نخستین داده‌های کاوشگر پارکر گره از برخی رازهای باد خورشیدی می‌گشاید

* کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا که در سال ۲۰۱۸ راهی خورشید شده بود، نخستین داده‌های پرجزییاتش را از نزدیک‌ترین فاصله‌ای به سطح این ستاره که تاکنون یک فضاپیما رفته بوده به زمین فرستاده است.

ما از پیش می‌دانستیم که باد خورشیدی، شاری از ذرات پرانرژی که پیوسته از خورشید به بیرون جریان دارد، به هنگام جدا شدن از بیرونی‌ترین لایه‌های این ستاره سرعت می‌گیرد. سنجش‌های تازه‌ی پارکر نشان داده که این باد حتی از آنچه انتظار داشتیم هم سریع‌تر است، و ویژگی‌های شگفت‌آوری که خود پارکر در میدان مغناطیسی خورشید دیده شاید بتواند در توضیح چراییِ آن به ما کمک کند.

جاسپر هلکاس، دانشمند گروه پارکر از دانشگاه آیووا می‌گوید: «ویژگی‌های تابیده و پرپیچ و خم بسیاری از خورشید به بیرون پخش می‌شوند که بسیار شگفت‌انگیز و نامنتظره‌اند. از فاصله‌ی دور نمی‌توانیم آنها را ببینیم، ولی نزدیک که می‌ویم کرور کرور از این ویژگی‌ها می‌بینیم.»

این تابیدگی‌های S-مانند، و پلاسمای داغی که همراهشان روان است، بسیار سریع‌تر از همه‌ی چیزهای پیرامونشان حرکت می‌کنند. هلکاس می‌گوید آنها انرژی چشمگیری دارند و بنابراین می‌توانند ربطی به رازهای بزرگ‌تر داشته باشند، رازهایی مانند چگونگی شتاب گرفتن باد خورشیدی و رسیدنش به سرعت‌هایی بالا و دلیل داغ بودن نامعمول تاج خورشید (لایه‌ی تنُک بیرونی آن).

اگرچه این موضوع می‌تواند ارتباطی با تُندباد (باد پرسرعت) خورشیدی که با سرعتی تا ۷۵۰ کیلومتر بر ثانیه از خورشید بیرون می‌زند داشته باشد، ولی خورشید یک کُندباد (باد کم‌سرعت) هم دارد که سرعتش کمتر از ۵۰۰ کیلومتر بر ثانیه است. پیش از این می‌دانستیم که تندباد از راه "حفره‌های" درون تاج که میدان مغناطیسی خورشید در آنها یکراست رو به بیرون است بیرون می‌زند، ولی هرگز نتوانسته بودیم بفهمیم کندباد خورشید دقیقا از کجا بیرون می‌زند.

اکنون سنجش‌های تازه‌ی پارکر نشان داده که این کندبادها هم مانند تندبادها از درون حفره‌های تاجی بیرون می‌زنند. گریگوری هاوز، عضو دیگر پروه‌ی پارکر از دانشگاه آیووا می‌گوید: «حفره‌های تاجی معمولا بیشتر نزدیک قطب‌ها پدید می‌آیند، ولی شماری از آنها هم نزدیک استوا پدید می‌آیند و کندباد خورشید به نظر می‌رسد از آنها بیرون می‌زند.»

پارکر تا این زمان حدود دو برابر به خورشید نزدیک‌تر از هر فضاپیمای دیگری شده، که به او امکان داده تا به روش‌هایی که از فاصله‌ی دورتر شدنی نبود به این ستاره نگاه کند. و می‌خواهد جلو برود تا از این هم بهتر ببیند. هلکاس می‌گوید: «اگر دو برابر دیگر نزدیک‌تر شویم که خواهیم شد، و باز هم جلوتر برویم، آیا چیزهایی از این هم شگرف‌تر و نامنتظره‌تر خواهیم دید؟ هیچ کس هنوز نمی‌داند.» ولی این باید به ما در حل برخی از بزرگ‌ترین رازهای خورشید کمک کند.

کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا در روز ۲۷ اکتبر ۲۰۱۸ یک باد کم‌سرعت (کندباد) خورشیدی را دید که از یک حفره‌ی تاجی کوچک -همان لکه‌ی سیاه باریک و دراز در سمت چپ خورشید در این تصویر- بیرون زد. انشمندان از مدت‌ها پیش می‌دانستند که تندباد خورشیدی از حفره‌های تاجی نزدیک قطب‌ها بیرون می‌زند، ولی تاکنون نتوانسته بودند به طور قطعی سرچشمه‌ی کندباد خورشیدی را هم پیدا کنند. اکنون به نظر می‌رسد کندبادها از حفره‌های تاجی استوایی بیرون می‌زنند. این تصویر را رصدخانه‌ی پویایی‌شناسی خورشیدی ناسا گرفته بود.

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

NASA - Parker Solar Probe - sun - star - solar wind - magnetic field - Jasper Halekas - University of Iowa - plasma - corona - hole - Gregory Howes - Nature - Solar Dynamics Observatory

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان