مریخ ۱۵ میلیون سال دیرتر از آنچه می‌پنداشتیم ساخته شده

سیاره‌ی بهرام (مریخ) احتمالا تولدی دیرهنگام داشته است. شواهد به دست آمده از شهاب‌سنگ‌هایی که بر روی زمین افتاده‌اند نشان می‌دهد که شکل‌گیری بهرام احتمالا ۱۵ میلیون سال بیش از آنچه می‌پنداشتیم به درازا کشیده بوده.

هنگامی که یک سیارک یا دنباله‌دار به سطح بهرام کوبیده می‌شود، سنگ‌هایی به فضا پرتاب می‌‌شود که می‌توانند سر از زمین در آورده و به شکل شهاب‌سنگ‌هایی بر آن بیفتند. بررسی این سنگ‌ها نشانگر گوناگونی‌های بسیار زیادی در همنهش آنها بوده، به ویژه در میزان عنصرهای به اصطلاح "آهن-دوست"ی مانند تنگستن،عنصری که گرایش (تمایل) دارد در زمان پیدایش سیاره‌ها، در جوانی آنها، به سوی هسته‌های آهنی‌شان پایین برود.

تنگستن برای اندازه‌گیری سن بهرام بسیار مهم است- ما از بود یا نبود آن در سنگ‌ها بهره می‌گیریم تا بفهمیم سیاره چه زمانی ساخته شده. اگر بیرون از هسته باشد، می‌تواند نشانه‌ی سریع بودنِ روند پیدایش سیاره باشد. نبودش هم نشانگر روند پیدایش آهسته‌تر است. بر پایه‌ی بررسی‌های گذشته روی تنگستنِ شهاب‌سنگ‌های مریخی، این سیاره به سرعت ساخته شده بوده، در کمتر از پنج میلیون سال پس از پیدایش سامانه‌ی خورشیدی.

ولی این احتمال هست که تنگستنِ بررسی‌های گذشته توسط سیارک‌ها به سیاره‌ی بهرام آورده شده باشند، که بدین معناست که این نمونه‌های شهاب‌سنگی ما را گمراه کرده بوده‌اند. برای یافتن پاسخ، سیمونه مارکی از بنیاد پژوهش جنوب باختر در کلرادو به همراه همکارانش شبیه‌سازی‌هایی از برخورد به بهرام اجرا کردند تا ببینند عنصرهای آهن-دوست در شهاب‌سنگ‌های مریخی دقیقا از کجا آمده‌اند.

شبیه‌سازی‌هایی که در آنها سیاره‌ی به دست آمده شهاب‌سنگ‌هایی با همنهش‌های دیده شده تولید می‌کرد شبیه‌سازی‌هایی بودند که در آنها برخوردهایی با یک تا سه سنگ غول‌پیکر، به بزرگیِ چند درصد از جرم کنونی بهرام رخ می‌داد. مارکی میگوید: «اساسا نیمی از سیاره [در اثر برخورد] به فضا پرتاب شده و بخش بزرگی از گوشته ذوب و یا بخار می‌شد.»

هنگامی که بهرام جوان پس از هر یک از این برخوردها خود را بازسازی می‌کرد، عنصرهایی هم از آن جرمِ برخوردگر در نزدیک‌ترین جاها به نقطه‌ی برخورد در آن گنجانده می‌شد، از جمله عنصر تنگستن. و این گوناگونیِ همنهش‌هایی را که در شهاب‌سنگ‌ها دیده‌ایم توضیح می‌دهد. مارکی می‌گوید: «شاید آن برخوردها واقعا سنجش‌های ما را به هم ریخته بوده‌اند.»

او می‌گوید ماموریت‌های آینده برای آوردن نمونه‌های بهرام به زمین می‌توانند به ما کمک کنند تا بفهمیم این سیاره واقعا چگونه و چه زمانی ساخته شد: «اگر نمونه سنگ‌های بیشتری داشتیم قطعا می‌توانستیم شناخت بهتری پیدا کنیم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس ادونسز منتشر شده.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Mars - meteorite - Earth - asteroid - comet - iron - element - tungsten - planet - core - solar system - Simone Marchi - Southwest Research Institute - Colorado - Science Advances

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان