر از چیزی که از یک کوتوله‌ی سفیدِ تنها انتظار می‌رود.
رقص مردگان
به نظر می‌رسید چیزی آتشِ ستاره‌ی مرده را دوباره روشن کرده بوده. این پژوهشگران با انجام چند شبیه‌سازی رایانه‌ای دریافتند که همه‌ی ویژگی‌های شگفت‌آورِ این ستاره -از جمله بادهای استثنایی‌اش- را می‌توان با یک رویداد "ادغام دو کوتوله‌ی سفید" توضیح داد.
نوربرت لانگه، یکی دیگر از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «به پنداشت (فرض) ما، میلیاردها سال پیش در آن نقطه‌ی فضا دو کوتوله‌ی سفید نزدیک هم پدید آمده بودند. آنها به گرد یکدیگر می‌چرخیدند و امواجی در فضازمان به نام امواج گرانشی تولید می‌کردند.»
گسیل امواج گرانشی باعث می‌شود این دو ستاره‌ی مرده کم کم انرژی از دست داده و به هم نزدیک و نزدیک‌تر شوند. به پنداشت این پژوهشگران، سرانجام دو کوتوله‌ی سفید به هم رسیده و با برخورد به یکدیگر، به هم می‌پیوندند و یک تک ستاره می‌سازند؛ این ستاره‌ی یگانه جرمش به اندازه‌ی کافی هست که کوره‌ی هسته‌ایش روشن شده و دوباره عنصرهای سنگین بسازد. آتش آن دو ستاره بازسازی شد و دو ستاره‌ی مرده یک تک‌ستاره‌ی زنده شدند.
این بعید به نظر می‌رسد، ولی شنیدن چنین چیزی در جهان پر از شگفتی‌مان ناممکن نیست. به پیش‌بینی گزارشی که سال ۲۰۱۸ در ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شد، ۱۱ درصد از همه‌ی کوتوله‌های سفید می‌توانند در نقطه‌ای از تاریخ زندگی‌شان با یک کوتوله‌ی سفید دیگر ادغام شوند. ولی به گفته‌ی دانشمندان در این پژوهش تازه، به احتمال بسیار تنها تعداد انگشت‌شماری از این ۱۱ درصد در کهکشان راه شیری هستند.
یافتن یک نمونه از این اجرام مانند بردن یک لاتاری اخترفیزیکی است- هر چند که در این لاتاری، برنده به جای دریافت یک چک شش رقمی یک ابرنواختر گیرش می‌آید! پژوهشگران می‌گویند این محتمل‌ترین سرنوشت برای چنین ستاره‌ی به زندگی بازگشته‌ایست که پس از سوزاندن سریعِ سوختش دچار آن خواهد شد. سوخت این ستاره احتمالا در عرض چند هزار سال دوباره ته می‌کشد و سرانجام زیر گرانش خودش می‌رُمبد. ستاره پوسته‌ی بیروونی‌اش را در انفجاری خیره‌کننده به فضا پرتاب می‌کند، له می‌شود و یک ستاره‌ی نوترونی فرا-چگال می‌سازد و در پایان، دوباره به گورستان کیهانی باز می‌گردد.
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در شماره‌ی ۲۰ می نشریه‌ی نیچر منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
constellation Cassiopeia - star - hydrogen - helium - element - nuclear reaction - Earth - sun - stellar wind - Nature - nebula - double white dwarf merger - Götz Gräfener - Argelander Institute for Astronomy - AIfA - University of Bonn - Germany - Milky Way - white dwarf - oxygen - neon - Norbert Langer - gravitational wave - Monthly Notices of The Royal Astronomical Society - lottery - supernova - neutron star
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر