روشی تازه برای پیش‌بینی شراره‌های خطرناک خورشید

* روشی تازه برای پیش‌بینی شراره‌های خورشیدی می‌تواند در آماده شدن برای رویارویی با فاجعه‌های احتمالی در اثر فوران‌های سهمگین خورشیدی به ما کمک کند.

تصویر رصدخانه‌ی خورشیدی آیریس ناسا از شراره‌ی هیولاوار سال ۲۰۱۴ که بهترین نمونه‌ی دیده شده‌ی یک شراره تا آن زمان بود
تصویر در اندازه‌های بزرگ‌تر

پیش‌بینی شراره‌های خورشیدی دشوار است، زیرا ما هنوز دقیقا نمی‌دانیم آنها چگونه آغاز می‌شوند. تلسکوپ‌ها می‌توانند رخ دادن یک شراره را ببینند و هشداری به ما بدهدند، ولی ذرات پرانرژی خورشیدی می‌توانند در ۸ دقیقه به زمین برسند و تا ما به خود بجنبیم، تندرستی فضانوردان را به خطر انداخته و به ماهواره‌ها آسیب برسانند.

کانیا کوزانو از بنیاد پژوهش محیطی فضا-زمین در ژاپن می‌گوید: «یک شراره‌ی بزرگ خطری احتمالی برای جامعه‌ی ماست. بنابراین پیش‌بینی شراره‌های خورشیدی بسیار مهم است.»

کوزانو و همکارانش فکر می‌کنند می‌توانند در این باره کمک کنند. آنها می‌گویند روش "طرح کاپا"ی آنها می‌تواند شراره‌ی خورشیدی را چند ساعت پیش از رخ دادن پیش‌بینی کند. آنها با به کار بردن این روش میان سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۹ توانسته بودند هفت شراره از نُه شراره‌ای که از همه بزرگ‌تر بودند (شراره‌های رده‌ی X) را تا ۲۴ ساعت جلوتر پیش‌بینی کنند.

کوزانو می‌گوید روش‌های پیش‌بینیِ گذشته که با تکیه بر رصد لکه‌های خورشیدی در مناطق فعال خورشید انجام می‌شد در بیشترین حالت ۵۰ درصد شانس پیروزی داشتند. ولی طرح کاپا به جای لکه‌ها بر میدان‌های مغناطیسیِ مربوط به شراره‌های خورشیدی تکیه دارد.

پیش از آن که یک شراره آغاز شود، جریان‌های الکتریکی در راستای خطوط میدان مغناطیسی جریان می‌یابند. اگر دو تا از این خط‌ها همپوشانی پیدا کنند و روی هم بیفتند دستخوش فرآیندی به نام بازپیوند [ِ مغناطیسی] می‌شوند، خطوط به هم می‌چسبند و انرژی هنگفتی آزاد می‌کنند- یک شراره‌ی خورشیدی.

چگونگی رخ دادن بازپیوند مغناطیسی که در اثر برخورد دو خط میدان مغناطیسی که جهت مخالف هم دارند. در این رویداد انرژی هنگفتی آزاد می‌شود

این گروه می‌توانند با بهره از داده‌های مغناطیسی و تصویریِ رصدخانه‌ی پویایی‌شناسی خورشید ناسا (اس‌دی‌او) پیش‌بینی کنند کجا و کِی این رویدادهای بازپیوند ممکن است رخ دهند. دو شراره‌ای (از نه شراره) را که نتوانسته بودند پیش‌بینی کنند دارای رویدادهای بازپیوندی بسیار بالاتر از سطح خورشید بودند و در میدان دید اس‌دی‌او نبودند، از همین رو نتوانسته بودند آنا را ببینند و در پیش‌بینی به کار ببرند.

کوزانو امیدوارست این روش بتواند برای پیش‌بینی شراره‌های بزرگ در آینده به کار رود. او می‌گوید: «ما اکنون در تلاشیم این کشف را برای یک پیش‌بینی بسیار کاربردی در آب و هوای فضا اجرایی کنیم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی ساینس منتشر شده.

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

solar flare - sun - Earth - Kanya Kusano - Institute for Space-Earth Environmental Research - Japan - kappa-scheme - X-class flare - sunspot - magnetic field - electric current - reconnection - NASA - Solar Dynamics Observatory - SDO - space weather - Science

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان