داستان آب در مریخ پیچیده‌تر از آنچه فکر می‌کردیم بوده

بخشی از سراسرنمایی که خودروی کنجکاوی در روز ۱۸ ژوئن ۲۰۱۹، از جایی به نام Teal Ridge (پشته‌ی سبز دودی؟) گرفته. اندازه‌ی بزرگ‌تر.
سراسرنمای کامل به بزرگی ۲۵.۴ مگ را اینجا ببینید

مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا از زمان فرودش بر سطح سیاره‌ی بهرام (مریخ) در هفت سال پیش، تاکنون راه درازی رفته است. در این هفت سال ۲۱ کیلومتر را پیموده و ۳۶۸ متر بالا رفته تا به جای کنونی برسد. کنجکاوی در این مسیر یافته‌های بسیاری انجام داد، از جمله این که بهرام در روزگاران دور شرایطی مناسب زندگی ذره‌بینی داشته.

این خودرو هنوز کارش پایان نیافته و تازه ۲۲مین مته‌کاری و نمونه‌برداریش را از سطح بهرام انجام داده. هنوز چند سال هم مانده تا سامانه‌ی انرژی هسته‌ایش آنقدر ضعیف شود که ناچار شود عملیاتش را محدود کند. هنگامی که کار به آنجا برسد، در انرژی‌اش صرفه‌جویی کرده و با برنامه ریزی حساب شده به کارش در بررسی سیاره ی سرخ ادامه خواهد داد.

کنجکاوی اکنون در نیمه‌ی راهش در منطقه‌ای کنار کوه شارپ، درون دهانه‌ی گیل است که دانشمندان به آن "یگان رسی" می‌گویند [۱]. میلیاردها سال پیش در این منطقه رودخانه‌ها و دریاچه‌هایی بوده. آب، ته‌نشست‌هایی که بر کف دریاچه نشسته بودند را دگرگون کرده بود و انبوهی از کانی‌های رسی در آنجا به جا گذاشت. شناسه‌های این رس‌ها نخستین بار چند سال پیش از آغاز سفر کنجکاوی، از فضا و توسط ماهواره‌ی مدارگرد شناسایی بهرام ناسا (ام‌آراو) دیده شده بود.

کریستن بنت از سازمان زمین‌شناسی آمریکا، و یکی از رهبران عملیات کنجکاوی در منطقه‌ی رسی می‌گوید: «این منطقه یکی از دلیل‌های آمدن ما به دهانه‌ی گیل بوده است. ما ۱۰ سالست که عکس‌های مداری این منطقه را بررسی می‌کنیم و سرانجام توانسته‌ایم آنها را از نزدیک ببینیم.»

این تصویرِ چندتکه تخته‌سنگی به نام استراثدن را نشان می‌دهد که از چندین لایه‌ی پیچیده درست شده. خودروی کنجکاوی ناسا عکس‌هایی که این تصویر از آنها ساخته شده را  در روز ۹ ژوییه‌ی ۲۰۱۹ گرفته بود

نمونه‌های سنگی که کنجکاوی در اینجا مته کرده بیشترین میزان کانی‌های رسی که از آغاز ماموریت دیده شده را نشان می‌دهد. ولی کنجکاوی این میزان فراوانی را در بخش‌های دیگری از کوه شاپ هم پیدا کرده، از جمله مناطقی که مدارگرد ام‌آراو رسی در آنها ندیده بود. این، دانشمندان را واداشته تا بررسی کنند که چه چیزی باعث شده یافته‌ها از مدار و از روی سطح با هم تفاوت داشته باشند.

آنها به دلایل احتمالی برای این فکر می‌کنند که چرا ام‌آراو کانی‌های رسی در این نقطه را آشکارا دید. والری فاکس، یکی دیگر از نویسندگان پژوهش از کلتک می‌گوید کنجکاوی هنگامی که نخستین بار وارد این منطقه شد با "ایستگاهی پر از شن و سنگریزه" روبرو شد. بر پایه‌ی یک پنداشت، دیده رس در این منطقه توسط ام‌آراو می‌تواند زیر سر همین سنگریزه‌ها باشد. اگرچه دانه‌های سنگریزه کوچک‌تر از آنند که ام‌آراو آنها را ببیند، ولی شاید دسته‌ی آنها با هم برای این مدارگرد مانند یک تک-سیگنالِ کانی که در منطقه پخش شده دیده شوند. غبار هم آسان‌تر روی تخته‌سنگ‌های صاف می‌نشیند تا روی دانه‌ی شن و سنگریزه؛ و همین غبار می‌تواند سیگنال‌ها را برای مدارگرد پنهان کند. کنجکاوی هم به دلیل کوچک بودن این دانه‌ها نمی‌تواند رویشان مته‌کاری انجام دهد، از همین رو دانشمندان در جستجوی سرنخ‌های دیگری برای گشودن این راز هستند.

کنجکاوی در ماه ژوئن از ایستگاه سنگریزه‌ای بیرون رفت و با ساختارهای زمین‌شناختی پیچیده‌تری روبرو شد. برای گرفتن یک تصویر سراسرنمای ۳۶۰ درجه از یک برون‌زد به نام Teal Ridge (پشته‌ی سبز دودی؟) توقفی کرد. به تازگی هم عکس‌هایی پرجزییات از "استراثدن" (Strathdon) که یک سنگِ ساخته شده از ده‌ها لایه ته‌نشست است گرفته. این سنگ سخت و سفت شده و به یک توده‌ی شکننده‌ی موجی تبدیل شده است. این لایه‌های موجی برخلاف لایه‌های تخت و نازک ته‌نشست‌های دریاچه که کنجکاوی بررسی کرده بود محیطی پویاتر را نشان می‌دهند. باد، جریان آب، یا هر دو می‌توانسته این منطقه را شکل داده باشد.

این تصویرِ چندتکه لایه‌های ته‌نشستی (رسوبی) در تخته‌سنگی به نام "استراثدن" را نشان می‌دهد. خودروی کنجکاوی ناسا عکس‌هایی که این تصویر از آنها ساخته شده را در روز ۱۰ ژوییه‌ی ۲۰۱۹ گرفته بود

هم پشته‌ی سبز دودی و هم استراثدن تغییراتی در چشم‌انداز را می‌نمایانند. فاکس می‌گوید: «ما داریم یک فرگشت در محیط باستانی دریاچه را می‌بینیم که در این سنگ‌ها ثبت شده. این تنها یک دریاچه‌ی آرام و ایستا نبوده. این دارد به ما کمک می‌کند تا از نگاه ساده‌‌ی تغییر از تَری به خشکی فراتر برویم. تاریخ آب در بهرام بسیار پیچیده‌تر از یک فرآیند خطی بوده.» 

--------------------------------------------

یادداشت:

۱) خوانده بودید: * خودروی کنجکاوی وارد جایی شده که می‌تواند بهترین نقطه مریخ برای یافتن زندگی باشد

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

NASA - Curiosity rover - Mars - microbial life - nuclear power - Red Planet - clay - Mount Sharp - Gale Crater - mineral - Mars Reconnaissance Orbiter - MRO - outcrop - Kristen Bennett - U.S. Geological Survey - gravel - pebble - Valerie Fox - Caltech - Teal Ridge - Strathdon - sediment

منبع: ناسا

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان