کشف حباب‌های غول‌پیکر در مرکز کهکشان

مرکز کهکشان ما حباب‌های دیگر هم درست کرده. اخترشناسان به کمک تلسکوپ میرکت (MeerKAT) در آفریقای جنوبی یک جفت حباب غول‌پیکر از ذرات پرانرژی به بزرگی صدها سال نوری را بالا و پایینِ ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری شناسایی کرده‌اند [۱].

میرکت نسبت به گونه‌ای از امواج رادیویی به نام تابش سنکروترون حسمند است (آنها را دریافت می‌کند). این تابش از حرکت ذرات بارداری مانند الکترون به سرعت نزدیک به سرعت نور پدید می‌آید. دانشمند ایرانی، فرهاد یوسف‌زاده از دانشگاه نورث‌وسترن ایلینوی و همکارانش با بهره از این تابش به نقشه‌برداری از منطقه‌ی نزدیک مرکز کهکشان پرداختند.

آنها دو حباب غول‌پیکر را یافتند که از منطقه‌ی پیرامون ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان، عمود بر صفحه‌ی کهکشان بیرون زده‌اند. چیزی که ذرات این حباب‌ها را شتاب داده و به چنین سرعتی رسانده باید رویدادی بی‌اندازه نیرومند بوده باشد که در میانه‌های کهکشان رخ داده.

یوسف‌زاده می‌گوید: «پاسخ این پرسش مهم چه رویدادی بود؟»

دو نظریه هست: یا سیاهچاله به مدت کوتاهی فعال شده و به یکباره مواد بسیاری را بلعیده و باعث تابش بسیار شدیدی شده بوده، و یا یک فرآیند ستاره‌زایی آتشین (ستاره‌فشانی) رخ داده و انرژی بسیاری به درون مرکز کهکشان انتشار داده بوده.

با این که دلیل پیدایش این حباب‌ها را نمی‌دانیم، ولی آنها شاید به حل یک راز کیهانی کمک کنند. حدود ۳۵ سال پیش، بیش از ۱۰۰ رشته (افروزه) از ذرات مغناطیده نزدیک مرکز کهکشان یافته شدند، و ما نه چگونگی پیدایش آنها را می‌دانیم و نه این که این همه انرژی برای تابش رادیویی را از کجا آورده‌اند با این که هیچ ارتباط روشنی هم میان آنها و اجرام پرانرژی وجود ندارد.

این پژوهشگران پی بردند که تقریبا همه‌ی این افروزه‌های درخشان درون این حباب‌ها هستند. به دلیل همترازی چشمگیر آنها، این امکان هست که همان رویداد نیرومندی که حباب‌ها را پدید آورده، این رشته‌ها را هم انرژی داده و برافروخته کرده بوده.

یوسف‌زاده می‌گوید: «این رویدادها شکل‌دهنده‌ی فرگشت هسته‌ی کهکشانمان هستند. ما با آگاهی یافتن درباره‌ی کهکشان خودمان می‌توانیم آگاهی‌های بیشتری درباره‌ی کهکشان‌های فعال‌تری که برای بررسی دقیق بسیار دورند به دست بیاوریم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده است. 

--------------------------------------------

یادداشتِ "یک ستاره در هفت آسمان":

۱) گویا این حباب‌ها با حباب‌های پرتو گامای فرمی که تا ۵۰ هزار سال نوری از بالا و پایین کهکشان بیرون زده‌اند و در سال ۲۰۱۰ توسط ماهواره‌ی فرمی یافته شدند تفاوت دارد. خبر یافته شدن آنها را اینجا خوانده بودید: * کشف حباب های عظیم پرتو گاما در اطراف کهکشان راه شیری 

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

galaxy - MeerKAT - South Africa - Milky Way - supermassive black hole - radio wave - synchrotron radiation - speed of light - Farhad Zadeh - Northwestern University - Illinois - star formation - magnetized - Nature

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان