شاید کوچکترین سیاهچاله‌ای که تا به امروز دیده شده را یافته باشیم

شاید کوچک‌ترین سیاهچاله‌ای که تا به امروز دیده شده را یافته باشیم. پژوهشگران در جستجو برای یافتن سیاهچاله‌هایی که بدون بلعیدن ستارگان، به گرد آنها می‌چرخند سیاهچاله‌ای را یافته‌اند که جرمش تنها ۳.۳ برابر جرم خورشید است.

این سیاهچاله که حدود ۱۰ هزار سال نوری از زمین فاصله دارد، تقریبا هر ۸۳ روز یک بار به گرد ستاره‌ای غول‌پیکر می‌چرخد. خود سیاهچاله با وجود جرم هنگفتش، تنها حدود ۲۰ کیلومتر قطر دارد، تقریبا به اندازه‌ی درازای منهتن نیویورک.

برخلاف سامانه‌های دوتایی دیگری که در آنها سیاهچاله‌ای به گرد ستاره‌ای می‌چرخد، در این سامانه، سیاهچاله از ستاره‌ی همراهش گاز نمی‌کشد و از همین رو به طور کامل تیره است و دیدنش دشوار. تاد تامپسون از دانشگاه ایالتی اوهایو و همکارانش آن را با بررسی وول خوردن و لنگش‌های مداری ستاره‌ی همدمش که ناشی از کشش گرانشی سیاهچاله بود یافتند- فرآیندی همسان با چیزی که برای یافتن فراسیاره‌ها (سیاره‌های فراخورشیدی) به کار می‌رود.

این که آیا سیاهچاله‌ی یافته شده کوچک‌ترین سیاهچاله تا به امروز است یا نه جای بررسی دارد- پیش از این سیاهچاله‌های کم‌جرم‌تری هم یافته شده بودند، ولی اندازه‌گیری‌ها برای آنها قطعیت کمتری داشت. تامپسون می‌گوید: «[جرم این سیاهچاله] در دامنه‌ی جرمی است که در آن، واقعا شواهد نیرومندی برای دیگر سیاهچاله‌ها نداریم.»

این دامنه که سیاهچاله‌هایی با جرم حدود دو برابر تا پنج برابر خورشید را در بر دارد دامنه‌ایست که اخترشناسان آن را "شکاف جرمی" نامیده‌اند: بزرگ‌تر از بزرگ‌ترین ستاره‌ی نوترونی که تاکنون دیده شده، ولی کوچک‌تر از کوچک‌ترین سیاهچاله. ستارگان نوترونی و سیاهچاله‌ها هر دو دستاورد رُمبش و انفجار ستارگان بزرگند، از همین رو جمعیت و فراوانی آنها می‌تواند به ما درباره‌ی چگونگی فرگشت آن ستارگان بزرگ و این که کدام یک احتمال ابرنواختر شدن دارند آگاهی‌هایی بدهد.

تامپسون می‌گوید: «شاید در این شکاف نه سیاهچاله شکل می‌گیرد و نه ستاره‌ی نوترونی، و این به ما می‌گوید که کدام ستارگان منفجر می‌شوند و ستاره‌ی نوترونی به جا می‌گذارند، و کدام ستارگان می‌رُمبند و سیاهچاله می‌شوند. ولی اگر چیزی در این شکاف پیدا کنیم، نکته‌ای هیجان‌انگیز را به ما خواهد گفت. شاید همین جمعیت‌های گمشده که تاکنون ندیده‌ایم بتوانند درباره‌ی این که ابرنواخترها چگونه رخ می‌دهند و چگونه ممکن است ناکام بمانند به ما آگاهی‌هایی بدهند.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

black hole - sun - Earth - star - Manhattan - New York - Todd Thompson - Ohio State University - exoplanet - mass gap - neutron star - supernova - Science

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان