اخترشناسان نیرومندترین ابرنواختر کیهان را دیده‌اند

این انفجار یک "اَبَر" در ابَرنواختر بود. این انفجار که در فاصله‌ی ۴.۵ میلیون سال نوری زمین رخ داده انرژی‌ای هم‌ارز ۱۰ برابر انرژی‌ای که خورشید در سرتاسر زندگی‌اش تولید می‌کند را آزاد کرده، و از این نظر نیرومندترین ابرنواختری‌ست که تاکنون دیده شده.

ادو برگر از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین در ماساچوست می‌گوید: «تاکنون حتی این که انفجارهایی تا این اندازه نیرومند اصلا امکان‌پذیر هستند یا نه هم روشن نبوده.» برگر و همکارانش این ابرنواختر را که "اس‌ان۲۰۱۶ای‌پی‌اس" (SN2016aps) نام دارد با بهره از "تلسکوپ پیمایشی سراسرنما و سامانه‌ی واکنش سریع" (پان‌استارز) در هاوایی یافتند.

برداشت هنری از ابرنواختر اس‌ان۲۰۱۶ای‌پی‌اس، درخشان‌ترین ابرنواختری که تاکنون دیده شده

اس‌ان۲۰۱۶ای‌پی‌اس نه تنها نیرومندترین ابرنواختری‌ست که تاکنون دیده شده، بلکه دیرپاترین و ماندگارترین ابرنواختری که تاکنون یافته‌ایم هم بوده. برگر می‌گوید: «ما آن را بیش از سه سال پیش یافته بودیم، و هنوز هم داریم نگاهش می‌کنیم- به طور معمول یک ابرنواختر را شاید تنها بتوانیم تا چند ماه رصد کنیم.»

ستاره‌ای که منفجر شده برای آفریدن ابرنواختری تا این اندازه درخشان و ماندگار نخست باید پیش از انفجار، پوسته‌ای از مواد تقریبا به اندازه‌ی نصف جرمش را پس زده باشد. هنگامی که انفجار رخ داد و موج انفجار مانند یک گوی ویرانگر با سرعت حدود ۴۶۰۰ کیلومتر بر ثانیه به پوسته کوبیده شد، فورانی از نور بی‌اندازه درخشان پدید آورد.

برگر می‌گوید: «پرسش بزرگی که پیش می‌آید اینست که یک ستاره چگونه، حدود یک دهه پیش از انفجار، نصف جرمش را پس زده؟ این چیزی نیست که در مدل‌ها می‌بینیم.»

مدل‌ها برای این گونه از ابرنواخترها پیش‌بینی می کنند که ستاره باید پوسته‌ی مواد را هزاران سال پیش از انفجار پس بزند، ولی رصدها نشان می‌دهد که پوسته‌ی این ابرنواختر به اندازه‌ای چگال و به اندازه‌ای در فاصله‌ی نزدیک به انفجار مرکزی بوده که می‌بایست کمتر از چند دهه پیش از انفجارِ ابرنواختری پس زده شده باشد.

انفجارهایی مانند این می‌توانند به ما کمک کنند تا درباره‌ی ستارگان ابرپرجرمی که احتمالا در روزهای آغازین کیهان وجود داشته‌اند چیزهایی بیاموزیم.

برگر می‌گوید: «ما ستارگانی از این دست را در کهکشانمان نداریم، بنابراین تنها راه برای بررسی و شناخت آنها اینست که به جستجوی این انفجارهای واقعا شگرف بپردازیم و سپس به گونه‌ای، صحنه‌ی جرمشان را بازسازی کنیم تا ببینیم پیش از انفجار چه خبر بوده.»

این واقعیت که این انفجار به گونه‌ی تکان‌دهنده‌ای درخشان بوده بدین معنی‌ست که احتمالا می‌توانیم صحنه‌ی مرگِ ستارگان بزرگِ بیشتری که از این هم دورترند را هم پیدا کنیم.

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده.

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:

supernova - sun - Edo Berger - Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics - Massachusetts - SN2016aps - Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System - Hawaii - wrecking ball - star - supermassive star - galaxy - Nature Astronomy

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان