کشف نامنتظره یک دستگاه دانشجویی
 |
| درخشش پرتو ایکسِ ناگهانیِ ماکسی جی۰۶۳۷-۴۳۰ که یک سامانه‌ی دوتایی پرتو X سیاهچاله-ستاره است. بخشی از تصویر در گوشه‌ی پایین، سمت راست پشت پیکره‌ی سیارک بن‌نو پنهان شده |
چند هفته پیش، دانشجویان و پژوهشگران ماموریت اوسیریس-رکس ناسا که در مدار یک سیارکِ نزدیک-زمین به نام بن‌نو است به گونه‌ای نامنتظره بیننده‌ی رویدادی در جایی ۳۰ هزار سال نوری دورتر شدند. این رویداد در داده‌های دستگاهی به نام رکسیس (REXIS) یافته شد، دستگاهی که دانشجویان ام‌آی‌تی و هاروارد ساخته و به همراه اوسیریس-رکس به فضا فرستاده بودند. این رویداد، برافروخته شدنِ یک سیالچاله در صورت فلکی کبوتر بود که کنار لبه‌ی سیارک بن‌نو پدیدار شد.
رکسیس که یک دستگاه دانشجویی به اندازه‌ی یک جعبه کفش است برای سنجش پرتوهای ایکسی طراحی شده که سیارک بن‌نو در واکنش به پرتوهای خورشید می‌گسیلد. پرتوهای X گونه‌ای از امواج الکترومغناطیسی مانند نورِ دیدنی (مریی) هستند ولی با انرژی بسیار بالاتر.
در روز ۱ نوامبر ۲۰۱۹، رکسیس سرگرم انجام مشاهدات دقیق علمی روی بن‌نو بود که تابش پرتو ایکسی را از نقطه‌ای بیرون از لبه‌ی سیارک ردیابی کرد. براندن آلن از هاروارد، نخستین کسی که این چشمه‌ی پرتو X را در داده‌های رکسیس دیده می‌گوید: «در بررسی آغازینمان هیچ جرمِ رده‌بندی شده‌‌ای را در آن نقطه‌ی فضا ندیدیم.»
بررسی‌های بیشتر نشان داد که این جرم برافروخته یک سامانه‌ی دوتایی پرتو ایکسِ سیاهچاله-ستاره است که تنها یک هفته پیش از آن، توسط دستگاه ماکسی ژاپن (MAXI) یافته شده و "ماکسی جی۰۶۳۷-۴۳۰" نامیده شده بوده. کاوشگر همنهش درونی ستارگان نوترونی (نایسر، NICER) هم چند روز بعدتر فوران پرتو ایکس این سامانه را شناسایی کرد.
هم ماکسی و هم نایسر در ایستگاه فضایی بین‌المللی کار می‌کنند و هر دو به ردیابی رویدادهای پرتو X از مدار نزدیک زمین می‌پردازند. از آن سو، رکسیس هم میلیون‌ها کیلومتر دورتر، از درون مدار سیارک بن‌نو این فعالیت را ردیابی کرد، نخستین نمونه از چنین برون‌ریزی‌هایی که تاکنون از فضای میان‌سیاره‌ای ردیابی شده است.
هم ماکسی و هم نایسر در ایستگاه فضایی بین‌المللی کار می‌کنند و هر دو به ردیابی رویدادهای پرتو X از مدار نزدیک زمین می‌پردازند. از آن سو، رکسیس هم میلیون‌ها کیلومتر دورتر، از درون مدار سیارک بن‌نو این فعالیت را ردیابی کرد، نخستین نمونه از چنین برون‌ریزی‌هایی که تاکنون از فضای میان‌سیاره‌ای ردیابی شده است.
فوران‌های پرتو ایکسی مانند این سیاهچاله را تنها می‌توان از فضا دید زیرا هوای زمین مانند سپری جلوی پرتوهای X را می‌گیرد. این فوران پرتو X هنگامی رخ داده که یک سیاهچاله مواد را از ستاره‌ی همدمش که به گرد آن می‌چرخد می‌کشد. این مواد مارپیچ‌وار در قرصی چرخان پیرامون سیاهچاله به آن نزدیک می‌شوند و در این فرآیند، انبوهی از انرژی (عمدتا در شکل پرتو X) آزاد می‌شود.
پرفسور ریچارد بینزل از ام‌آی‌تی می‌گوید ما می‌خواستیم ساخت و کار دستگاه‌های فضایی را به دانشجویان بیاموزیم. [ولی] گویا بزرگ‌ترین درسی که گرفتیم این بوده که همیشه برای یافتن نامنتظره‌ها چشم و گوشمان را باز نگه داریم.
-------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
NASA - Earth - asteroid - Regolith X-Ray Imaging Spectrometer - REXIS - OSIRIS-REx - black hole - constellation Columba - Bennu - X-rays - electromagnetic - MIT - Harvard - Branden Allen - black hole X-ray binary - Japan - MAXI - MAXI J0637-430 - Neutron Star Interior Composition Explorer - NICER - International Space Station - star - Richard Binzel
منبع: nasa
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر