با ردگیری دومین FRB، راز این انفجارها پیچیده‌تر شد
یک بار دیگر توانستیم رد فوران شگفت‌انگیزی از امواج رادیویی کیهانی را گرفته و به کهکشان میزبانش برسیم. این دومین بار است که چنین ردگیری‌ای امکان‌پذیر شده، ولی تفاوت‌هایی که با نمونه‌ی نخست دارد می‌تواند وادارمان کند یک بازنگری درباره‌ی ریشه و دلیل این پدیده‌ها که به نام فوران‌های زودگذر رادیویی (FRBها) شناخته می‌شوند انجام دهیم.
در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۸، فورانی از امواج رادیویی برای مدتی تنها به اندازه‌ی ۱.۳ هزارم ثانیه از فضا دریافت شد. خوش‌شانسی محض بود که همه‌ی ۳۶ آنتنی که آرایه‌ی کیلومتر مربعی پث‌فایندر استرالیا (اسکپ، ASKAP) را می‌سازند در آن زمان درست رو به نقطه‌ای از آسمان بودند که آن برق رادیویی از آن آمده بود.
این به اخترشناسان امکان داد تا داده‌های همه‌ی این آنتن‌ها را با هم یکی کرده و جایی که موج از آنجا آمده بود را ردیابی کنند- جایی در فاصله‌ی حدود ۱۳۰۰۰ سال نوری از مرکز کهکشانِ میزبانش. خود این کهکشان در فاصله‌ی ۴ میلیارد سال نوری زمینست. شامی چاترجی از دانشگاه کرنل در ایتاکای نیویورک می‌گوید: «این یک دستاورد فنی باشکوه و بزرگست.»
از سال ۲۰۰۷ که نخستین اف‌آربی یافته شد تاکنون ۸۵ نمونه دیده شده، ولی تنها توانسته‌ایم رد دو تای آنها را گرفته و به کهکشان میزبانشان برسیم: این یکی که "اف‌آربی ۱۸۰۹۲۴" نامیده شده، و یکی دیگر به نام "اف‌آربی ۱۲۱۱۰۲" که سال ۲۰۱۲ رخ داد. اف‌آربی ۱۲۱۱۰۲ یکی از تنها دو موردی بود که فورانش تکرار می‌شد، و همین هم کار ردگیری‌اش را بسیار آسان‌تر کرد.
-------------------------
[درباره‌ی اف‌آربی ۱۲۱۱۰۲ خوانده بودید:
--------------------------
ولی به گفته‌ی گروه اسکپ، اف‌آربی ۱۸۰۹۲۴ تفاوت شگفت‌انگیزی با ۱۲۱۱۰۲ دارد. کهکشان میزبان آن ۳۰ برابر درخشان‌تر است، با نوری که به طور عمده از ستارگان پیر می‌آید، ولی ۱۲۱۱۰۲ در منطقه‌ای با ستاره‌زایی‌های آتشین جای دارد [جایی با ستارگان جوان و نوزاد]. اف‌آربی تکرارشونده در نقطه‌ای که یک چشمه‌ی رادیویی پایدار در آن بود دیده شد، ولی این یکی در حومه‌های کهکشانش، دور از هر سیگنال رادیویی دیگری.
این تفاوت‌ها مهمند زیرا اگرچه اف‌آربی‌ها پیوسته در گوشه و کنار کیهان روشن می‌شوند، ولی ما چیزی که آنها را پدید می‌آورد نمی‌شناسیم. چاترجی می‌گوید: «هر چیز شگفت‌آور و دور از ذهنی که به آن فکر کنید، نظریه‌پردازان راهی پیدا کرده‌اند که بتوانند اف‌آربی از آن بیرون بکشند.» بسیاری از این نگره‌ها با اف‌آربی ۱۲۱۱۰۲ سازگار شده‌اند تنها به این دلیل که تا به امروز تنها نمونه‌ای بوده که اطلاعات بسیاری درباره‌اش داشته‌ایم.
گره کورتر می‌شود
بحث‌های بسیاری بر سر اینست که آیا همه‌ی اف‌آربی‌ها از یک گونه جرم می‌آیند یا نه، به ویژه از این رو که بیشتر آنها بدون تکرار به نظر می‌رسند. به گفته‌ی ویکتوریا کاسپی از دانشگاه مک‌گیل در مونترآل کانادا، این حقیقت که این دو نمونه بسیار با هم متفاوتند، و این که توضیحِ اف‌آربی ۱۲۱۱۰۲ با اف‌آربیِ تازه جور نیست، نشان می‌دهد که احتمالا اف‌آربی‌ها سرچشمه‌های گوناگونی دارند.
کاسپی می‌گوید: «ما با این پژوهش گره از راز اف‌آربی‌ها نگشوده‌ایم- برعکس، گره آن را کورتر هم کرده‌ایم.»«دو جرم داریم که به نظر می‌رسد از رده‌های متفاوتی هستند، پس این می‌تواند بدین معنا باشد که [اف‌آربی‌ها] دو رده یا چه بسا ۵۰ رده و گونه دارند.»
برای اطمینان یافتن باید رد اف‌آربی‌های بسیاری را گرفته و جایگاهشان را پیدا کنیم- و این خودش چیز سودمندی خواهد بود. نور اف‌آربی‌ها پهنه‌ی فضای میان کهکشان‌ها را بپیماید تا به چشم ما برسد و سیگنال‌هایی از هر رخداد احتمالیِ سر راهش را هم می‌گیرد و می‌آورد.
پژوهشگران اسکپ توانسته‌اند با بهره از این سیگنال‌ها مغناطیس فضایی که از آن گذشته را بسنجند -بسیار کوچک بود- و به گفته‌ی کاسپی، شاید سرانجام بتوانیم به کمک آنها آگاهی‌هایی از سرشت بنیادین جهان هستی و آنچه در توهیک (ناحیه‌ی پوچ) میان کهکشان‌هاست به ست آوریم: «اگر شمار بسیاری از آنها را ردیابی کنیم می‌توانیم تک‌نماهایی از کیهان در همه‌ی جهت‌ها پدید آوریم.»
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده.
-------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
radio wave - galaxy - fast radio burst - FRB - antenna - Australian Square Kilometre Array Pathfinder - ASKAP - Shami Chatterjee - Cornell University - New York - FRB 180924 - FRB 121102 - star - star formation - Victoria Kaspi - McGill University - Montreal - Canada - magnetism - void - Science
منبع:نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر