کشف یک سیاهچاله هیولا در یک کهکشان بیضیگون

* اخترشناسان به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا یک سیاهچاله‌ی هیولاپیکر را در مرکز کهکشان هولمبرگ ۱۵ای یافته‌اند.

دانشمندان رده‌ای از بزرگ‌ترین سیاهچاله‌ها را می‌شناسند و آنها را به نام سیاهچاله‌های ابرپرجرم یا "ابرسیاهچاله" می‌خوانند. این اجرام به طور معمول در مرکز کهکشان‌های بزرگ لانه دارند و جرمشان به ۱۰۰ هزار تا ۱۰ میلیارد برابر خورشید می‌رسد.

هولمبرگ ۱۵ای که در دهه‌ی ۱۹۳۰ توسط اخترشناس، اریک هولمبرگ یافته شده، حدود ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی نهنگ دیده می‌شود.

ولی کهکشان‌های مرکزیِ خوشه‌های کهکشانیِِ غول‌پیکر دارای سیاهچاله‌هایی بسیار بزرگ‌ترند که جرمشان از ۱۰ میلیارد برابر خورشید هم فراتر می‌رود. سیاهچاله‌هایی با این جرم که نمونه‌های تاییدشده‌ی بسیار کمی هم دارند، به نام سیاهچاله‌های فراپرجرم یا "فراسیاهچاله" خوانده می‌شوند.

این فراسیاهچاله‌ی نویافته در هولمبرگ ۱۵ای جای دارد، یک کهکشان ابَرغول‌ بیضیگون که کهکشان برجسته‌ی مرکزی خوشه‌ی کهکشانی آبل ۸۵ با بیش از ۵۰۰ کهکشان است.

این جرم توسط اخترشناس ایرانی، کیانوش مهرگان و همکارانش در بنیاد ماکس پلانک برای فیزیک فرازمینی و رصدخانه‌ی دانشگاه مونیخ یافته شده. این دانشمندان می‌گویند: «ما در روز ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷، و ۱۰ اوت ۲۰۱۸ با بهره از کاوشگر طیفی چند-یگانی وی‌ال‌تی (میوز، MUSE) داده‌های طیفی گسترده‌ای از هولمبرگ ۱۵ای به دست آوردیم....»

جرم فراسیاهچاله‌ی هولمبرگ ۱۵ای ۴۰ میلیارد برابر خورشید برآورد شده است. پژوهشگران می‌گویند: «این پرجرم‌ترین سیاهچاله‌ای در کیهان محلی است که با رصد دینامیکی مستقیم یافته شده.»

«این فراسیاهچاله دو برابر سیاهچاله‌های مرکز ان‌جی‌سی ۴۸۸۹ (با جرم ۲۱ میلیارد برابر خورشید) و مرکز ان‌جی‌سی ۱۶۰۰ (۱۷ میلیارد برابر خورشید) جرم دارد.»

«این سیاهچاله نه تنها یکی از پرجرم‌ترین سیاهچاله‌های شناخته شده است، بلکه ۴ تا ۹ برابر بزرگ‌تر از چیزیست که بر پایه‌ی جرم ستاره‌ایِ کوژ مرکزی کهکشان انتظار می‌رود.»

یافته‌های این گروه در آستروفیزیکال جورنال منتشر خواهد شد و از هم‌اکنون در arXiv در دسترس است.

هولمبرگ ۱۵ای که در دهه‌ی ۱۹۳۰ توسط اخترشناس، اریک هولمبرگ یافته شده، حدود ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی نهنگ دیده می‌شود.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

ESO - Very Large Telescope - VLT - black hole - Holmberg 15A - elliptical galaxy - galaxy cluster - Abell 85 - supermassive black hole - ultramassive black hole - Kianusch Mehrgan - Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics - University Observatory Munich - Multi-Unit Spectroscopic Explorer - MUSE - NGC 4889 - Sun - NGC 1600 - bulge - Astrophysical Journal - Erik Holmberg - constellation Cetus

منبع: sci-news

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان