دهانه‌های ماه از بمباران سیارکی سهمگین زمین در ۸۰۰ میلیون سال پیش گواهی می‌دهند

احتمال می‌رود کره‌ی ماه حدود ۸۰۰ میلیون سال پیش گرفتار بمباران سنگینی از سیارک‌ها شده بوده که در آن، ۲ میلیون میلیارد کیلوگرم سنگ بر سرش بارید. این توفان می‌توانسته زمین را هم درگیر کرده و آغازگر یکی از بی‌رحمانه‌ترین عصرهای یخبندان در تاریخ سیاره‌مان بوده باشد.

سنجیدن تاریخ سطح زمین دشوار است زیرا فرسایش و پدیده‌های زیستی تمایل به پوشاندن هر دهانه‌ای روی آن را دارند، ولی [به جایش] می‌توانیم برای یافتن سرنخ‌ها به ماه نگاه کنیم. کنتارو ترادا از دانشگاه اوزاکای ژاپن می‌گوید: «ماه یک گواه (شاهد) برای تاریخ سامانه‌ی خورشیدی است.» هر دسته‌ای از اجرام که به اندازه‌ی کافی نزدیک شده بوده که به ماه برخورد کند، احتمالا به زمین هم خورده است، پس این [ماه] می‌تواند سرنخ‌هایی درباره‌ی گذشته‌ی سیاره‌مان به ما بدهد.

ترادا می‌گوید: «سطح ماه هیچ فرسایشی ندارد، از همین رو تاریخ برخوردها در سامانه‌ی زمین-ماه را نگه می‌دارد (حفظ می‌کند).» وی و همکارانش برای بررسی دهانه‌های ماه از عکس‌های فضاپیمای ژاپنی "سلین" (SELENE، کاوشگر ماه‌شناسی و مهندسی) که یک مدارگرد ماه است و اغلب به نام کاگویا شناخته می‌شود بهره جستند.

آنها تصویرهای ۵۹ دهانه را برای سنجش سِنِشان بررسی کردند و دریافتند که هشت تای آنها، از جمله دهانه‌ی بزرگ کوپرنیک، به نظر می‌رسد تقریبا هم‌زمان پدید آمده‌اند- حدود ۸۰۰ میلیون سال پیش. پژوهشگران با در نظر گرفتن اندازه‌ی این دهانه‌ها حساب کردند که احتمالا حدود دو میلیون میلیارد کیلوگرم سنگ در حدود آن زمان به ماه کوبیده شده بوده.

آنها بر پایه‌ی اندازه‌های نسبی زمین و ماه و میزان نزدیکی‌شان به هم برآورد کردند که اگر به راستی این مقدار سنگ به ماه خورده بوده، احتمالا حدود ۲۳ برابر آن هم از همان ابرِ سنگ‌های آسمانی بر سر زمین باریده بوده. این ۳۰ تا ۶۰ برابر برخوردگر چیکشلوب است، همانی که به باور دانشمندان صدها میلیون سال بعد دایناسورها را نابود کرد.

این باید بسیار چشمگیر و تماشایی بوده باشد، ولی در آن هنگام هنوز هیچ زندگی پیچیده‌ای روی زمین نبود که بیننده‌اش باشد. بیل باتکه از بنیاد پژوهش جنوب باختر در بولدر کلرادو می‌گوید: «از دیدگاه زمین‌شناسی، سریع رخ داد، ولی در واقعیت احتمالا ده‌ها میلیون سال یا حتی بیشتر زمان برد. تماشای رخ دادن آن خسته‌کننده بوده، و هراس‌آور.»

ترادا می‌گوید آن لحظه‌های بیم و هراس احتمالا زمین را به بدترین عصرهای یخبندانی که این سیاره داشته و دوره‌ی کریوژنین نامیده می‌شود فرو برد. ولی هنوز ناشناخته‌های بسیاری درباره‌ی این بمباران سهمگین سیارکی هست، بمبارانی که اگرچه نشانه‌اش را روی ماه می‌بینیم، ولی هنوز نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم چه اثرهایی می‌توانسته بر زمین گذاشته باشد.

باتکه می‌گوید: «به نظر می‌رسد چیزهایی در همان هنگام در زمین رخ داده بوده، از همین رو من دوست دارم آزمایش آن در برابر داده‌های زمین‌شناختی را هم ببینم. این پایان داستان نیست، نمایش تازه آغاز شده.»

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر کامیونیکیشنز منتشر شده است.

-------------------------------------------

تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:

telegram.me/onestar_in_sevenskies

twitter.com/1star_7sky

واژه‌نامه:

Moon - asteroid - Earth - ice age - planet - erosion - crater - solar system - Kentaro Terada - Osaka University - Japan - Selenological and Engineering Explorer - SELEN - lunar orbiter - Kaguya - Copernicus crater - Chicxulub - dinosaur - Bill Bottke - Southwest Research Institute - Boulder - Colorado - Cryogenian period - Nature Communications

منبع: نیوساینتیست

برگردان: یک ستاره در هفت آسمان