"تپش قلب" پلوتو جهتِ گردشِ هوای آن را وارونه کرده

جو پلوتو چرخشی خلاف جهت چرخشِ خود این سیاره‌ی کوتوله دارد، چیزی که دلیلش "تپشِ" شگفت‌انگیزِ قلب آنست. جابجایی یخ‌های نیتروژن روی سطح این قلب به پیدایش بادهایی می‌انجامد که در جهت خلاف چرخش این دنیای یخ‌زده می‌وزند.

هنگامی که فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا در سال ۲۰۱۵ از کنار پلوتو گذشت یک شکل قلب‌مانندِ غول‌پیکر و روشن روی سطح آن دید. یکی از لوب‌های این قلب حوضه‌ای ژرف انباشته از یخ نیتروژن است که به نام "دشت اسپوتنیک" نامیده شده.

هنگامی که آفتاب بر دشت اسپوتنیک می‌افتد، این قلب گرم می‌شود و بخشی از یخ‌هایش به گاز تبدیل می‌شوند [فرازش یا تصعید] و به جو می‌روند. شب‌هنگام که دما پایین می‌آید این گازها دوباره چگالیده شده و به شکل یخ بر سطح می‌نشینند. تانگی برتراند از مرکز پژوهشی ایمز ناسا در کالیفرنیا به همراه همکارانش از یک شبیه‌سازیِ پیش‌بینی وضع هوا بهره گرفتند تا چگونگیِ تاثیرِ این پدیده بر گردش جَوی پلوتو را تعیین کنند.

برتراند می‌گوید: «[در شبیه‌سازیمان] هر روز چیزی می‌بینیم که آن را تپش قلب نامیده‌ایم. نیتروژن به درون جو آزاد می‌شود و چگالیده شده به سطح برمی‌گردد- و این مانند پمپشِ (پمپاژ) خون توسط قلب به بدن است.»

آنها دریافتند که این چرخه باعث بادهایی نیتروژنی می‌شود که در سراسر پلوتو رو به باختر می‌وزند. این بادها در لبه‌ی باختری دشت اسپوتنیک بیشترین نیرو را دارند، جایی که به نظر می‌رسد با بیرون زدن از حوضه، رگه‌هایی تیره پدید می‌آورند.

بادهای رو به باختر باعث می‌شوند جو پلوتو در جهتی مخالف جهت این سیاره‌ی کوتوله که چرخشی رو به خاور دارد بچرخد. رخ دادن چنین چیزی در هیچ جای دیگری از سامانه‌ی خورشیدی تایید نشده. برتراند می گوید: «جو پلوتو آزمایشگاهی تازه برای بررسی رفتار جَوها به طور کلی برای ما فراهم می‌کند.» وی می‌افزاید این به گونه‌ی شگفت‌آوری با همه‌ی جوهایی‌ست که می‌شناسیم تفاوت دارد.

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی "جئوفیزیکال ریسرچ: پلَنِتز" منتشر شده.

--------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Pluto - heartbeat - NASA - New Horizons - Sputnik Planitia, - nitrogen - sun - Tanguy Bertrand - Ames Research Center - California - heart - dwarf planet - Journal of Geophysical Research: Planets

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان