قطب مغناطیسی شمال زمین همچنان دارد جابجا می‌شود

* قطب مغناطیسی شمال کره‌ی زمین، که جابجایی‌اش در چند سال گذشته سریع‌تر از چشمداشت‌ها شده، اکنون از نصف‌النهار مبدا هم گذشته است.

میدان مغناطیسی با پس زدن ذرات باردار پرانرژی مانند سپری از ما در برابر بادهای خورشیدی نگهبانی می‌کند

شمال مغناطیسی در دو دهه‌ی گذشته با نرخ جابجایی ۵۵ کیلومتر در سال از جایگاه پیشین خود که در شمالگان کانادا بود گذشته و به سوی سیبری پیشروی کرده است. تازه‌ترین مدل از میدان مغناطیسی زمین که روز ۱۰ دسامبر از سوی مراکز علمی اطلاعات اقلیمی (ان‌سی‌ئی‌آی) و سازمان زمین‌شناسی بریتانیا منتشر شده پیش‌بینی می‌کند که این جابجایی ادامه خواهد یافت، ولی به احتمال بسیار با نرخ آهسته‌ترِ ۴۰ کیلومتر در سال.

از این مدل برای واسنجی (کالیبراسیونِ) جی‌پی‌اس و دیگر سنجش‌های ناوبری بهره گرفته می‌شود.

میدان مغناطیسی زمین دستاورد تلاطم‌ها و چرخش‌های آهنِ هسته‌ی بیرونی سیاره است که یک میدان مغناطیسی پیچیده ولی عمدتا شمالی-جنوبی پدید می‌آورد. این میدان مغناطیسی به دلایلی که هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند ولی به پویایی (دینامیک) درون زمین ربط دارند، هم‌اکنون دارد یک دوره‌ی ضعیف شدن را می‌گذراند. به همین دلیل شمال مغناطیسی دارد حرکت می‌کند.

به گفته‌ی ان‌سی‌ئی‌آی، شمال مغناطیسی تا فوریه‌ی ۲۰۱۹ در مختصات ۸۶.۵۴ شمالی و ۱۷۰.۸۸ خاوری بود، درون اقیانوس شمالگان (منجمد شمالی). (جنوب مغناطیسی هم مانند شمال، با جنوب جغرافیایی همخوان نیست؛ مختصات آن در فوریه‌ی ۲۰۱۹ برابر بود با ۶۴.۱۳ جنوبی و ۱۳۶.۰۲ خاوری، بیرون از ساحل جنوبگان).

دانشمندان هر پنج سال یک بار نگارشِ (نسخه‌ی) تازه‌ای از مدل جهانی مغناطیسی را منتشر می‌کنند، پس انتظارِ این بروزرسانی ۲۰۲۰ می‌رفت. ولی در فوریه‌ی ۲۰۱۹ ناچار شدند به دلیل همین جابجایی سریع شمال مغناطیسی، یک بروزرسانی جلوتر از برنامه منتشر کنند. مدل ۲۰۲۰ "منطقه‌ی خاموشی" پیرامون شمال مغناطیسی را نشان می‌دهد، جایی که قطب‌نماها به دلیل نزدیکی به شمال واقعی اتکاناپذیر می‌شوند و کم کم از کار می‌افتند.

این نقشه‌های تازه همچنین شمال مغناطیسی را در خاورِ نصف‌النهار مبدا نشان می‌دهند، مرزی که به نوشته‌ی نیوزویک، قطب مغناطیسی در سپتامبر ۲۰۱۹ از آن گذشت. این نصف‌النهار یا نیم‌روز که به نام نصف‌النهار گرینویچ هم شناخته می‌شود نصف‌النهاریست که در سال ۱۸۸۴ به عنوان نشانگر رسمی درجه‌های صفر، دقیقه‌های صفر، و ثانیه‌های صفر برگزیده شد. این مرز از درون رصدخانه‌ی سلطنتی گرینویچ در انگلستان می‌گذرد.

هنوز روشن نیست که آیا قطب‌های مغناطیسی می‌خواهند جایگزین هم شوند یا آیا میدان مغناطیسی به زودی دوباره نیرو می‌گیرد یا نه. هر دو رویداد در تاریخ زمین رخ داده بی‌آنکه اثر چشمگیری روی جانداران بگذارند. ولی سامانه‌های ناوبری پیشرفته بر قطب شمال تکیه دارند و با ادامه‌ی پیشروی قطبها، آنها هم نیاز به واسنجی دوباره خواهند داشت. برای نمونه فرودگاه‌ها چندیست که ناچار شده‌اند نام برخی از باندهای فرود خود را که بر پایه‌ی جهت قطب‌نما نامگذاری کرده بودند تغییر دهند.

-----------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Earth - magnetic pole - prime meridian - Canadian Arctic - Siberia - magnetic field - National Centers for Environmental Information - British Geological Survey - calibrate - GPS - planet - iron - outer core - Arctic Ocean - NCEI - Antarctica - World Magnetic Model - Blackout Zone - Greenwich - Royal Observatory - Greenwich - England - navigation system - runway - compass - solar wind

منبع: livescience

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان