اندازه‌گیری فاصله نخستین "حلقه اینشتین"
 |
| تصویر رادیویی از ام‌جی ۱۱۳۱+۰۴۵۶، نخستین نمونه‌ی یافته شده‌ی حلقه‌ی اینشتین. این تصویر را شبکه‌ی رادیوتلسکوپی آرایه‌ی بسیار بزرگ در سال ۱۹۸۷ گرفته بود. |
دو اخترشناس که مصمم به پیدا کردن سوزن در یک انبار کاه کیهانی بودند، به واکاوی در داده‌های قدیمی رصدخانه‌ی دبلیو.ام کک در موناکیای هاوایی و داده‌های قدیمی رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا پرداختند و گره از رازی پیرامون یک اختروشِ درخشان و همگراییده‌ی پنهان [در غبار] گشودند.
این جرم کیهانی -یک کهکشان فعال که در فرآیند بلعیدن مواد توسط یک سیاهچاله، مقدار هنگفتی انرژی می‌گسیلد- به خودی خود چیز هیجان‌انگیزی‌ست، ولی یافتن یکی که در اثر همگرایی گرانشی درخشان‌تر و بزرگ‌تر دیده می‌شود هیجانی استثنایی دارد. اگرچه تاکنون کمی‌بیش از ۲۰۰ اختروش نا-پنهانِ همگراییده یافته شده، ولی شمار اختروش‌های همگراییده‌ی "پنهان" تک رقمی‌ست. این بدین دلیلست که سیاهچاله‌های پرخور گاز و غبار را به هم می‌زنند و اختروش را به گونه‌ای در گاز و غبار می‌پوشانند که پیدا کردنش در در طیف دیدنی (مریی) دشوار می‌شود.
این پژوهشگران نه تنها اختروشی از این گونه را آشکار کردند، بلکه پی بردند که این جرم ازشانس، نخستین نمونه‌ی شناخته شده‌ی یک "حلقه‌ی اینشتین" با نام "ام‌جی ۱۱۳۱+۰۴۵۶" بوده و در سال ۱۹۸۷ به کمک شبکه‌ی رادیوتلسکوپی آرایه‌ی بسیار بزرگ در نیومکزیکو رصد شده بوده. شگفت این که با همه‌ی بررسی‌های گسترده‌ای که روی این اختروش انجام شده بود، فاصله‌اش از زمین، یا سرخگرایی (انقال به سرخ) آن همچنان یک پرسش بی‌پاسخ مانده بود.
در این پژوهش تازه، دانشمندان توانستند فاصله‌ی این جرم را اندازه بگیرند، و پی بردند که ۱۰ میلیارد سال از زمین دور است (سرخگرایی z=۱.۸۴۹).
 |
| چند نمونه حلقه‌ی اینشتین از چشم تلسکوپ فضایی هابل- تصویر بزرگ‌تر (۵ مگ) |
دنیل استرن، دانشمند پژوهشگر ارشد در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و نویسنده‌ی این پژوهش می‌گوید: «هنگامی که این حلقه‌ی اینشتین برای نخستین بار یافته شد، دیوار برلین هنوز برپا بود، و همه‌ی داده‌هایی که در پژوهشنامه‌ی ماست از هزاره‌ی گذشته به ما رسیده.»
وی می‌افزاید: «با کاوش ژرف‌تر به این رسیدیم و با شگفتی دیدیم که چنین چشمه‌ی نامدار و درخشانی هیچ گاه فاصله‌ای برایش اندازه‌گیری نشده بوده. داشتن فاصله یکی از نخستین گام‌های ضروری برای همه گونه بررسی بیشتر است، از جمله بهره‌گیری از این عدسی به عنوان ابزاری برای سنجش تارخچه‌ی گسترش کیهان و ابزاری برای کاوش ماده‌ی تاریک.»
گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی آستروفیزیکال جورنال لترز منتشر شده.
--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
واژه‌نامه:
W. M. Keck Observatory - Mauankea - Hawaii - X-ray - NASA - Chandra X-ray Observatory - quasar - active galaxy - gravitational lense - lensed obscured quasar - black hole - Einstein ring - MG 1131+0456 - Very Large Array - radio telescopes - New Mexico - redshift - Daniel Stern - Jet Propulsion Laboratory - Berlin Wall - expansion - dark matter - Astrophysical Journal Letters
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان
0 دیدگاه شما:
ارسال یک نظر