شاید آتشفشان‌هایی که روی سیاره سرخ می‌بینیم در حقیقت گِلفشان باشند
 |
| یک گِلفشان احتمالی در سیاره‌ی سرخ. عکس از دوربین هایرایز مدارگرد شناسایی بهرام ناسا- تصویر بزرگ‌تر |
گِل روی سیاره‌ی بهرام (مریخ) مانند گدازه روی زمین روان می‌شود، بنابراین برخی از ساختارهای این سیاره که مانند آتشفشان‌های معمولی به نظر می‌رسند شاید در حقیقت گِلفشان باشند.
برای آزمودن رفتار گِل در سیاره‌ی سرخ، پتر بروش از فرهنگستان علوم چک در پراگ به همراه همکارانش روند سرازیر شدن گل از یک سرازیری را در شرایطی با فشار و دمای پایین (زیر ۸- سلیوس)، همانند سطح بهرام بررسی کردند.
آنها پی بردند که رویه‌ی گل‌ها به سرعت یخ می‌زند، ولی همین باعث محافظت از گل‌های زیرین می‌شود، و این گل‌های زیرین هم می‌توانند به پیشروی زیر لایه‌ی یخ‌زده ادامه دهند. این همسان با رفتار گدازه هنگام روان شدن روی زمین است که در آن هم با سفت شدن پوسته‌ی رویی، گدازه‌های زیرین به جلو رفتن ادامه می‌دهند.
بروش می‌گوید: «ما تا پیش از آزمایشمان بر این باور بودیم که کلِ جریانِ گل باید در چند ثانیه یخ بزند و از پیشروی بازایستد. ولی [دیدیم] همین که پوسته‌ای روی جریان ساخته شود، دیگر گل در معرض هوا نخواهد بود و گل‌ها می‌توانند همچنان مایع بمانند و زیر آن لایه‌ی پوششی حرکت کنند.»
در این آزمایش‌ها کمتر بودنِ گرانش بهرام نسبت به زمین در نظر گرفته نشده بود، ولی [می‌دانیم که] کمتر بودن گرانش تنها باعث می‌شود گل‌ها پیش از کاهش سرعت و بازایستادن، مسافت بیشتری را بپیمایند، یعنی این پنداشت که آنجا گل می‌تواند رفتار گدازه داشته باشد باید پنداشت درستی باشد.
اکنون که فهمیده‌ایم گل می‌تواند روی سیاره‌ی بهرام روان شود، دیگر نمی‌توانیم مطمئن باشیم آتشفشان‌های کوچک بسیاری که در جای جای این سیاره دیده‌ایم گدازه فوران می‌کنند یا گل. این کار ما برای پی بردن به آنچه در ژرفای زیر سطح این سیاره رخ می‌دهد را سخت‌تر می‌کند، این که آیا چیزی که آن زیر انباشته شده و می‌خواهد فوران کند گدازه است یا آب گل‌آلود.
بروش می‌گوید: «دفعه‌ی بعد اگر چیزی دیدیم که مانند یک جریان گدازه به نظر می‌رسد، نمی‌توانیم مطمئن باشیم که گدازه است- می‌تواند گل باشد. ما شاید نیاز به بررسی عملی داشته باشیم، یک خودرو یا یک فضانورد با چکشی به آنجا بفرستیم تا برایمان از آنجا نمونه بردارد و مطمئنمان کند.»
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر جئوساینس منتشر شده.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
Mars - Earth - Red Planet - volcano - Petr Brož - Czech Academy of Sciences - Prague - mud - lava - planet - Nature Geoscience
منبع: نیوساینتیست
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر