تغییرات سطح ابط‌الجوزا

برداشت هنری از ستاره‌ی آلفا شکارچی (ابط‌الجوزا) وانبوه موادی
که از آن به فضا ریخته می‌شود. تصویر بزرگ‌تر

گویا ستاره‌ی ابط‌الجوزا (شبان‌شانه) به جز کم‌نور شدن، ظاهرش را هم دارد تغییر می‌دهد.

این ابرغول سرخ نامدار در صورت فلکی آشنای شکارچی به اندازه‌ای بزرگ است که تلسکوپ‌های زمینی در عمل می‌توانند سطح آن را هم ببینند- هر چند به سختی.

هر دوی این تصویرهایی که اینجا می‌بینید از پشت تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا گرفته شده‌اند و تغییر سطح این ستاره را در آغاز و پایان سال گذشته نشان می‌دهند.

ابط‌الجوزا در تصویرِ آغاز سال درخشش بسیار یکدست‌تری داشته تا تصویر پایانی، همچنین نیمه‌ی پایین ابط‌الجوزا به اندازه‌ی چشمگیری کم‌نورتر از نیمه‌ی بالایش شده.

در درازنای پنج ماه نخست سال ۲۰۱۹، تصویرهای آماتوری نشان می‌دادند که ابط‌الجوزا در عمل کمی روشن‌تر شده، ولی در پنج ماه پایانی ستاره به اندازه‌ی چشمگیری کم‌نور شد.

ابط‌الجوزا ابرغولیست که به متغیر بودن شناخته شده است و چنین تغییرپذیری‌هایی می‌توانند به احتمال بسیار رفتار معمولی آن باشند، ولی این کاهش نورِ تازه دوباره بحث و گفتگو درباره‌ی مدت زمانی که به انفجار و ابرنواختر شدن این ستاره مانده را زنده کرده است.

از آنجایی که ابط‌الجوزا تنها حدود ۷۰۰ سال نوری از زمین دور است، انفجارش -شاید چند هزار سال دیگر- می‌تواند چشم‌اندازی تماشایی در آسمان شب پدید بیاورد، گرچه زندگی زمینی را با هیچ خطری روبرو نخواهد کرد.

این عکس در دسامبر ۲۰۱۹ به کمک دستگاه VISIR در تلسکوپ بسیار بزرگ گرفته شده و پرتوهای فروسرخی را نشان می‌دهد که از غبارهای پیرامون ابط‌الجوزا گسیلیده شده‌اند. این ابرهای غبار که در این تصویر چشمگیر مانند شعله‌هایی دیده می‌شوند دستاورد پس زده شدن مواد ستاره به درون فضا هستند. قرص سیاه‌رنگ مرکز ستاره و بیشتر بخش‌های پیرامونش را پوشانده زیرا بسیار درخشان بوده‌اند و برای آشکار شدن غبارهای کم‌نورتر باید پنهان می‌شدند. نقطه‌ی نارنجی در مرکز هم تصویرِ دستگاه SPHERE در تلسکوپ بسیار بزرگ از سطح ابط‌الحجوزاست، که بزرگی‌اش تقریبا به اندازه‌ی مدار مشتری است. منبع: eso

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

Betelgeuse - red supergiant - star - constellation of Orion - Earth - European Southern Observatory - Very Large Telescope - variability - supernova

منبع: apod.nasa

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان