باز هم گونه تازه‌ای از شفق‌های قطبی
 |
| شفق قطبی تلماسه‌ای بر فراز لاتیلای فنلاند |
گونه‌ی تازه‌ای از شفق‌های قطبی در آسمان شمالگان دیده شده. شهروند-دانشمندانی که آن را یافته‌اند نامشان را "تلماسه‌ها" (The Dunes) گذاشته‌اند زیرا همانند تپه‌های شنی بیابان‌ها هستند. پژوهشنامه‌ای که در شماره‌ی ۲۸ ژانویه‌ی نشریه‌ی ای‌جی‌یو ادونسز منتشر شده این گونه‌ی تازه و فیزیک نامنتظره‌ی پدیدآورنده‌اش را توضیح می‌دهد.
شفق‌های تلماسه-مانند در یک دامنه‌ی باریکِ ارتفاع، میان ۸۰ تا ۱۲۰ کیلومتری بر فراز سطح زمین پدید می‌آیند، دامنه‌ای که بررسی آن بی‌ادازه دشوار است زیرا برای بالون‌های هواشناسی بیش از اندازه بالا است و برای موشک‌ها بیش از اندازه پایین.
مینا پالمروت، استاد فیزیک محاسباتی فضا در دانشگاه هلسینکی و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «ما به دلیل دشوار بودنِ سنجش پدیده‌های هواشناسی در فرازای ۸۰ تا ۱۲۰ کیلومتری، گاهی آن را منطقه‌ی ignorosphere (ایگنوروسفر، نبین‌سپهر!) می‌خوانیم.»
بینندگان آسمان در شمالگان سال‌هاست این شفق‌ها را می‌بینند بی‌آنکه بدانند چیست. یک پیشرفت نامنتظره در ۸ اکتبر ۲۰۱۸ رخ داد، زمانی که چندین گروه در بخش گسترده‌ای از فنلاند این پدیده‌ها را به تصویر کشیدند. ماکسیم گراندین، پژوهشگر پسادکترا که در گروه پالمروت بود این عکس‌ها را بررسی کرد و با ترفند مثلث‌سازی (triangulation) هندسه‌ی این شفق‌های تلماسه‌ای را رمزگشایی کرد.
نتیجه: تلماسه‌ها در فرازای حدود ۱۰۰ کیلومتری هستند -درست در دل نبین‌سپهر- و طول موج ناب (خالص) و تکرنگی به اندازه‌ی حدود ۴۵ کیلومتر دارند.
 |
| برداشت هنری از یک گمانه‌ی میان‌سپهری که به دام یک موج‌بر در فرازای بالا افتاده |
گروه پژوهشگران بر این باورند که این تلماسه‌ها یک گودال یا "گمانه‌ی میان‌سپهری" یا مزوسفری (mesospheric bore) هستند- گونه‌ای موج گرانشِ جَوی که از سطحِ زیرِ پا برمی‌خیزد و در یک موج‌برِ گرمایی در فرازای حدود ۱۰۰ کیلومتری به دام می‌افتد. هنگامی که ذرات باد خورشیدی بر این گودال می‌بارند، ساختار موج‌دار آن روشن و تابناک می‌شود.
یافتن این تلماسه‌ها می‌تواند به پژوهشگران امکان دهد تا نبین‌سپهر را به گونه‌ای که تاکنون نمی‌شد بررسی کنند. دیده‌بانی تلماسه‌ها می‌تواند موج‌ها و موج‌برهایی در مرز میان زمین و فضا که در گذشته پنهان بودند را آشکار کنند.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
aurora - Arctic - Dune - sand dune - AGU Advances - Earth - weather balloon - ignorosphere - Minna Palmroth - Computational Space Physics - University of Helsinki - Finland - Maxime Grandin - triangulation - monochromatic wavelength - mesospheric bore - gravity wave - thermal waveguide - solar wind
منبع: spaceweather
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر