ابر اسرارآمیز مریخ برگشته!

* ابر دراز و شگفت‌انگیزی که چندین بار بر فراز یکی از آتشفشان‌های سیاره‌ی بهرام (مریخ) پدید آمده سرانجام دانشمندان را واداشت تا وجودش را بپذیرند و نامی برایش برگزینند.

با "ابر کشیده‌ی کوه آرسیا" (AMEC، امک) آشنا شوید. این ابر دراز و روشن به پدیده‌ای آشنا بر فراز ستیغی به نام کوه آرسیا، در جنوب کوه پرآوازه‌ترِ المپوس تبدیل شده. اگرچه این ابر روی این آتشفشان می‌آید و می‌رود، ولی دانشمندان می‌گویند توسط خود این آتشفشان پدید نیامده، و وقت‌شناس نیز هست: دانشمندان گروه مدارگرد مارس اکسپرس چشم به راهِ پیدایش آن در چرخه‌ی سالانه‌اش بودند.

عکسی که فضاپیمای مارس اکسپرس در روز ۱۹ ژوییه‌ی ۲۰۲۰ از کوه آرسیا در سیاره‌ی بهرام، و ابر کشیده و شگفت‌انگیزش گرفت

خورخه هرناندز-برنال از دانشگاه باسک اسپانیا و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «ما در تلاش برای بررسی این پدیده‌ی شگفت‌آور بوده‌ایم و انتظار پدید آمدنش به همین زودی‌ها را داشتیم.»

هرناندز-برنال می‌گوید: «این ابر کشیده هر سالِ مریخی، در همین فصل و حدود زمان انقلاب فصلی جنوب پدید می‌آید و تا نزدیک به ۸۰ روز تکرار می‌شود، با این وجود هنوز نمی‌دانیم که این ابرها همیشه به همین چشمگیری می‌شوند یا نه.»

بر پایه‌ی گزارش سازمان فضایی اروپا (اسا)، این ابر تا درازای ۱۸۰۰ کیلومتر بر فراز سیاره شناور می‌شود. این ساختار دنباله-مانند از یخ آب درست شده، و اگرچه روی کوه آرسیا پدید می‌آید ولی خود این آتشفشان آن را درست نکرده، بلکه شیوه‌ی برهمکنش بادها با پستی و بلندی‌های منطقه آن را پدید آورده است.

و این گونه هم نیست که ابر کشیده کوه آرسیا بیاید، یک جا بماند، و پس پراکنده و ناپدید شود. این ابر شگفت‌انگیز در هر بامداد محلی پدید می‌آید و در درازنای چند ساعت محو می‌شود، سپس روز بعد دوباره می‌آید. این کار بررسی آن را از مدار پیرامون سیاره‌ی سرخ دشوار می‌کند.

ولی مارس اکسپرس توانایی ویژه برای این کار را دارد. این فضاپیما دارای دستگاهیست به نام دوربین نظارت دیداری (وی‌ام‌سی) که می‌تواند نواری با پهنای بسیار از سیاره را در یک تک-نما ثبت کند. و مدار این فضاپیما به گونه‌ایست که در ساعت‌های بامداد که ابر دیده می‌شود، کوه آرسیا در دید آن جای می‌گیرد.

النی راوانیس، کارآموزی در گروه وی‌ام‌سی می‌گوید: «اگر دوربینتان تنها یک میدان دید باریک داشته باشد، یا اگر تنها بعد از ظهرها نگاه کنید نمی‌توانید گستره‌ی این ابر غول‌پیکر را ببینید. خوشبختانه مارس اکسپرس دارای مداری بسیار بیضیست و دستگاه وی‌ام‌سیِ آن میدان دیدی گسترده دارد که به ما امکان می‌دهد در آغاز بامدادِ سیاره عکس‌هایی با پوشش منطقه‌ای گسترده از آن بگیریم. این یعنی می‌توانیم ابر را گیر بیندازیم!»

دانشمندان آخرین بار ابر دنباله-مانند کوه آرسیا را در سپتامبر و اکتبر ۲۰۱۸ دیده بودند. هم در آن زمان و هم اکنون، نیمکره‌ی شمالی سیاره‌ی سرخ کوتاه‌ترین روزها و نیمکره‌ی جنوبی آن درازترین روزها را دارد. خود کوه آرسیا کمی جنوب استوای بهرامست و بلندیش به حدود ۲۰ کیلومتر می رسد.

دانشمندان امیدوارند با ادامه‌ی بررسی این ابر رازآلود کم کم بتوانند بفهمند از کی پدیدار شدنش را آغاز کرده و چرا تنها در هنگام بامداد پدید می‌آید.

توضیح بیشتر درباره‌ی این ابر را اینجا بخوانید:

👈ابر اسرارآمیز در مریخ

--------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

واژه نامه:
Martian volcano - Arsia Mons Elongated Cloud - AMEC - Arsia Mons - Olympus Mons - Europe - Mars Express orbiter - Jorge Hernandez-Bernal - Ph.D. - University of the Basque Country - Spain - European Space Agency - ESA - topography - Red Planet - Visual Monitoring Camera - Eleni Ravanis - VMC - equator

منبع: Space.com
برگردان: یک ستاره در هفت آسمان