گویا نزدیکترین ستاره به ما دارای یک سیاره حلقه‌دار است
* شاید به نخستین تصویر از فراسیاره‌ی (سیاره‌ی فراخورشیدیِ) نزدیکمان، پروکسیما قنطورس-سی دست یافته باشیم، و گویا چیز شگفت‌انگیزی هم هست.
* این فراسیاره بسیار روشن‌تر از چیزی‌ست که اخترشناسان می‌پنداشتند، که احتمالا بدین معناست که با قرص غول‌آسا از غبار یا حتی یک سامانه‌ی درخشان از حلقه‌ها در بر گرفته شده است.
 |
| ستاره‌ی پروکسیما قنطورس خودش همدم آلفا قنطورس است |
پروکسیما قنطورس با فاصله‌ی تنها ۴.۲۵ سال نوری، نزدیکترین ستاره به سامانه‌ی خورشیدی است و می‌دانیم که یک سیاره‌ی تقریبا هم‌اندازه‌ی زمین دارد به نام پروکسیما قنطورس-بی. ولی در سال ۲۰۱۹، اخترشناسان یک جنبش و وول خوردنِ اضافی در حرکت این ستاره دیدند که می‌توانست دستاورد کشش گرانشی یک سیاره‌ی دومِ بزرگ‌تر به نام پروکسیما قنطورس-سی باشد.
رافائله گراتون از رصدخانه‌ی اخترشناسی پادووا در ایتالیا به همراه همکارانش از دستگاه اسفیر (SPHERE) که روی تلسکوپ بسیار بزرگ در شیلی است بهره گرفتند تا نوری که از پروکسیما-سی بازتابیده می‌شود را به امید گرفتنِ نخستین عکس از آن جستجو کنند.
گراتون می‌گوید: «در آغاز می‌پنداشتم امید کمی برای دیدن آن هست زیرا انتظار داشتیم کم‌نورتر از آن باشد که دیده شود. ولی گویا سیگنالی آنجا هست، حتی با این که کاملا مطمئن نیستیم که یک سیاره‌ی واقعی است.»
تصویرها اندکی نوفه (نویز) داشتند که بخشی از دلایلش بد بودنِ هوا نزدیک رصدخانه بود، از همین رو پژوهشگران پشته‌ای از چندین تصویر درست کردند تا تصویر پایانی را به دست آورند. با این وجود، نقطه‌ی نوری که آنها یافتند و به نظر می‌رسید پروکسیما سی باشد، درخشان‌تر از چیزی بود که انتظار می‌رفت.
یک سیاره به تنهایی نباید آن قدر بزرگ باشد که چنین درخشان دیده شود، بنابراین اگر این سیاره وجود داشته باشد احتمالا با قرصی از آوارها یا یک دسته حلقه‌ی غول‌پیکر در بر گرفته شده که نور ستاره‌ی پروکسسیما قنطورس را باز می‌تابانند. گراتون می‌گوید: «باید چیزی مانند کیوان باشد، ولی اغراق‌شده‌تر، با یک سامانه‌ی حلقه‌ای بزرگ‌تر و یک سیاره‌ی کوچک‌تر.»
این قرص یا دسته‌ی حلقه‌ها برای این که بتوانند برای توجیهِ درخششی که دیده شده نور کافی بازبتابانند، باید بیش از دو برابر پهن‌تر از بخش درخشانِ حلقه‌های کیوان باشند. مارک مارلی از مرکز پژوهشی ایمز ناسا در کالیفرنیا می‌گوید: «این باید پهنه‌ی بسیار زیادی را بپوشاند تا به اندازه‌ی کافی درخشان شود.»
اگر پروکسیما سی وجود داشته باشد، اندازه‌ی آن و مدارش نشان می‌دهند که سیاره‌ی به نسبت پیری است، و ما به درستی نمی‌دانیم چنین سیاره‌ی پیری چگونه می‌تواند برای مدتی دراز حلقه‌هایی را [به گرد خود] نگه دارد- در برابر آن، سیاره‌ی کیوان را داریم که حلقه‌هایش احتمالا به نسبت جوانند و تنها ۱۰۰ میلیون سال از عمرشان می‌گذرد.
لوک دونز از بنیاد پژوهشی جنوب باختر در کلرادو می‌گوید: «من هیچ دلیل نظری‌ای برای رد وجود آن نمی‌شناسم، ولی این یک هیولاست- ما در سامانه‌ی خورشیدی‌مان چیزی مانندش نداریم. اگر معلوم شود که واقعی است، یک چیستانِ واقعا شگفت‌انگیز خواهد بود که تلاش کنیم توضیحش دهیم.»
برای این که بفهمیم پروکسیما سی و قرص غول‌پیکرش به راستی وجود دارند یا نه نیاز به رصدهای بیشتر با برخی از بهترین تلسکوپ‌هایمان خواهیم داشت، ولی این تصویرهای دستگاه SPHERE که به ما می‌گویند دقیقا کجا را باید نگاه کنیم کارمان را ساده‌تر کرده.
گراتون می‌گوید: «پروکسیما سی اکنون از دید نظری کاملا دیدارپذیر است، ولی تلسکوپ‌ها به دلیل ویروس کرونا بسته‌اند. شاید بتوانیم سال آینده رصدش کنیم.»
پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی arxiv در دسترس است.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
exoplanet - Proxima c - Proxima Centauri - solar system - planet - Earth - Proxima b - Raffaele Gratton - Astronomical Observatory of Padova - Italy - SPHERE - Very Large Telescope - Chile - Saturn - ring system - Mark Marley - NASA - Ames Research Center - California - Luke Dones - Southwest Research Institute - Colorado - arxiv
منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر