ریزاختروشی با فواره‌های غلتان

آنچه اینجا می‌بینید یک ریزاختروش به نام "اس‌اس ۴۳۳" است که چهل سال پیش یافته شده و با فاصله‌ی ۱۸۰۰۰ سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی عقاب دیده می‌شود.

این تصویر برای نخستین بار در طول موج‌های زیرمیلیمتری توسط آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) گرفته شده و اهمیت ویژه‌اش اینست که فواره‌هایی که از یک قرص مواد داغ و چرخان پیرامون سیاهچاله‌ی اس‌اس ۴۳۳ بیرون زده را نمایان کرده است. اس‌اس ۴۳۳ با توجه به نزدیک بودنش به زمین، هدفی بسیار سودمند برای بررسی و بیشتر شناختنِ ریزاختروش‌ها و فواره‌هایی که می‌افشانند است.

فواره‌ها پیکره‌ای مانند سیم لوله یا در چوب‌پنبه بازکن در فضا درست کرده‌اند که دستاورد پدیده‌ای به نام پیشایان (حرکت تقدیمی) است؛ این دو فواره‌ با پیشروی در فضا، به آرامی پیرامون یک محور می‌غلتند، مانند یک چرخش‌نما (ژیروسکوپ) یا فرفره که سرعت چرخشش دارد کم می‌شود. جهت‌گیری محور آنها هم در این میان تغییر می‌کند. این سیم‌لوله بسیار بزرگ است، به اندازه‌ی ۵۰۰۰ برابر سامانه‌ی خورشیدی.

یک جنبه‌ی چشمگیر این عکس‌ اینست که پیکره‌ی پرجزییات آن در یک سال پیش از رصدهای آلما، به طور کامل در داده‌های طیفی تلسکوپ گلوبال جت واچ پیش‌بینی شده بود. این رصدهای دنبال هم به پژوهشگران اجازه داد مسیری که این فواره‌ها باید داشته باشند را پیش‌بینی و آزمایش کنند، که نقطه عطفی در بررسی ریزاختروش‌ها بود.

رصدها همچنین به این پرسش هم پاسخ داد که چرا این فواره‌ها حتی در آن فاصله‌ی دور از اختروش، هنوز داعند. پژوهشگران با بهره از حسمندی آلما دریافتند گرمایش پلاسما زمانی رخ می‌دهد که توده‌های پی در پی فواره‌ها پخش و گسترده می‌شوند و با هم برخورد می‌کنند. در این باره اینجا بیشتر بخوانید: * ریزاختروشی که توضیح پرتوهایش نیاز به نظریه‌های تازه دارد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

SS 433 - microquasar - constellation of Aquila - The Eagle - wavelength - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - corkscrew - precession - axis - gyroscope - spinning top - Solar System - spectroscopic - Global Jet Watch - plasma

منبع: eso

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان