شهاب کوچکی که مادرش هم به دنبالش خواهد آمد!
در آغاز بامداد ۲۸ آوریل ۲۰۱۷ یک شهاب آتشگوی (یا آذرگوی) کوچک دل آسمان را بر فراز کیوتوی ژاپن شکافت. و اکنون پژوهشگران با بهره از داده‌های گرد آمده در "پیمایش شهابی سونوتاکو" پی برده‌اند که آن سنگ آسمانیِ آتشین تکه‌ای از یک سیارک بسیار بزرگ‌تر بوده که احتمال می‌رود روزی در آینده به زمین برخورد کند.
 |
| نمای ثابت از ویدیویی که گذشتن یک آتشگوی از آسمان کیوتوی ژاپن را در ساعت های آغازین بامداد ۲۸ آوریل ۲۰۱۷ نشان می‌دهد |
شهابی که روی سر ژاپن سوخت بسیار کوچک بود. بر پایه‌ی داده‌های سونوتاکو، این سنگ در زمان ورود به جو زمین جرمی حدود ۱ اونس (۲۹ گرم) و پهنای تنها ۱ اینچ (۲.۷ سانتیمتر) داشت. این شهاب خطری برای کسی پدید نیاورد ولی شهاب‌های کوچکی از این دست مورد توجه دانشمندانند زیرا می‌توانند به کمک آنها آگاهی‌هایی درباره‌ی اجرام بزرگ‌تری که این شهاب‌ها از آنها جدا شده‌اند به دست آورند. در مورد این شهاب، پژوهشگران با گرفتن رد آن و دنبال کردن مسیرش به جرم مادری رسیدند- جرمی به نام "۲۰۰۳ وای‌تی۱".
۲۰۰۳ وی‌تی۱ یک سیارک دوتایی است و از یک سنگ بزرگ به پهنای ۲ کیلومتر و یک سیارک کوچک‌تر به درازای ۲۱۰ متر که به گرد آن در چرخش است تشکیل شده. این سامانه‌ی دوتایی در سال ۲۰۰۳ یافته شد و دانشمندان احتمال ۶ درصد برای برخورد آن به زمین در ۱۰ میلیون سال آینده پیش‌بینی کرده‌اند. بنابراین از جمله‌ی اجرامی‌ست که پژوهشگران آنها را "اجرامی با توان خطرزایی" می‌خوانند، هر چند که بعید است در درازنای زندگی هیچ یکی از ما به زمین بخورد.
در سال ۲۰۱۷ این سیارک از کنار زمین نگذشته بود، از همین رو هیچ پیوند آشکار سرراستی میان آن با شهابی که در آسمان ژاپن پدیدار شد وجود ندارد. ولی پژوهشگران چگونگی جابجایی این شهاب آتشگوی را در آسمان دنبال کردند و توانستند با مهندسی وارونه (معکوس)، مدارش در فضا را شناسایی کنند، که با درجه‌ی قطعیت بالایی به سیارک ۲۰۰۳ وای‌تی۱ می‌رسید.
پژوهشگران می‌گویند درست نمی‌دانند که این سنگ کوچک چگونه از ۲۰۰۳ وای‌تی۱ جدا شده بوده ولی بر این باورند که این سنگ بخشی از یک جریان غبار گسترده‌تری بوده که از سیارک بیرون ریخته است. آنها چند توضیح احتمالی برای چگونگی پیدایش این جریان پیشنهاد کردند: شاید ریزشهاب‌سنگ‌های کوچک به طور مرتب به سیارک بزرگ‌ترِ عضو این دوتایی برخورد می‌کنند و مانند گلوله‌هایی که به یک دیوار سنگی می‌خورند، آن را خرد می‌کنند. یا شاید تغییرات گرمایی باعث شده سطح یکی از دو سیارک شکافته و تکه‌های کوچکی از آن به سیاهی فضا پرتاب شود.
یک سناریو[ی دیگر] که پژوهشگران پیشنهاد کردند اینست که این تکه‌ها دستاورد همان فرآیندی هستند که سامانه‌ی ۲۰۰۳ وای‌تی۱ را از آغاز پدید آورده بوده.
به احتمال بسیار، بیشتر مردم سیارک‌ها را سنگ‌هایی بزرگ می‌پندارند که نمونه‌های بزرگِ همین سنگ‌هایی هستند که روی زمین پیدا می‌کنند. ولی به گفته‌ی پژوهشگران، ۲۰۰۳ وای‌تی۱ به احتمال بیشتر یک "توده خرده‌سنگ" است، توده‌ی سُستی از سنگ و خاک که در اثر نیروی گرانش کنار یکدیگر جای گرفته و در ۱۰ هزار سال گذشته به دو جرم که در مدار یکدیگرند تبدیل شده‌اند. نیروهایی که این دو جرم را یکپارچه نگهداشته به احتمال بسیار ضعیفند، و چون دو جرم (که هر کدام کپه‌ای سنگ و خاکند) به طور آشفته در هر چند ساعت یک بار به گرد هم می‌چرخند، می‌توانند بخشی از پیکر خودشان را به فضا پرتاب کنند.
نویسندگان این پژوهش می‌گویند احتمال‌های نامعمول‌تر دیگری هم وجود دارد. شاید آب یخ‌زده دارد از سطح یکی از این دو سیارک فرازیده (تصعید) شده و دوباره به گوی‌های کوچک یخی در فضا تبدیل می‌شود. ولی پژوهشگران این احتمال و احتمال‌های دیگر را بعید می‌دانند.
در حال حاضر می‌دانیم که زمین میزبان تکه‌ی کوچکی از یک سیارک بزرگ بوده. و این تکه‌ی کوچک به احتمال بسیار بخشی از جریانی از تکه‌های کوچک است که گاهی بی‌آن که متوجه شویم وارد جو زمین می‌شوند. و شاید روزی از روزها خود آن سیارک بزرگ هم در پی بچه‌های کوچکش آمده و به زمین ما برخورد کند. آتشگویی که خود این سیارک پدید خواهد آورد بسیار بسیار بزرگ‌تر خواهد بود.
پیش‌نویس پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در شماره‌ی ۱۶ اکتبر نشریه‌ی برخط arXiv در دسترس است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
fireball - Kyoto - Japan - SonotaCo - asteroid - Earth - meteor - 2003 YT1 - binary system - potentially hazardous object - micrometeorite - rubble pile - arXiv
منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر