بازگشت پدیده "استیو" به آسمان شمالگان

آسمان‌دوستان هنوز سرگرم مرتب کردن و دسته‌بندی چیزهایی هستند که در توفان زمین‌مغناطیسی ۲ سپتامبر)  دیده‌اند. بررسی‌های بیشتر نشان داده که همه‌ی آن چیزها شفق قطبی نبوده‌اند، بلکه "استیو" هم در میانشان بوده.

لوری کانگاس که نوار روشن بنفش استیو را در آسمان فورت فرانسیس اونتاریو به تصویر کشیده می‌گوید: «استیو نمایش خوبی داشت. این نمایش بیبش از ۹۰ دقیقه به درازا کشید.»

"تابش گرمایی نیرومند از افزایش سرعت" یا STEVE مانند شفق قطبی است ولی شفق قطبی نیست. این پدیده رودی یا نواری از گاز داغ با دمای ۳۰۰۰ درجه‌ی سانتیگراد است که با سرعت‌های بیش از ۶ کیلومتر بر ثانیه در مغناطیس‌سپهر (مگنتوسفر) زمین روان می‌شود. این نوار در زمانِ برخی از توفان‌های زمین‌مغناطیسی پدیدار می‌شود و خود را با تابش بنفش ملایمی نشان می‌دهد.

در اوایل امسال پژوهشگرانی به رهبری توشی نیشیمورا از دانشگاه بوستون مقاله‌ی مهمی درباره‌ی استیو منتشر کردند. آنها با بهره از داده‌های فضاپیمای تمیس ناسا (THEMIS) سرچشمه‌ی نیروی استیو را شناسایی کردند: انفجارهای مغناطیسی با نام "زیرتوفان" (۱) که در فرازای بیش از ۲۲۰۰۰ کیلومتری سطح زمین رخ می‌دهند، جریان‌هایی از پلاسمای داغ را به سوی زمین روانه می‌کنند. هنگامی که این مواد به فرازای حدود ۲۵۰ کیلومتری سطح زمین می‌رسند آغاز به تابش بنفش-ارغوانی می‌کنند.

باز هم هست! داده‌های تمیس نشان می‌دهند که این انفجارها می‌توانند الکترون‌های پرانرژی را هم به سوی زمین بفرستند. این الکترون‌ها از ۲۵۰ کیلومتر هم می‌توانند پایین‌تر بیایند و به فرازای ۱۰۰ کیلومتری سطح برسند. در آنجا، آنها گونه‌ای شفق سبزفام به نام "حصار چوبی" پدید می‌آورند. در حقیقت در هفته‌ی گذشته، بسیاری از بینندگانِ آسمان حصار چوبی را هم زیر استیو دیدند.

بروس اسمیت که عکس استیو و حصار چوبی را از تورهیلد آلبرتا گرفته می‌گوید: «حصارهای سبز زیرِ استیو کاملا آشکار بودند.»

پژوهش نیشیمورا نشان می‌دهد که استیو و حصارهای چوبیِ سبز پیوند ناگسستنی با هم دارند. او می‌گوید: «آنها دو جلوه‌ی (ابراز وجود) متفاوت از یک انفجار مغناطیسی در فرازای بسیار بالای زمینند. حصار چوبی شفق است ولی استیو نیست. با این وجود با هم پیوند دارند.»

رنگ‌های این پدیده‌ها به طور کامل شناخته نشده. حصارهای چوبی سبزند زیرا اکسیژنِ هوا در برخورد با الکترون‌های پرانرژی فوتون سبز می گسیلد. ولی رنگ بنفش استیو هنوز یک رازست. نیشیمورا می‌گوید: «ما با پژوهش‌های بیشتر این را بررسی دقیق‌تری خواهیم کرد. به گمان ما نیتروژن در آن نقش دارد ولی هنوز مطمئن نیستیم.»

اگر در پی دیدن استیو هستید اکنون فصلش است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که استیو بیشتر در بهار و پاییز رخ می‌دهد تا زمستان و تابستان.

--------------------------------------------
یادداشت:
۱] از ویکیپدیا: یک "زیرتوفان" (substorm) که گاهی به نام زیرتوفان مغناطکره‌ای و یا زیرتوفان شفقی هم خوانده می‌شود، یک آشفتگیِ زودگذر در مغناطکره‌ی زمین است که باعث می‌شود انرژی از "دم" مغناطکره آزاد شده و به یون‌سپهر جو در عرض‌های بالا تزرق شود. از نظر دیداری، یک زیرتوفان خود را به شکل یک درخشش ناگهانی و افزایش جنب و جوش در کمان‌های شفقی نشان می‌دهد.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Labor Day - geomagnetic storm - STEVE - Lauri Kangas - Fort Frances - Ontario - Strong Thermal Emission Velocity Enhancement - aurora - Earth - magnetosphere - Toshi Nishimura - Boston University - NASA - THEMIS - substorm - plasma - electron - picket fence - Bruce Smith - Thorhild - Alberta - magnetospheric substorm - auroral substorm - Earth - tail - ionosphere

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان