سیاره‌ای که برای ستاره‌اش زیادی بزرگ است!
اخترشناسان سیاره‌ی غول‌پیکری را در مدار پیرامون ستاره‌ای کوچک در فاصله‌ی حدود ۳۱ سال نوری زمین یافته‌اند. این سیاره به اندازه‌ای بزرگ است که نمی‌تواند به آن روشی که برای شکل‌گیری بیشتر سیاره‌ها می‌پنداریم ساخته شده باشد.
 |
| سیاره‌های غول‌یکر کمیابند، به ویژه پیرامون ستارگان کوچک‌تر |
خوان کارلوس مورالس از دانشگاه خودگردان بارسلونای اسپانیا به همراه همکارانش این سیاره که "جی‌جِی ۳۵۱۲ بی" (گلیزه ۳۵۱۲ بی) نام دارد را با بهره از روشی به نام ترفند "سرعت شعاعی" یافتند. این ترفند بر پایه‌ی این واقعیت است که هر گاه سیاره‌ای به گرد ستاره‌ای می‌چرخد، آن ستاره هم به گونه‌ای در جای خود جابجا میشود که به اخترشناسان اجازه می‌دهد جرم و مدار سیاره را تعیین کنند [خورشید ما هم چنین وول خوردنی را دارد، ولی ناچیز است-م].
پژوهشگران با بهره از رصدهای دوساله‌ی برنامه‌ی پیمایش فراسیاره‌های "کارمنتس" در اسپانیا پی بردند که جرم جی‌جِی ۳۵۱۲ بی دستکم ۴۶ درصد جرم مشتری است و هر ۲۰۴ روز یک بار به گرد ستاره‌ی میزبانش می‌گردد. خود ستاره که یک کوتوله‌ی سرخ است تنها ۱۲ درصدِ جرم خورشید را دارد- چیزی حدود ۱۲۶ برابر مشتری.
مورالس می‌گوید: «در نخستین رصدها، این دو با هم مانند دو ستاره دیده می‌شدند که به گرد هم در چرخشند.» رصدهای بیشتر نشان داد که این جرم یک سیاره است، ولی سیاره‌ای که به گونه‌ی نامنتظره‌ای بزرگ بود.
گرگ لافلین از دانشگاه ییل می‌گوید: «سیاره‌های غول‌پیکر به طور کلی سیاره‌های به نسبت کمیابی‌اند، ولی هر چه به سراغ ستارگان کم‌جرم‌تر و کم‌جرم‌تری می‌رویم، این سیاره‌ها از این هم کمیاب‌تر می‌شوند. فرآیندی که به پیدایش این سیاره‌ها می‌انجامد هنوز به خوبی شناخته نشده.»
روش معمول ساخته شدن سیاره‌ها روشی به نام "برافزایش هسته" است. در این فرآیند، با توده شدن و انباشتگی غبار و سنگریزه‌های درون قرص آواری پیرامون یک ستاره، به آرامی هسته‌ی سیاره ساخته میشود و تا جایی رشد می‌کند که می‌تواند با نیروی گرانش خود، گازهایی را هم گرفته و برای خود جَوی بسازد. ولی هنگامی که مورالس و همکارانش برای جی‌جِی ۳۵۱۲ بی شبیه‌سازی‌هایی انجام دادند دریافتند که این سیاره نمی‌توانسته در چنین فرآیندی پدید بیاید.
به گفته‌ی آنها این امکان هست که این سیاره در فرآیندی به نام "ناپایداری گرانشی" ساخته شده. در این فرآیند، قرصی از گاز خودبخود می‌رُمبد و یکجا هسته‌ی یک سیاره را می‌سازد. مورالس می‌گوید: «این نخستین بارست که ما آشکارا سیاره‌ای را می‌بینیم که "ناپایداری گرانشی" تنها توضیح ممکن برای آنست.» این شاید بدین معنا باشد که فرآیند سیاره‌زایی گوناگون‌تر از آنست که پنداشته می‌شد، و چه بسا سیاره‌های غول‌پیکری از این دست فراوان‌تر از آن باشند که در گذشته پیش‌بینی شده بود.
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
planet - star - red dwarf - Juan Carlos Morales - Autonomous University of Barcelona - Spain - GJ 3512 b - radial velocity - CARMENES - exoplanet - Jupiter - sun - Greg Laughlin - Yale University - core accretion - gravitational instability - planet formation - Science
منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
پست کردن نظر