تصویر کهکشان گرداب به سبک اندی وارهول

اندی وارهول از چاپ سیلک برای ساختن تصویرهای تکراری در رنگ‌های گوناگون بهره می‌گرفت، ولی اینجا رنگ‌های گوناگونِ این کهکشان، نمای آن را در طول موج‌های گوناگون نور نمایش می‌دهند- از نور دیدنی (مریی) تا فروسرخ از چشم تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا.

این تصویر چهارتکه نشان می‌دهد که چگونه طول موج‌های گوناگون می‌توانند ویژگی‌های متفاوت در یک جرم کیهانی را نمایش دهند. تصویر سمت چپ کهکشان گرداب را در طیف نور دیدنی (مریی) نشان می‌دهد. تصویر کنارش از آمیزه‌ی نور دیدنی و فروسرخ درست شده و دو تصویر سمت راست در طول موج‌های گوناگون طیف فروسرخند.

کهکشان گرداب که به نام‌های ام۵۱ و ان‌جی‌سی ۵۱۹۴/۵۱۹۵ هم شناخته می‌شود، در حقیقت یک جفت کهکشان است که با یکدیگر درگیر نبرد و کشمکشی گرانشی‌اند. این دو با فاصله‌ی حدود ۲۳ میلیون سال نوری از زمین، در راستای صورت فلکی تازی‌ها دیده می‌شوند.

چارچوب سمت چپ (a) کهکشان گرداب را در طیف دیدنی (مریی) نشان می‌دهد، چیزی تقریبا همانند آنچه از پشت یک تلسکوپ پرقدرت دیده می‌شود. خود این عکس از پشت تلسکوپ ۲.۱ متری رصدخانه‌ی ملی کیت پیک گرفته شده. رگه‌های تیره‌ی غبار که در طیف دیدنی چندان نوری ندارند، بازوهای مارپیچی این کهکشان را خط خطی کرده و جلوی نور ستارگانی که درونشان یا پشتشان هستند را گرفته‌اند.

چارچوب دوم از مت چپ (b) دو طیف نور دیدنی (رنگ‌های آبی و سبز) از تلسکوپ کیت پیک را به همراه داده‌های فروسرخ (رنگ سرخ) در بر دارد. غبارهایی که در طیف دیدنی تاریکند، در طول موج‌های بلندترِ فروسرخ دیدارپذیر می‌شوند.

تلسکوپ اسپیتزر دیدِ تماما فروسرخِ خود را در دو چارچوب سمت راست که دامنه‌های متفاوتی از طیف فروسرخ را در بر دارد به رخ می‌کشد.

در چارچوب دوم از سمت راست (c) سه طول موج فروسرخ را می‌بینیم: ۳.۶ میکرون (به رنگ آبی نشان داده شده)، ۴.۵ میکرون (سبز)، و ۸ میکرون (سرخ). آمیزه‌ی نور میلیاردها ستاره در کهکشان گرداب بیشترین درخشش را در طول موج‌های کوتاه‌ترِ فروسرخ دارد و اینجا مانند مه آبی دیده می‌شود. بیشترِ تک نقطه‌های آبی‌فامی که در گوشه و کنار تصویر دیده می‌شود از ستارگان کهکشان خودمان و همچنین از تک و توکی کهکشان دوردست است. ساختارهای سرخ‌فام تابش غبار را نشان می‌دهند؛ این غبارها به طور عمده از ذرات کربن‌دار هستند که از نور ستارگان کهکشان برافروخته شده‌اند.

این غبارهای برافروخته به اخترشناسان کمک می‌کنند تا چگال‌ترین بخش‌هایی در میان ستارگان که گازها انباشته شده‌اند را ببینند. ابرهای گازی چگال به سختی در طیف دیدنی یا فروسرخ دیده می‌شوند، ولی همیشه در هر جایی که غبار هست آنها نیز هستند [و با ردیابی غبار در طیف فروسرخ، می‌توانیم به جای آنها هم پی ببریم-م]

مریلین مونرو- اثر اندی وارهول

چارچوب سمت راست (d) با افزودن نور با طول موج ۲۴ میکرون (رنگ سرخ) دید فروسرخ ما را گسترده‌تر می‌کند. این طول موج به ویژه برای نمایان کردن مناطقی با غبار بسیار داغ خوب است. نقطه‌های درخشان سفید-سرخ جاهایی را نشان می‌دهند که ستارگان تازه دارند ساخته می‌شوند و در این فرآیند، محیط پیرامونشان را داغ کرده‌اند.

تصویر فروسرخ کهکشان گرداب همچنین تفاوت چشمگیر میان دو بخش آن را آشکار می‌کند: کهکشان کوچک‌تر (همدم) که بالای تصویر است تقریبا از غبار تهی شده ولی کهکشان مارپیچی پایینی غبارهایش آن را درخشان کرده‌اند. مِهِ کم‌نور آبی‌فامی که به گرد کهکشان بالایی دیده می‌شود به احتمال بسیار آمیزه‌ی نور ستارگانیست که در روند کشمکش دو کهکشان، از هر دوی آنها بیرون کشیده شده‌اند.

تصویر نور دیدنیِ رصدخانه‌ی کیت پیک (چارچوب a) نور در طول موج‌های ۰.۴ و ۰.۷ میکرون (آبی و سرخ) را نشان می‌دهد. دو تصویر سمت راست (c و d) از اسپیتزرند با رنگ‌های سرخ، سبز، و آبی که نمایانگر طول موج‌های ۳.۶، ۴.۵، و ۸.۰ میکرون (c) و ۳.۶، ۸.۰، و ۲۴ میکرون (d) هستند. تصویر چارچوب b از آمیزه‌ی طول موج‌های دیدنی (آبی/سبز) و فروسرخ (زرد/سرخ) است.

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

Andy Warhol - silkscreen - galaxy - wavelength - visible - infrared - NASA - Spitzer Space Telescope - Whirlpool galaxy - Messier 51 - NGC 5194/5195 - constellation Canes Venatici - Kitt Peak National Observatory - carbon - star - spiral galaxy

منبع:nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان