این سیارک به اندازه‌ای گرد است که می‌تواند کوچکترین سیاره کوتوله باشد
 |
زمان آن رسیده که یک سیاره‌ی کوتوله‌ی دیگر به فهرست اجرام سامانه‌ی خورشیدی بیفزاییم. بهترین عکس‌هایی که تاکنون از سیارک هایجیا گرفته شده نشان می‌دهد که پیکره‌ای تقریبا به طور کامل کروی دارد، اصلی‌ترین نیاز برای شناسایی جرمی به عنوان یک سیاره‌ی کوتوله. ولی شیوه‌ی پدید آمدن آن چیزیست که شاید انگیزه‌ی یک بازنگری در این تعریف باشد.
هایجیا در سال ۱۸۴۹ یافته شده بود ولی تاکنون نتوانسته بودیم عکس‌های پُروضوحی از آن بگیریم. در داده‌هایی که تاکنون داشته‌ایم برایمان ناممکن بود که بفهمیم تغییراتی که در بازتاب نور از هایجیا دیده می‌شود چند درصدش دستاورد دگرگونی‌های پیکره‌اش، و چند درصد از درخشندگی سطحش است. اکنون عکس‌های تازه‌ای که به کمک تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در شیلی گرفته شده برای نخستین بار پیکره‌ی واقعی آن را نشان می‌دهد که بسیار کروی‌تر از چیزیست که در آغاز پنداشته میی‌شد.
یک جرم برای این که به عنوان یک سیاره‌ی کوتوله شناخته شود باید چهار شرط را برآورده کند: باید در مدار خورشید باشد (به گرد خورشید بچرخد)، نباید یک ماه (قمر) باشد، نباید همه‌ی اجرام کوچک‌تر از خود در مدارش را جاروب کرده باشد [هایجیا در کمربند سیارک‌هاست-م]، و باید جرم کافی داشته باشد که با گرانش خود پیکره‌ای کروی پیدا کرده باشد. ما از پیش می‌دانستیم که هایجیا سه شرط نخست را دارد، و این تصویرهای تازه که میروسلاو بروش از دانشگاه چارلز پراگ به همراه همکارانش از پشت تلسکوپ وی‌ال‌تی گرفته نشان می‌دهند که هایجیا شرط چهارم را نیز برآورده می‌کند.
کوچکترین کوتوله
هایجیا با قطر کمی بیش از ۴۳۰ کیلومتر، کوچکترین سیاره‌ی کوتوله‌ایست که تاکنون یافته شده. قطر کوچکترین سیاره‌ی کوتوله بعد از هایجیا بیش از دو برابر قطر آنست. بر پایه‌ی شبیه‌سازی‌های این دانشمندان، به نظر می‌رسد روند پیدایش این سیاره‌ی کوتوله متفاوت با دیگران بوده است: یک جرم بزرگ‌تر در برخوردی سهمگین به طور کامل در هم شکست و تکه‌های آن با چسبیدن و جوش خوردن به هم یک کره ساختند، برخلاف کوتوله‌های دیگر که در روندی آرام و با گذشت زمان تغییر پیکره داده‌اند.
بروش می‌گوید: «معمولا برای ساختن جرمی مانند سیاره‌ی کوتوله‌ی وستا نیاز به میلیون‌ها سال زمان دارید تا این پیکره‌ی کروی و جامد به دست آید[۱]. اینجا پای رویدادی بسیار خشن‌تر در میان بوده، زیرا رویدادی برخوردی بوده و تنها چند ساعت زمان برده، نه چند میلیون سال.»
هایجیا برای این که به طور رسمی یک سیاره‌ی کوتوله شود باید از سوی انجمن بین‌المللی اخترشناسی گواهی دریافت کند. بروش می‌گوید این سازوکارِ تازه می‌تواند انگیزه‌ای برای بازنگری در تعریف سیاره‌های کوتوله باشد، زیرا اگرچه این سیارک از دید فنی همه‌ی شرایط سیاره‌های کوتوله را دارد، ولی روند خشن شکل‌گیری‌اش آن را متفاوت با دیگر سیاره‌های کوتوله که شکل‌گیری آرام و آهسته‌ای داشته‌اند کرده.
جزییات یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
--------------------------------------------
یادداشت:
۱] گفتنی‌ست وستا در حقیقت نه سیارک است و نه سیاره‌ی کوتوله، بلکه یک پیش‌سیاره است- م
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
dwarf plane - asteroid - Hygiea - Very Large Telescope - Chile - sun - moon - Miroslav Brož - Charles University - Prague - Vesta - International Astronomical Union - Nature Astronomy
منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر