مگنتاری که می‌تواند سرنخ‌هایی درباره FRBها به ما بدهد

اخترشناسان سرگرم بررسی یک فوران رادیویی از یک مگنتارند که سال گذشته پس از ۱۰ سال دوباره فعالیتش را آغاز کرد [خبرش را اینجا خواندید: * مگنتاری که از خواب ۱۰ ساله بیدار شد]. نتیجه‌ی این بررسی‌ها تا اینجا این بوده که فوران آن هم نیرومند و هم باریک است. به گمان اخترشناسان، بررسی بیشتر روی این فوران می‌تواند آگاهی‌های تازه‌ای درباره‌ی فوران‌های رادیویی زودگذر به آنها بدهد.

مگنتارها (ستارگان مغناطیسی) ستارگان نوترونی‌ای هستند که میدان مغناطیسی بی‌اندازه نیرومندی دارند- بیش از یک کوادریلیون بار نیرومنرتر از میدان مغناطیسی زمین. مگنتار مورد گفتگو که "ایکس‌تی‌ئی جی۱۸۱۰-۱۹۷" نام دارد در پی یک برون‌ریزی پرتو X از آن در سال ۲۰۰۳ یافته شد، و در سال ۲۰۰۴، پژوهشگران یک گسیلش (پرتوافشانی) رادیویی را هم از آن دیدند. این مگنتار نخستین نمونه‌ی گسیلش زودگذر رادیویی که تا آن زمان دیده شده بود را تولید کرد. ولی پس از چند سال که گسیلش‌های رادیویی نامنظم و ناپایداری انجام داد، سرانجام در سال ۲۰۰۸ به خواب فرو رفت.

ایکس‌تی‌ئی جی۱۸۱۰-۱۹۷ در دسامبر ۲۰۱۸ دوباره بیدار شد. پژوهشگران یک سیگنال رادیویی تپنده‌ی درخشانِ ۱.۵۲ گیگاهرتزی که از این مگنتار می‌آمد را دیدند. این دومین برون‌ریزی رادیویی بود که از این چشمه دیده می‌شد [نخستینش همان سال ۲۰۰۳ بود که گفتیم]. این پدیده‌ی شگرف و هیجان‌انگیزی بود که دانشمندان را واداشت تا آن را با بهره از "تلسکوپ رادیویی موج متری غول‌پیکر" (جی‌ام‌آرتی، GMRT) در بسامدهای رادیوییِ کم بررسی کنند.

این گروه از دانشمندان که رهبری آنها را یوگیش مان از بنیاد اخترشناسی رادیویی هلند بر عهده داشت پی بردند که فوران‌های رادیویی این مگنتار پهنایی میان ۱.۰ و ۴.۰ میلی ثانیه در بسامد ۶۵۰ مگاهرتز دارند. آنها همچنین دریافتند که این پهنا در ۱۳۶۰ مگاهرتز باریک می‌شود. این را هم فهمیدند که قدر روشنایی این مگنتار از زمان دیده شدن فوران آن در سال ۲۰۱۸، به سرعت کاهش یافته. پس این فوران آخری نه تنها باریک‌تر بود، بلکه شدیدتر (نیرومندتر) هم بود.

ویژگی‌های زمانی-بسامدی یک نمونه از فوران‌های ایکس‌تی‌ئی جی۱۸۱۰-۱۹۷ در ۶۵۰ مگاهرتز

در پژوهشنامه‌ی این دانشمندان آمده: «این فوران‌ها دارای ساختارهای طیفی‌ای هستند که نمی‌توان آنها را با اثرهای پخش (انتشار) امواج در فضای میان‌ستاره‌ای توضیح داد.» در این گزارش که نسخه‌ی پیش‌چاپ آن روز ۱۲ اوت در تارنمای arXiv منتشر شده آمده که پخش شدنِ درخش‌های ایکس‌تی‌ئی جی۱۸۱۰-۱۹۷ در فضا آن گونه که انتظار می‌رفت نبوده.

با این که ساختارهای طیفی در نخستین گام‌های برون‌ریزی چشمگیر و دیدنی بودند، به نظر می‌رسد در گام‌های پایانی کمتر چشمگیر بودند و کم‌شمارتر شده بودند، که نشانگر یک دگرگونی در علت بنیادیِ این ساختارهای طیفی است.

اخترشناسان افزوده‌اند: «این ساختارها می‌توانند نشان‌دهنده‌ی یک پیوند پدیدارشناختی با "فوران‌های رادیویی زودگذرِ تکرارشونده"، که در آنها هم ساختارهای بسامندی شگفت‌انگیز و پرجزییات‌تر دیده می شود، باشند.»

این دانشمندان برنامه‌ای برای بررسیِ گسیلش‌های ایکس‌تی‌ئی جی۱۸۱۰-۱۹۷ در بسامدهای بالاتر دارند. آنها امیدوارند از این راه بفهمند که آیا این مگنتار هیچ ربطی به فوران‌های رادیویی زودگذر تکرارشونده دارد یا نه.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

radio - magneta - magnetic field - Earth - XTE J1810−197 - X-ray - Giant Metrewave Radio Telescope - GMRT - Yogesh Maan - Netherland - Institute for Radio Astronomy - arXiv - spectral - repeating fast radio burst

منبع: Space.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان