نشانه‌هایی از یک رود باستانی که بیش از ۱۰۰ هزار سال روی مریخ روان بوده
ما از روی عکس‌های گرفته شده از سطح سیاره‌ی بهرام (مریخ) می‌دانیم که این سیاره روزگاری آب‌های روانِ بسیاری داشته، ولی اکنون نخستین شواهد از رودی را یافته‌ایم که تا بیش از ۱۰۰ هزار سال آنجا روان بوده.
 |
| این تصویر در اندازه‌ی بزرگ‌تر |
فرانسیسکو سالسه از دانشگاه اوترخت هلند به همراه همکارانش یک پرتگاه سنگی بلند در لبه‌ی شمال باختری حوضه‌ی هالاس سیاره‌ی بهرام پیدا کرده‌اند که به نظر می‌رسد به آرامی و توسط جریان آبِ یک رودخانه‌ی باستانی ساخته شده است.
آب‌های این رود در جریان حرکتشان ته‌نشست‌هایی (رسوب‌هایی) را بر جا می‌گذاشتند که در لایه‌هایی روی هم انباشته می‌شدند. بلندی این برون‌زدِ سنگی ۲۰۰ متر (حدود دو برابر صخره‌های سفید دوور) و پهنای آن هم ۱.۵ کیلومتر است. سنِ سنگ‌های ته‌نشستیِ این پرتگاه ۳.۷ میلیارد سال برآورد می‌شود. شکل‌گیری چیزی در این اندازه به رودی نیاز دارد که دستکم ۱۰۰ هزار سالِ زمینی فعال باشد.
دانشمندان این برون‌زد را به کمک داده‌های ماهواره‌ایِ دوربین هایرایزِ فضاپیمای مدارگرد شناسایی بهرام که عکس‌هایی با واگشودِ (وضوحِ) ۲۵ سانتیمتر در پیکسل از سطح سیاره‌ی سرخ می‌گیرد پیدا کردند.
سالسه می‌گوید عکس‌های ماهواره‌ای بهرام به طور معمول محدود به نمای "دید پرنده" است، از این رو ما تنها تصویری از لایه‌ی ته‌نشست بالایی به دست می‌آوریم.
وی می‌گوید: «ما خوش‌شانس بودیم زیرا این پرتگاه به گونه‌ی مناسبی نمایان شد.» این به دانشمندان اجازه داد تالایه‌های زیرین صخره را بررسی کنند. آنها سپس بازسازی‌هایی سه‌بعدی روی این منطقه انجام دادند.
سالسه می‌گوید: «برای شکل‌گیری این ته‌نشست‌ها به ضخامت ۲۰۰ متر نیاز به شرایطی داشتیم که یک محیط برای حفظِ حجم چشمگیری از آب مایع روی سطح لازم دارد.» این یعنی آب باید در سرتاسر سال روان باشد، که نشان می‌دهد سیاره‌ی بهرام روزگاری یک چرخه‌ی آب داشته که با بارندگی پیش می‌رفته، مانند زمین.
حوضه‌ی هلاس که در نیمکره‌ی جنوبی بهرامست در گذشته میزبان یک دریاچه‌ی بزرگ و شبکه‌ای از رودها و دلتاها بوده. سالسه می‌گوید: «این مناطقِ زمین‌شناختی در جستجوی ما از نشانه‌های زندگی باستانی روی سیاره‌ی بهرام بسیار مهمند.»
وی می‌افزاید خودروی پرسه‌ورنس ناسا که برای پرتاب در ماه ژوییه یا اوت برنامه‌ریزی شده همین گونه از سنگ‌های ته‌نشستی را در بخش دیگری از سیاره‌ی سرخ بررسی خواهد کرد.
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر کامیونیکیشنز منتشر شده است.
-------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه نامه:
Mars - planet - Francesco Salese - Utrecht University - Netherlands - cliff - Hellas basin - sediment - outcrop - White Cliffs of Dover - Earth - outcrop - HiRISE - NASA - Mars Reconnaissance Orbiter - bird’s eye view - 3D - water cycle - precipitation - Perseverance rover - Nature Communications
منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر