دنباله‌دار اتلس دارد سریع‌تر از انتظار درخشان می‌شود!

عکسی که روز ۱۸ ما از دنباله‌دار اتلس (بالا، سمت چپ) به هنگام گذشتن از کنار کهکشان مارپیچی ام۸۱ (پایین، سمت راست) در صورت فلکی خرس بزرگ گرفته شده

برای هیجان آماده شوید. دنباله‌دار اتلس (ی/۲۰۱۹ وای۴) دارد به سوی خورشید می‌آید و اگر در همان آغاز از هم نپاشد، می‌تواند یکی از درخشان‌ترین دنباله‌دارهای چند سال گذشته بشود.

کارل باتامز از آزمایشگاه پژوهش‌های نیروی دریایی در واشنگتن دی.سی. می‌گوید: «دنباله‌دار اتلس دارد سریع‌تر از آنچه انتظار می‌رفت روشن می‌شود. برخی از پیش‌بینی‌ها برای اوج روشنایی‌اش دارد پوچ از آب در می‌آید.»

این دنباله‌دار در دسامبر ۲۰۱۹ به کمک سامانه‌ی اتلس (ATLAS) در هاوایی یافته شد. ستاره‌شناسان به زودی دریافتند که احتمالا با چیز ویژه‌ای روبرو هستند. دنباله‌دار اتلس در ۳۱ می ۲۰۲۰ درون مدار سیاره‌ی تیر، و با فاصله‌ی تنها ۰.۲۵ یکای اخترشناسی (AU) از کنار خورشید خواهد گذشت. اگر در این گذر از گرمای سوزان خورشید جان به در ببرد می‌تواند نمایشی خوب را برایمان اجرا کند.

ولی هیچ کس انتظار نداشت نمایش به این زودی آغاز شود. بیش از دو ماه به رسیدن آن به نقطه‌ی پیراهور (حضیض، نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به خورشید) مانده ولی از هم اکنون "فعالیتش را آغاز کرده". "پایگاه داده‌ی جهانی رصد دنباله‌دارها" نشان می‌دهد که بزرگای (قدرِ) روشنایی دنباله‌دار اتلس از ۱۷+ در اوایل فوریه به ۸+ در نیمه‌های مارس رسیده: یک افزایش ۴۰۰۰ برابری در روشنایی. در اوایل آوریل باید بشود آن را با چشم نامسلح دید.

باتامز میگوید: «این دنباله‌دار اکنون دارد حجم غول‌آسایی از یخ‌های گریزای (فرّارِ) خود را آزاد می‌کند (گاز آزاد می‌کند). برای همینست که دارد اینقدر سریع رو‌شن می‌شود.»

آیا اتلس می‌تواند این نرخ را حفظ کند؟ 

اگر هسته‌ای بزرگ با ذخیره‌های بزرگی از گاز یخ‌زده داشته باشد آری؛ در آن صورت می‌توانیم بیننده‌ی یک دنباله‌دار بسیار درخشان باشیم، وگرنه گازهایش پیش از رسیدنش به خورشید ته می‌کشد و از هم می‌پاشد و خاموش می‌شود.

بهترین پیش‌بینی‌های تازه برای اوج روشنایی اتلس در ماه می چیزی میان ۱+ و ۵- است.اگر به بالاترین پیش‌بینی برسد (۵-)، یعنی کمی روشن‌تر از سیاره‌ی ناهید، پس در نور روز هم دیده خواهد شد.

دنباله‌دار مک‌نات (سی/۲۰۰۶ پی۱) همین ترفند را ۱۳ سال پیش به نمایش گذاشت. در ۱۳ ژانویه‌ی ۲۰۰۷ با گذشتن از کنار خورشید به بزرگای ۵- رسید. این دنباله‌دارِ بسیار درخشان به هنگام نیمروز (سر ظهر) با دمش در آسمان آبی نمایان بود.

دنباله‌دار مک‌نات در روشنایی روز- ۱۳ ژانویه‌ی ۲۰۰۷

ولی باتامز خوش‌بین نیست: «بینش شخصی من اینست که دنباله‌دار اتلس دارد بیش از اندازه فعالیت می‌کند، و شگفت‌زده نمی‌شوم اگر به سرعت کم‌نور شود و حتی پیش از رسیدن به خورشید از هم بپاشد.»

اگر به آن فکر کنیم می‌بینیم که همین هم نمایش خوبی خواهد شد. خوش‌بختانه ناسا فضاپیمایی با چند دوربین دارد که به طور ویژه برای دیدن چیزهای نزدیک به خورشید ساخته شده‌‌اند.

باتامز می‌گوید: «دوربین "تصویرگر هورسپهری" در فضاپیمای "استریو"ی ناسا از نیمه‌های می تا اوایل ژوئن دیدگاهی بسیار خوب از اتلس پیدا خواهد کرد. دوربینش بسیار حسمند است و بنابراین شاید بتوانیم برهم‌کنشِ دُم اتلس را با بادها و برون‌ریزی‌های خورشیدی ببینیم- همچنین هر گونه رویداد احتمالی فروپاشی آن را.»

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

Comet ATLAS - C2019 Y4 - sun - comet - Karl Battams - Naval Research Lab - Washington DC - Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System - ATLAS - Hawaii - Mercury - AU - perihelion - Comet Observation Database - volatile - Venus - Comet McNaught - C/2006 P1 - NASA - Heliospheric Imager - STEREO spacecraft

منبع: spaceweather

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان