دو ستاره که با قرص‌های خود "نان پرتزل" درست کرده‌اند!

در این تصویر نمایی از دو ستاره‌ی همدم را می‌بینیم که نخستین سال‌های زندگی خود را می‌گذرانند، و پژوهشگران به لطفِ واگشود (وضوح) بی‌سابقه‌ی آن توانسته‌اند نیم-نگاهی به روند پیچیده‌ای که در پیدایش سامانه‌های دوتایی که رایج‌ترین پیکره‌بندی ستاره‌ای در کهکشان هستند بیندازند.

اینجا دو ستاره‌ی نوشکفته را در رقصی گرانشی می‌بینیم که باعث شده قرص‌های سیاره‌زایی آنها در هم پیچیده شده و پیکره‌ای مانند نان پرتزل پدید بیاورد. این سامانه در سحابی تاریک بارنارد ۵۹ که بخشی از سحابی پیپ است جای دارد.

نان پرتزل

این تصویر به تازگی با بهره از آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) در شیلی ثبت شده و نمایی بی‌همتا از یک سامانه‌ی دوتاییِ نوزاد به اخترشناسان می‌دهد. این کشف همچنین آگاهی‌هایی تازه درباره‌ی چگونگی پیدایش و فرگشت ستارگان دوتایی -و سیاره‌هایشان- به ما می‌دهد.

فیلیپه آلوز، یکی از نویسندگان این پژوهش از بنیاد ماکس پلانک برای فیزیک فرازمینی (ام‌پی‌ئی) می‌گوید: «ما دو چشمه‌ی به هم پیوسته را می‌بینیم که به برداشت ما، قرص‌های پیراستاره‌ای پیرامون دو ستاره‌ی جوان هستند.»

به باور دانشمندان، بیشتر ستارگان در این گونه سامانه‌هایی قفل شده‌اند، از همین رو اخترشناسان علاقه‌ی بسیاری به آگاهی یافتن درباره‌ی آغاز زندگی‌شان دارند، به ویژه این که چگونه پدید آمده‌اند و سیاره‌های تاتویینی را نگه می‌دارند. [تاتویین سیاره‌ی دو-خورشیدی خیالی در داستان جنگ ستارگان است-م]

آلوز می‌گوید: «بزرگی هر یک از این قرص‌ها به اندازه‌ی کمربند سیارک‌ها در سامانه‌ی خورشیدی، و جدایی میانشان ۲۸ برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید است.» جرم غبارهای این قرص‌ها بر روی هم حدود ۲۶۰ برابرجرم زمین است، و از همین رو به گمان پژوهشگران، این سامانه می‌تواند سرانجام سیاره‌های سنگی زمین‌سان بسازد.

دو قرص پیراستاره‌ای پیرامون دو ستاره‌ی نوزاد. این دو ستاره با برافزایش مواد از دو قرص، و همزمان چرخیدن به گرد یکدیگر، پیکره‌ای مانند نان پرتزل از قرص‌هایشان ساخته‌اند. اگر ویدیو اینجا اجرا نشد می‌توانید آن را در تلگرام یک ستاره در هفت آسمان ببینید

یکی دیگر از این پژوهشگران به نام پائولا کزلی از ام‌پی‌ئی می‌گوید: «این یک دستاورد بسیار ارزشمند است. ما سرانجام توانسته‌ایم ساختار پیچیده‌ی ستارگان دوتایی جوان را با رشته‌های تغذیه‌کننده‌ای که به قرصِ زاینده‌شان پیوسته است به تصویر بکشیم [دو ستاره از راه این رشته‌ها مواد از قرص‌ها گرفته و بر خود می‌افزایند و بزرگ می‌شوند-م]. این قیدهای مهمی برای مدل‌های کنونی‌مان از فرآیند ستاره‌زایی برای ما فراهم می‌کند.»

آلوز می‌گوید: «با این که سازگار بودنِ این مشاهدات با نظریه برای ما بسیار امیدوارکننده است، ولی برای شناخت چگونگی پیدایش سامانه‌های چندستاره‌ای نیاز به بررسی دقیقِ شمار بیشتری از ساملنه‌های دوتایی جوان داریم.»

گزارش این دانشمندان در شماره‌ی ۴ اکتبر نشریه‌ی ساینس منتشر شده است.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

binary star - waltz - planet - Barnard 59 - dark nebula - Pipe nebula - pretzel - Atacama Large Millimeter/submillimeter Array - ALMA - binary system - circumstellar disks - Felipe Alves - Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics - MPE - Tatooine - asteroid belt - solar system - Sun - Earth - terrestrial planet - Paola Caselli - star formation - Science

منبع: astronomy.com

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان