کشف گونه تازه‌ای از ستارگان تپنده: ستاره‌ای که تنها یک سمتش می‌تپد!
ستاره‌ای که تنها یک سمتش می‌تپد به فاصله‌ی ۱۵۰۰ سال نوری از ما در کهکشان راه شیری یافته شده. این نخستین نمونه‌ی یافته شده از چنین ستاره‌ایست و دانشمندان انتظار دارند با پیشرفت فناوری برای گوش دادن به درون قلب تپنده‌ی ستارگان، سامانه‌های بیشتری از این دست را بیابند.
 |
دکتر سایمون مورفی از بنیاد اخترشناسی سیدنی در دانشگاه سیدنی می‌گوید: «نخستین چیزی که توجه مرا جلب کرد شگفت‌انگیز بودنِ همنهش شیمیایی این ستاره بود. ستارگانی مانند این معمولا به نسبت پُرمایه (غنی) از فلزند- ولی این کم‌فلز است، چیزی که آن را یک گونه‌ی کمیاب از ستارگان داغ می‌سازد.»
دکتر مورفی یافته‌ی خود را با همکاران بین‌المللی به اشتراک گذاشت و پی برد که دیگرانی هم بررسی این ستاره را آغاز کرده‌اند، ستاره‌ای به نام اچ‌دی۷۴۴۲۳ با جرمی حدود ۱.۷ برابر خورشید.
پرفسور دان کورتز، یکی از نویسندگان این پژوهش از دانشگاه مرکزی لانکشایر بریتانیا می‌گوید: «ما از دید نظری، از دهه‌ی ۱۹۸۰ از وجود ستارگانی مانند این آگاه بودیم.»
پرفسور کورتز می‌گوید: «من حدود ۴۰ سال بوده که در جستجوی ستاره‌ای مانند این بوده‌ام و سرانجام اکنون یکی را یافته‌ایم.»
ستارگانی که می‌تپند دیرزمانی‌ست که شناخته شده‌اند. خورشید خودمان هم با آهنگ‌های ویژه‌ی خودش می‌تپد. این تپش‌های آهنگینِ سطح ستارگان در ستارگان جوان و پیر رخ می‌دهند، و می‌توانند دوره‌های بلند و کوتاه، و طیف گسترده‌ای از شدت‌ها و دلیل‌های گوناگون داشته باشند.
با این وجود تاکنون یک ویژگی بوده که در همه‌ی این ستارگان مشترک بوده: تپش همیشه در دو سمتِ ستاره دیده می‌شده. اکنون این گروه بین‌المللی، که پژوهشگران دانشگاه سیدنی هم در میانشان هستند ستاره‌ای را یافته‌اند که عمدتا یک نیمکره‌اش می‌تپد.
دانشمندان علت این تپش یکطرفه‌ی نامعمول را شناسایی کرده‌اند. این ستاره همدم یک کوتوله‌ی سرخ در یک سامانه‌ی دوتایی است. این همدمِ نزدیک با گرانش خود نوسان‌های ستاره را دگرگون می‌کند. سرنخ این کشف از یک شهروند-دانشمند به دست آمد که در داده‌های آزادِ ماهواره‌ی تس ناسا کاوش می‌کرد؛ این ماهواره به شکار سیاره‌ها پیرامون ستارگان دوردست می‌پردازد.
دوره‌ی مداری این سامانه‌ی دوتایی کمتر از دو روز است، به اندازه‌ای کوتاه که پیکره‌ی ستاره‌ی بزرگ‌تر در اثر کشش گرانشیِ همدمش دگرگون شده و به شکل یک قطره‌ی اشک در آمده است.
پرفسور جرالد هندلر از مرکز اخترشناسی نیکلاس کوپرنیک لهستان و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «داده‌های نفیس ماهواره‌ی تس به گونه‌ای بودند که می‌توانستیم تغییراتِ درخشش در اثر دگرگونی گرانشی ستاره و نیز تپش‌ها را ببینیم.»
آنها شگفت‌زده مشاهده کردند که شدت تپش‌های این ستاره بستگی به زاویه‌ی دیدگاه ما به آن ستاره، و نیز به جهت‌گیری ستاره در این سامانه‌ی دوتایی دارد. این بدین معناست که شدت تپش‌ها با همان دوره‌ی مداریِ سامانه تغییر می‌کند.
دکتر دیوید جونز از بنیاد اخترشناسی جزایر قناری می‌گوید: «همچنان که دو ستاره به گرد هم می‌گردند، ما هم بخش‌های متفاوتی از ستاره‌ی تپنده را می‌بینیم. گاهی سمتی از آن را می‌بینیم که رو به ستاره‌ی همدمش است، و گاهی هم سمت بیرونی‌اش را.»
این گونه بود که اخترشناسان توانستند مطمئن شوند که تپش‌ها تنها در یک سمت ستاره رخ می‌دهند، با نوسان‌های کوچکی در درخشش آن که همیشه زمانی در رصدها دیده می‌شوند که نیمکره‌ی تپنده رو به تلسکوپ می‌شود.
اگرچه این نخستین نمونه از چنین ستاره‌ایست که تنها از یک سمتش می‌تپد، ولی به باور نویسندگان این پژوهش، شمار فراوانی از آنها باید وجود داشته باشد.
پرفسور ساول راپاپورت از بنیاد فناوری ماساچوست آمریکا می‌گوید: «چشمداشت ما اینست که نمونه‌های پنهان شده‌ی بسیار بیشتری از آنها را در داده‌های تس بیابیم.»
گزارش یافته‌های این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Milky Way - Earth - star - Simon Murphy - Sydney Institute for Astronomy - University of Sydney - metal - HD74423 - Sun - Don Kurtz - University of Central Lancashire - Britain - pulsation - binary star system - red dwarf - NASA - TESS - planet - Gerald Handler - Nicolaus Copernicus Astronomical Centre - Poland - David Jones - Instituto de Astrofisica de Canarias - Saul Rappaport - Massachusetts Institute of Technology - US- Nature Astronomy
منبع: دانشگاه سیدنی
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر